Nieuws van de Vereniging Oud Lisse en nieuws uit de omgeving die relevant is voor VOL

Het maken van geestgrond in de 18e eeuw

/in , /by

Sporen van vroeger (LisserNieuws)                       

6 juli 2021

door Nico Groen

 De Bollenstreek ligt op strandwallen en strandvlakten. De strandvlakten werden vroeger voornamelijk gebruikt als weiland. De strandwallen zijn voor een groot deel omgezet in geestgronden. Dat gebeurde in zuidelijk Lisse voor een deel al vóór de 17e eeuw. Wat is een geestgrond nu eigenlijk. Het zijn afgegraven en vlak gemaakte oude duinen. Maar hoe maakte men vroeger een geestgrond? Hieronder volgt een samenvatting van een artikel uit 1787 hoe een en ander in zijn werk ging met tussen aanhalingstekens de letterlijke tekst.

Wanneer men een bepaald duingebied voor afzanding wilde gebruiken, moest men allereerst bepalen, waar een behoorlijke doorvaart was voor allerlei soorten schepen om het zand te kunnen vervoeren.

“Dit gade geslagen hebbende, graaft men, naar een daartoe gemaakt plan, breede en goede sloten of liever vaarten, die gemeenlijk vol frisch water staan, mitsgaders deeze van eene geregelde breedte en diepte zijn. Ten dien einde worden ook, op dat de boorden van den oever bestendig zouden blijven, zo tegen de inwellingen van zand, als het bevare zelf, de kanten en hoofden met rijshout en takkebosschen vastgehouden. Als deze vaarten aanvankelijk gegraaven zijn, maakt men een begin van ’t afzanden; en verlengt die vaarten naar geraade men het afzanden bevordere”.

Methode van afzanden

“Verscheiden arbeiders steeken met spaden de bovenkorst van het duin af; zo verre als zij eene zwarte zand-aarde behelst. Deze aard-zoden worden aan eene zijde bij elkander gebragt, op een hoop geworpen en aldaar bewaard, om er naderhand den afgezanden grond  op nieuw mede te bedekken. Het duin aldus bereid zijnde, begint men het zelve af te zanden, en elke schipper of boer die zand nodig heeft, vervoegt zich bij den zandbaas… Zodra de plaats aangeweezen en de tijd bepaald is, bestaat de geheele zaak in het zand in de kruiwagens te scheppen, en het zelve in de schepen te laaden”.

De zandbaas let voortdurend op de kwaliteit van het zand. Het zand kan wit of geel zijn. De waarde van het zand wordt mede hierdoor bepaald. Bovendien let hij er op of er veen-  of kleilagen tussen het zand zitten.

“Wanneer men zulke aarde ontmoet, draagt men zorg  om die zorgvuldig af te steeken, op een hoop te brengen en ze afgezondert te bewaaren, om daarmee vervolgens een nieuwe bovengrond te maken. Aldus gaat men voort met afzanden, tot er ene genoegzaame streek lands vlak gemaakt zij; hierop worden de gemelde aard-zoden of veen-bonken en dergelijke gebroken en onder één vermengd: en als dit verricht is, verspreid men die stoffen over het land, dat voorts omgespit wordt. Door deeze bewerking verkrijgen die schraale afgezande gronden zeer spoedig een vrugtbare oppervlakkige aardbedde, dat meestentijds eerst met aardappelen en daarna met gerst of haver beteeld wordt.”.

De totale letterlijke tekst van deze beschrijving staat in het boek ‘Sporen van Six in Lisse’.

Dit boek is in 2020 uitgekomen en te verkrijgen via de website oudlisse.nl of bij Grimbergen.

Tekening van een afzanding van Six in Hillegom in 1746.

