Nieuws van de Vereniging Oud Lisse en nieuws uit de omgeving die relevant is voor VOL

ERNST HEINRICH KRELAGE (1869-1956) en zijn betekenis voor Lisse

/in , /door

Maarten Timmer heeft een lezing op 20 februari 2018 voor de VOL gehouden over Ernst H. Krelage. Kelage was een vooraanstaand persoon in de bloembollenbranche rond 1900. Maarten Timmer schreef een dik boek over Ernst Krelage. een samenvatting staat in het Nieuwsblad 2019 nr 1. Als u op onderstaande link klikt , kunt u de hele lezing bekijken’.

Krelage oudlisse site

 

Maarten Timmer

Van jongs af aan is Maarten Timmer bekend met de bollenteelt. Na zijn studie werkte hij als onderzoeker bij het Laboratorium voor Bloembollenonderzoek. Sinds zijn pensionering is hij intensief bezig met historisch onderzoek naar de tuinbouw, in het bijzonder naar de bloembollenteelt. Daar publiceert hij ook over. Zo verscheen over Ernst Heinrich Krelage (1869-1956) een werk in 2 delen. Krelage was een bekende Haarlemmer en een van de grondleggers van de moderne bloembollensector in Nederland. Op 20-02-2018 hield Maarten Timmer bij de VOL een lezing getiteld ‘ERNST HEINRICH KRELAGE EN ZIJN BETEKENIS VOOR LISSE’. Er waren intensieve contacten met Lisse, dat zich eerst bescheiden presenteerde als ‘bij Haarlem’, maar zich later afficheerde als ‘Centre of the Bulb-district’. Timmer heeft zijn lezing speciaal voor Oud Lisse verwerkt tot een uitgebreid geïllustreerd verhaal. Dit bijzonder boeiende relaas is in zijn geheel te lezen op de website van Oud Lisse: oudlisse.nl. In dit Nieuwsblad enkele wederwaardigheden hieruit. Natuurlijk is het gehele verhaal ter inzage beschikbaar op de thuisbasis van Oud Lisse. Dus kom een keer op dinsdagochtend langs, lees het interessante verhaal van Maarten Timmer en kijk er eens rond. In de bibliotheek staan aan aantal fraaie publicaties. Ook bijzondere voorwerpen uit Lisse en uit de bollenteelt zijn er te zien.

Vorming van het landschap van Lisse

/in , /door

Veertien dagen geleden kwam in deze column globaal de vorming van het landschap van de Duin- en Bollenstreek aan de orde. Deze keer die van Lisse ter hoogte van ’t Vierkant en de Zwartelaan. De invloed van de Rijn is tot in Lisse merkbaar.

Sporen van vroeger (LisserNieuws)

9 april 2019

door Nico Groen

Veertien dagen geleden kwam in deze column globaal de vorming van het landschap van de Duin- en Bollenstreek aan de orde. Beschreven werd het ontstaan van de oude duinen en de strandvlakten daar tussenin. Deze keer ligt de focus op Lisse. Net zoals elders in de Duin- en Bollenstreek wisselen in Lisse de oude duinen (de strandwallen) zich af met strandvlakten. Zij strekten zich evenwijdig aan de kust uit. Van noord naar zuid.

’t Vierkant

e bekijken eerst de situatie van west naar oost ter hoogte van ’t Vierkant. Ten oosten van de grens met Noordwijkerhout bij de Leidsevaart lag een  brede strandvlakte. Deze strandvlakte liep door tot de huidige Loosterwegen en heet tegenwoordig de Lageveense Polder. Het landschap hier bestaat als vanouds voornamelijk uit graslanden. Daar aansluitend naar het oosten had zich een brede strandwal gevormd. Deze bestaat nog steeds en heet tegenwoordig het Keukenhofbos. De breedte van deze strandwal liep door tot de huidige Van Lyndenweg. Ten oosten van deze weg was weer een strandvlakte (boerderij de Wolff) tot net ten oosten van de huidige Westelijke Randweg. Van deze oorspronkelijke strandvlakte is niets meer over. Het is allemaal in het begin van de twintigste omgetoverd tot bollenland en daarvoor zal al veen gedolven zijn voor brandstof. Ook de sportvelden liggen op deze strandvlakte. Net ten oosten van de Westelijke Randweg was een smalle strandwal. Dit werd het Berkhouterduin genoemd. Het Berkhouterduin is in de 16e eeuw al afgegraven ten behoeve van het zand. Later werden hier ook bollen geteeld. Vanaf het Berkhouterduin tot ’t Vierkant lag weer een strandvlakte. In de 14e eeuw werd dit ‘De Groene Weyde van Lis’ en later “Het Groenevelt van Lis’ genoemd. Het was weiland en hier liepen de paarden van de postkoetsen te eten en uit te rusten. ’t Vierkant zelf was  onderdeel van een volgende strandwal. ‘t Vierkant was in de zevende eeuw veel hoger dan tegenwoordig. (nu 3 m, toen mogelijk 14 m). Vanaf ongeveer de huidige Schoolstraat tot ver naar het oosten was een groot hoogveengebied ontstaan door de groei van moerasachtige planten in de binnenzee.