 

Klopjes van Lisse

/in , /by

Sporen van vroeger   (LisserNieuws)                                              

24 juni 2021

door Nico Groen

Klopjes waren katholieke vrouwelijke geestelijken, die de gelofte van kuisheid hadden afgelegd. Zij leefden niet binnen een klooster, maar thuis of met enkele vrouwen samen in één huis. Zij werkten veel in de zorg of gaven les op school. De oudere generatie kan de lesgevende klopjes nog hebben gekend of ervan hebben gehoord.

In het Nieuwsblad van de VOL in de 2e uitgave van  2020 staat een verhaal van Dirk Floorijp over deze klopjes. Een groot deel van deze Sporen van vroeger is ontleend aan dit artikel. Het kloppenleven ontstond na 1581 toen de gereformeerden een algeheel verbod op kloosterorden invoerden. De katholieke religie mocht wel beleden worden, als het maar niet gezien werd.

Schuilkerken

Daarom kwamen er schuilkerken, die verstopt werden achter muren of bosschages en binnen gebouwen. Het was typisch iets Nederlands. Ook in Lisse waren er schuilkerken. Zoals ten noorden van het Mallegat, ten westen van de Achterweg bij de Engel. Aan de overkant van het Mallegat heeft een boerderij gestaan met de naam Kloppenhoeve. Van de schuilkerk  is niets meer te zien dan alleen de grafsteen van de pastoors die er hebben gediend. Deze steen is geschonken in 1938 aan de Agathakerk. Sinds die tijd ligt hij op de begraafplaats van de Agathakerk op het linker gedeelte helemaal vooraan tegen het Franciscushuis aan. De steen is in slechte staat en zou eigenlijk gerestaureerd moeten worden.

Klopjes hoog in aanzien

Ook in Lisse heeft Floorijp een viertal klopjes ontdekt. In 1765 woonde Antje Cornelisdochter Ruijgrok van der Werve met Antje Maartensdochter van de Velde samen op de buitenplaats Wassergeest. In een testament laten ze aan elkaar hun bezit na. Ook Lena van Oerle, dochter van de wagenmaker Pieter van Oerle, in 1767 thuiswonend, was een klopje. In een oude akte lezen we dat in 1813 pastoor Johannes Christophorus Freede van de schuilkerk op zijn ziekbed zijn testament opmaakt. Op één legaat na laat hij alles achter aan zijn geestelijk dochter (klopje) Lijbje Hendrikse Karstens wonende te Lisse.

Na het uitkomen van het Nieuwsblad met het verhaal van Florijp reageerde iemand van de Agathakerk. Deze meldde dat  er ook een klopje, genaamd Anna Clemensdr Swanenburg heeft bestaan.

Tot nu toe zijn er dus al vijf klopjes achterhaald, maar wie weet komen er nog meer over de brug. De Kloppenbrug op de Achterweg over het Mallegat herinnert ons nog aan deze klopjes. De VOL wilde daarom graag dat de brug Klopjesbrug zou gaan heten, maar de gemeente Lisse heeft anders beslist.

 

‘t Huys Dever had ook een kerk, de kapelzaal herinnert daar nog aan. Achter de grote kastdeuren heeft ooit een albasten altaar gestaan. Ook in het oude Meerenburgh was zo’n kapelzaal. Dit zouden ook schuilkerken zijn geweest.

Foto: De schuilkerk bij het Mallegat, herbouwd in 1710
Foto: Oud Lisse

Wandelen met de digitale Cultuurhistorische Atlas.

/in , /by

Sporen van vroeger   ( LisserNieuws)                                                             

13 april 2021

 door Nico Groen 

Veel mensen hebben het wandelen of fietsen herontdekt door alle coronamaatregelen van het afgelopen jaar. Dat kan ook actief bedreven worden door tijdens het wandelen op smartphone of tablet  naar de digitale Cultuurhistorische Atlas van de Duin- en Bollenstreek te kijken.