Zwartelaan

Hierna bekijken we de situatie ter hoogte van de grens met Hillegom bij de Zwartelaan.

Vanaf de Leidsevaart tot Loosterweg-zuid was net als westelijk bij de Keukenhof een strandvlakte gevormd. Hier is begin 20e eeuw echter zand uit de ondergrond omhoog en het veen naar omlaag gebracht. Daardoor is dit goede bollengrond geworden. Vanaf de Loosterweg tot een stukje voorbij de Heereweg  was de situatie heel anders dan bij het centrum van Lisse. Hier was één grote strandwal  met hoge duinen ontstaan. Van afwisseling met strandvlaktes was geen sprake of deze moeten al vroeger ondergestoven zijn. Al deze duinen werden begin twintigste eeuw helemaal afgegraven ten behoeve van de steenfabriek en de bollenteelt.

Dit grote verschil ter hoogte van ’t Vierkant en  het Zwartelaangebied is te wijten aan de Oude Rijn. Bij de Zwartelaan was de invloed van deze waterafvoer nihil, maar bij ’t Vierkant nog duidelijk aanwezig. Bij de zuidgrens van Lisse was de invloed van de Rijn nog groter. Er waren daar meer en bredere strandvlaktes  en meer en smallere strandwallen. Zie het kaartje hiernaast. De oorzaak van de invloed van de Rijn ligt aan problemen met de afvoer van water bij Katwijk. De rivier moest  zijn vele water kwijt en het water stroomde en kolkte bij veel water naar de lagere gedeelten van het duinlandschap. Vlak bij de rivier was er veel meer stroming dan verderop. Onder invloed hiervan werden de strandvlakten vlak bij de rivier veel breder. Dit was dus tot in Lisse merkbaar.

Kaart: Aangepaste reconstructiekaart van 750 na Chr. 1 = ‘t Vierkant, 2 = De Wolff, 3 = Keukenhofbosch, 4 = Lage- en Hogeveense Polder.
Geel is een strandwal, paars of bruin is een strandvlakte.
Kaart van Menno Dijkstra uit ‘Rondom de mondingen van Rijn en Maas’.

Inhoud Jaargang 18 nummer 1 2019

/in , /door
Redactie Bij de voorplaat John Rabou  maakte de tekening, die op de voorpagina staat. De plaat symboliseert de tulpomania, de windhandel in tulpen in de 17e eeuw.
Nieuwsflitsen In memoriam burgemeester van der Kroft Burgemeester Gerard van der Kroft was geboren in 1933. Hij was vanaf 1985  tot 1998 burgemeester van Lisse. Hij overleed op 10 januari 2019.
Nieuwsflitsen Verzoek om info over burgerparticipatie De VOL heeft B&W verzocht de niet-confidentiële stukken van de Erfgoedcommissie in het kader van burgerparticipatie beschikbaar ter stellen aan de VOL. We kregen deze vroeger wel, maar tegenwoordig niet meer.
Nieuwsflitsen Bestemmingsplan Stationsweg 1-3 Het CHG en de VOL hebben een zienswijze ingediend om de bollenschuur van De Wolff uit 1906 te behouden.
Nieuwsflitsen Aanvraag monumentenstatus voor de bollenschuur De Wolff Het CHG heeft op 11 februari 1919 een aanvraag ingediend om de bollenschuur van de Wolff aan te wijzen als gemeentelijk monument.
Nieuwsflitsen In memoriam  Jan van der Linden Jan van de Linden (1934-2019) was actief vrijwilliger van de VOL. Hij was een nauwgezet archivaris.
Grimbergen, R. en A. Heus Van ver gekomen: van achter het Ijzeren Gordijn (1) Ditmar Müller van foto Engel vertelt zijn levensverhaal. Hij is in 1938 geboren in Hilbersdorf in Oost-Duitsland. Hij vluchtte op 18 jarige leeftijd naar het westen.
Timmer, M. Ernst Heinich Krelage (1869-1956) Een samenvatting van de lezing in februari 2018 van Maarten Timmer over de betekenis van Krelage voor Lisse wordt beschreven. De lezing zelf staat op de website van de VOL .
Veld, A. in ‘t Tulpomania, de windhandel in tulpen een Gouden tijd. In de 17e eeuw werden de meest waanzinnige prijzen voor tulpenbollen betaald. Het schilderij De Floaes Gecks-kap , dat op de hartpagina staat, wordt beschreven. Het beeld van de windhandel wordt op een fantastische manier weergeven. De windhandel wordt uitgebreid beschreven.
Nieuwsflitsen Succesvolle avond voor inwoners bij CNB De CNB bestaat 100 jaar. Op 2 avonden was iedereen welkom bij de tentoonstelling en een presentatie over de CNB, gemaakt in samenwerking met de VOL.
Nieuwsflitsen Jos en Kees van Driel: samen goed voor 47 jaar corso Vanaf 1957 tot 1998 ontwiepen vader en zoon van Driel alle cosowagens.
Foorijp, D Oud Nieuws: Kwaadaardige honden op Dever Heer van Dever Jhr. Willem de Wael van Vronesteijn (1648-1699) had veel problemen met zijn windhonden. Zij vielen schapen en zelfs een bezoeker aan, die ernstig aan zijn been verwond werd.
Grimbergen, R. Pareltje van 30 cent uit de VOL collectie Arie Raaphorst heeft in 1922 een boekje gemaakt met de titel Gids voor een wandeling langs de bloembollenvelden in Lisse. In dit 32 pagina’s dikke boekje gaat hij in op alle historisch belangrijke gebouwen, al of niet meer bestaan in die tijd. Het boekje is in bezit van de VOL.
Boogerd, D. Een ouder Dever? Op een luchtfoto in een van de vorige Nieuwsbladen waren  op zo’n 400 m. ten zuidoosten van Dever plekken in het gras te zien, die mogelijk duiden op bebouwing in vroegere tijden. Archeologische amtenaren  van de HLT-samen  zijn enthousiast om nader onderzoek te faciliteren. Het terrein is van STEK en de dijk van het Hoogheemraadschap Rijnland. Overleg volgt.
Redactie Dirk Floorijp vrijwilliger 2018 van de VOL Op de jaarvergadering van 19 maart 2019 is Dirk gehuldigd als vrijwiller van het jaar. Hij doet veel archiefonderszoek en weet  daar heel veel over.

Algemene Jaarvergadering op 19 maart 2019

/in , /door

Cultuur-Historische Vereniging “Oud Lisse”
1ste Havendwarsstraat 4
2161 HG Lisse
Email: info@oudlisse.nl

Het bestuur van de Cultuur-Historische Vereniging “Oud Lisse”, nodigt u uit voor de Algemene Jaarvergadering op;
Dinsdag 19 maart 2019 in de Vergulde Zwaan, 1ste Havendwarsstraat 4, Lisse

Aanvang: 20.00 uur
Zaal open: 19.30 uur

Agenda:
1. Opening voorzitter.
2. Vaststellen agenda.
3. Mededelingen en ingekomen stukken.
4. Notulen vorige ALV d.d. 20 maart 2018.
5. Jaarverslag van de secretaris.
6. Financieel jaarverslag, met daarbij uitleg.
Verslag kascontrole commissie met aansluitend decharge verlening aan het bestuur en vaststellen jaarrekening. Daarna verkiezing nieuwe    kascontrolecommissie.
7. Henk Schaap vertelt over de voortgang binnen de genealogiegroep.
8. Jos van Bourgondiën geeft een uitleg over de verandering bij de keuze monument van het jaar.
9. Vrijwilliger van het jaar 2018.
10.Rondvraag.
11.Sluiting door de voorzitter.
Sluiting met aansluitend een drankje en een hapje.

Helmi Beijsens-Berg
Secretaris
Secretarieel- en financieel jaarverslag en notulen d.d.21-2-2017 zijn opvraagbaar bij het secretariaat indien leden dit niet via de mail ontvangen.

Sloop van de bollenschuur van De Wolff? EEN ZIENSWIJZE IS INGEDIEND.

/in /door

De eigenaar van de bollenschuur van boerderij de Wolff  is van plan de bollenschuur te slopen en een nieuwe woning te bouwen los van het bestaande huis.

Het CHG Duin- en Bollenstreek heeft, samen met de VOL en Landgoed Keukenhof een zienswijze ingediend om de bollenschuur te behouden voor de toekomst.

klik op onderstaande link om de hele zienswijze te bekijken.