 

In deze atlas staat voornamelijk cultuurhistorische informatie uit het buitengebied, niet zozeer over het centrum van Lisse.  Klik  je rondom de plek op de atlas waar je aan het wandelen of fietsen bent, dan lees je alles wat daar aan cultuurhistorie te zien is. Dat kun je ter plekke ook echt bekijken. Dat maakt het natuurlijk interessant en je gaat een en ander met andere ogen bekijken.

Boerderij Phoenix en omgeving

Aan de hand van een voorbeeld laten we u proeven van de atlas. Stel: je staat op de hoek van Achterweg Zuid met het toegangsweggetje naar boerderij De Phoenix (Achterweg Zuid 64). Als je in de atlas op die plek of de omgeving klikt, komt er allerlei informatie beschikbaar. Als eerste natuurlijk info over de Achterweg zelf. De Achterweg, ook wel Buurwegh of Lijt Weg loopt van Lisse naar Valkenburg en ligt op een smalle strandwal. In  het boek Sporen van Six staat dat het buurtschap Daerrode aan de westkant van de Achterweg tussen de Essenlaan en de Spekkelaan al in 1284 bestond.In 1560 is de Achterweg afgezand en verlaagd vanaf de Spekkelaan tot de Essenlaan.

Dat dit gebied ten westen van de Achterweg Zuid vroeger afgegraven is, kun je zien aan het weggetje dat naar De Phoenix loopt. Het eerste gedeelte tot het bruggetje over de Achtersloot ligt ongeveer een meter hoger dan het naastliggende veld. Na het bruggetje over de Achtersloot ligt de weg veel lager. Hier was de strandvlakte, die tot de boerderij of het vroegere Keukenduin liep. Ook deze Achtersloot is interessant. Deze sloot loopt achter de bebouwing en kavels ten westen van de Achterweg langs. Dus vlak achter het crematorium en de vroegere buitenplaatsen Grotenhof en Ter Specke. Het is  mogelijk dat het eerst een duinsloot was tussen de strandwal waar de Achterweg over loopt en de achterliggende strandvlakte. Deze sloot is waarschijnlijk van voor 1284. Langs de zuidkant in het talud van het weggetje tot de brug over de Achtersloot naar boerderij De Phoenix staat een haag. Deze bestaat voornamelijk uit oude iepen en eiken. Aan het talud is goed het verschil in hoogte tussen het veld en het weggetje de zien.

Vanaf de kruising is ook een oude brede houtwal te zien. Deze loopt vanaf de Essenlaan tot boerderij De Phoenix. Dit is de rand van de oorspronkelijke strandwal Keukenduin met de strandvlakte ten oosten hiervan. Dit is een oude houtwal met diverse soorten bomen, waarop ongeveer 200 m van de boerderij af een heel oude monumentale eik staat. Dit is waarschijnlijk de dikste boom van Lisse en mogelijk al 200 tot 300 jaar oud. Deze is alleen in de winter goed te zien. Net ten oosten van de houtwal ligt ook een vroegere duinsloot. Dan zien we  boerderij De Phoenix zelf met zijn waardevolle bomen. Hierover staat ook veel info op de digitale Atlas.

Bovenstaande gegevens zijn ontleend aan de digitale Cultuurhistorische Atlas van de Bollenstreek (cultuurhistorieduinenbollenstreek.nl), die onlangs voor  Lisse herzien en aangevuld is.

Het hoogteverschil tussen het veld en het weggetje naar de Phoenix is goed te zien.
Foto: Nico Groen

Inhoud Jaargang 20 nummer 1, 2021

/in , /by

 