Zienswijze CHG c.s. Stationsweg 1-3 Hoeve De Wolff Lisse

 

Boerderij De Wolff, vanuit het zuiden gezien. Foto CHG Duin- en Bollenstreek

“Tot uw dienst, mevrouw” lezing 19 februari 2019

/in /door

Het bestuur van de Vereniging Oud Lisse nodigt leden en belangstellenden uit voor een lezing op dinsdag 19 februari 2019.

door Charlotte Ebers

“Tot uw dienst, mevrouw “

Dienstbodes hadden geen makkelijk bestaan. Hun situatie veranderde gedurende ruim anderhalf eeuwen amper. Kleine kamertjes, vaak zonder raam, een bed, een stoel, een lampetstel en een po: dat was hun privé omgeving naar een lange dag hard werken. Bijna de helft van de Nederlandse vrouwen is nog tot de eerste helft van de afgelopen eeuw werkzaam als dienstbode, was- of werkvrouw bij de hogere standen.
Ook Kasteel Keukenhof bood werkgelegenheid voor jonge meisjes en vrouwen uit de omgeving. Wie dus in Lisse geluk had, kwam in dienst bij de familie van de Graaf van Lynden.
Middels een omvangrijke en liefdevolle restauratie van de zogeheten dienstbodenverdieping op de 2e bovenverdieping van het kasteel en de herinrichting van de kamers, geeft Kasteel Keukenhof een blik achter de schermen van een leven waar nauwelijks aandacht voor was.
Doordat het Kasteel tot 2003 in privé bezit is gebleven, zijn veel meubelen en voorwerpen als getuigen van deze vergeten laag van de maatschappij bewaard gebleven. Ook krijgen wij een beeld van de kamer waar de Duitse Wehrmacht van 1943 tot 1945 kantoor heeft gehouden.

Charlotte Ebers (*1962) is sinds 2014 als conservator aan Kasteel Keukenhof verbonden. Vanaf 2015 is zij bezig met onderzoek over de verborgen verhalen op het kasteel en heeft de restauratie begeleid. Met het afsluiten van de herinrichting van de 2e bovenverdieping dit voorjaar worden ook deze verborgen verhalen weer zichtbaar gemaakt.

Plaats: Kasteel Keukenhof. Ontvangst in de Hofboerderij. Parkeren kan op de parkeerplaats, voorbij het Kasteel links de ingang in.

De Boerderij is open vanaf 19.30 uur en de lezing begint om 20.00 uur.
Niet leden betalen € 3,00 entree.

Helmi Beijsens-Berg, Secretaris

Gevolgen van de Eerste Wereldoorlog in Lisse

/in , /door

Ongeveer vijfhonderd Belgische vluchtelingen werden tussen oktober 2014 en januari 2015 ni Lisse opgevangen.

Sporen van vroeger (LisserNieuws)

29 januari 2019

door Nico Groen

In november 1918 werd eindelijk de vrede getekend van de Eerste Wereldoorlog.  Hoewel Nederland neutraal was, had deze oorlog heel veel gevolgen voor Nederland. Wat heeft Lisse van deze oorlog gemerkt? Zoals bekend was er in die tijd veel armoede. Dus ook in Lisse, vooral omdat de bloembollen toen niets waard waren. De werkgroep Genealogie en

Historie van de Cultuur-Historische Vereniging Oud Lisse vroeg zich af welke gevolgen er nog meer waren voor de Lissese gemeenschap. Zij heeft het archiefmateriaal uit het gemeentearchief bestudeerd. Het bleek dat Lisse enige tijd veel Belgische vluchtelingen heeft opgenomen.

Vijfhonderd vluchtelingen in Lisse

Ongeveer vijfhonderd Belgische burgervluchtelingen werden tussen begin oktober 1914 en half januari 1915 in Lisse opgevangen. De Duitse legers waren op 4 augustus 1914 België binnengevallen met het plan om Frankrijk te veroveren. Daarmee begint in dit deel van Europa de Eerste Wereldoorlog. Als gevolg van de inval zoeken Belgische burgervluchtelingen massaal een veilig heenkomen in zuidelijk Nederland. Voor hun opvang wordt ook al snel een dringend beroep gedaan op andere noordelijke gemeentes. Dus ook op de gemeente Lisse. Op zaterdagavond 10 oktober 1914 staan bijna vijfhonderd mannen, vrouwen, opgeschoten jongens, schoolmeisjes en een heleboel kleine kinderen op het winderige station van Lisse. De Lisser dagbladcorrespondent Arie Raaphorst beschrijft de betreurenswaardige aanblik van de stoet Belgische vluchtelingen die Lisse binnenkomt onder andere met: ”…want behalve wat zij aan het lijf hadden, waren ze van alles beroofd. Alles hadden zij achter moeten laten. Slechts een paar dieren zijn meegekomen, zoals een poesje, drie konijntjes in een kistje, een klein smoushondje in de armen van een van de jongetjes”.

Het Steuncomité Lisse draait op dat moment overuren. De eerste noodopvang is vooral in de katholieke jongensschool aan de Heereweg, maar al binnen enkele dagen worden de meeste vluchtelingen ondergebracht bij Lissers thuis. Zij die gastvrijheid bieden, krijgen hiervoor een vergoeding toegezegd. De bewaard gebleven documenten geven een behoorlijk goed beeld van die tijd.

Kort na de val van Antwerpen worden de burgervluchtelingen door hun stadsbestuur opgeroepen weer terug te keren. Daar zou het inmiddels veilig genoeg zijn. De vluchtelingen  willen graag naar huis, maar durven eigenlijk nog niet. Toch keren eind oktober 1914 al achtentwintig vluchtelingen vanuit Lisse naar Antwerpen terug.

Der overheid stimuleerde  opvang in goedkopere centra in plaats van bij particulieren. Daarom werden de overgebleven vluchtelingen uit Lisse naar Gouda overgebracht. Zij vertrokken op zaterdagmiddag 9 januari 1915 per trein vanaf het station van Lisse. Voor ‘vrijen overtocht’ en ‘overbrenging hunner goederen naar het station’ werd gezorgd. Daarmee kwam er een einde aan een korte maar turbulente periode.

Bovenstaande is ontleend aan een uitvoerig artikel van Laura Bemelman in het tijdschrift voor familiegeschiedenis Gen. Magazine, nummer 4 van december 2014. Dit artikel staat ook op de website van de VOL, te bekijken met de volgende link https://oudlisse.nl/historie/7658/ .

De enige foto die herinnert aan het verblijf van de Belgen in Lisse: vluchtelingen op de trap van het Gemeentehuis. Part. Coll Het is voor zover bekend de enig bewaard gebleven beeldherinnering aan de vluchtelingen die tijdelijk in het dorp hebben gewoond.

Lezing op dinsdag 15 januari 2019 door Menno Dijkstra (archeoloog Universiteit Amsterdam)

/in /door

Cultuur-Historische Vereniging Oud Lisse
Secretariaat 1e Havendwarsstraat 4
2161 HG Lisse
Email: info@oudlisse.nl

Het bestuur van de Vereniging Oud Lisse nodigt leden en belangstellenden uit voor de lezing op dinsdag 15 januari 2019 door Menno Dijkstra (archeoloog Universiteit Amsterdam).

“TERUG NAAR DE TIJD VAN KAREL DE GROTE”

De laatste jaren wordt er door archeologisch onderzoek steeds meer bekend over de vroege middeleeuwen. In die periode werd, na het vertrek van de Romeinen, de kiem gelegd voor het huidige Nederland.
In 2013 leverden opgravingen te Leiderdorp spectaculaire resultaten op: in het bijzonder voor de Karolingische tijd (de periode tussen 750 en 900 na Chr.).
Een dikke afval laag in een voormalig zijriviertje van Leiderdorp leert ons veel over het dagelijks leven in die periode.
De conservering van de vele vondsten bleek nog bijzonder goed te zijn. Zo werden niet alleen munten, sieraden, wapens en een ‘schatbuidel’ van een speldmaker opgegraven, maar ook allerlei gereedschappen en sleutels, houten voorwerpen, stukken touw, leer en kammen gemaakt van hertshoorn.
Zo ontstaat een boeiend beeld van het dagelijks leven van boeren-handelaren langs de Oude Rijn. Hun bedrijvigheid was ook van belang voor de duinstreek. Want hoe kwamen dorpen zoals Lisse toen aan goederen van buiten? En wat hadden ze hiervoor te bieden?

Plaats: De Vergulde Zwaan, 1ste Havendwarsstraat 4, Lisse
De zaal is open vanaf 19.30 uur en de lezing begint om 20.00 uur.
Niet-leden betalen € 3,00 entree.
Na afloop is er gelegenheid om met elkaar te toosten op 2019
Nadere informatie per e-mail: info@oudlisse.nl

Gelukkig nieuwjaar 2019!!

/in /door

 

Cultuurhistorische Vereniging Oud Lisse wenst iedereen de beste wensen voor 2019 !