Auteur Titel Samenvatting
Prince, E. Bestuurlijke zaken Het was met de corona beperkingen een bijzonder jaar. De voorzitter geeft een opsommingen van wat er in 2020 wel allemaal doorging: 2 lezingen, 2 oude films, boek over Sporen van Six, het Nieuwsblad, Sporen van vroeger, de Frits treffers penning en nog veel meer.
Redactie Bij de voorplaat Een mooie foto van Dever in de sneeuw met een drone.
Nieuwsflitsen Zeeheld Dorus Rijkers krijgt een straatnaam In de Zeeheldenbuurt moest bij de nieuwbouw een nieuwe straatnaam van een zeeheld worden benoemd. Dit is de Dorus Rijkers (1847-1928) geworden. Hij heeft onder zeer moeilijke omstandigheden in primitieve reddingsboten van die tijd meer dan 500 mensen uit zee gered.
Nieuwsflitsen Boom in het fietspad is uilenbankje geworden De zomereik bij Keukenhof midden op het fietspad is gekapt. Van het hout is een bankje met leuningen van 2 uilen gemaakt. Deze staat in de buurt van de gekapte boom.
Nieuwsflitsen Nieuwe studie naar alternatieven voor de Duinpolderweg De provincie Noord-Holland zette een streep door de plannen van de Duinpolderweg. De provincie Zuid-Holland onderzoekt nu de mogelijkheden van nieuwe oost-west verbindingen. Ook slim openbaar vervoer en fietsers worden niet vergeten.
Nieuwsflitsen Intratuin langer in Voorschoten  na de grote brand Tuincentrun Overvecht, voorheen Jaap Kooi was gekocht en ingericht door Intratuin. Op 8 februari 2021 werd alles door brand verwoest. Ze zouden juist opengaan. De resten worden afgebroken en er komt een heel nieuw tuincentrum.
Maes, I. Glas-in-loodramen terug in Lisse De VOL heeft haar historische collectie kunnen uitbreiden met 3 glas-in-loodramen uit de vroegere MVO school aan de Achterweg. De school is in 1957 in gebruik genomen. De ramen zijn gemaakt door P.C.M. Huijzer (1921-1982).
Veld, A. in ‘t Trou moet Blijcken? Op 15 februari kreeg de VOL een vaandel, waarop ‘Trouw moet blijken’ staat uit 1926. De muziekvereniging was echter al in 1897 opgericht met de naam ‘Eensgezind’. De naam werd in 1926 veranderd. De overhandiging van het vaandel en de geschiedenis van de vereniging, die later opging in Da Capo, worden beschreven.
Redactie Bij de hartpagina Een mooie luchtfoto van de HH Engelbewaarderkerk en omgeving. Het Vincentiushuis, de vroegere buitenplaat ‘Ter Beek’, is nog niet gesloopt.
Veld, A. in ‘t HOBAHO 100 jaar De geschiedenis van de HOBAO wordt beschreven in 5 pagina’s. Het bedrijf is in 1921 opgericht. De eerste veilingen waren in de Hotelrestaurant de Witte Zwaan, vandaar de twee witte zwanen.
Floorijp, D. en A. Verstraeten Drie eeuwen grutters in Lisse In de Grachtweg en op ‘t Vierkant waren in het verleden meerder grutters aanwezig.  De grutters vermaalde het graan, zoals boekweit, rogge en tarwe in een grutmolen of een pelmolen. De grutters verkochten zelf hun gemalen graan of een deel daarvan in de grutterwinkel. Later werden dit kruideniers genoemd omdat zij steeds meer andere produkten gingen verkopen.
Grimbergen, R. Bedloo’s erven in Lisse In de tweede helft van de 19e eeuw zijn er diverse banden met plantage-eigenaren uit Suriname met Lisse. De familie Bedloo wordt genoemd met aangetrouwde mannen met namen als Entink, Roux, Eijma en De Bronovo, die zich kortere of langere tijd in Lisse vestigde.

Overhandiging vaandel “Trouw moet Blijken”

/in , /by

Jos van Bourgondiën,

maandag 15 februari 2021

Op 15 februari 2021is in de Vergulde Zwaan door Martin Meulemans en Marco Kleijhorst, vertegenwoordigers van muziekvereniging Da Capo het vaandel van de voormalige Lissese harmonievereniging “Trouw moet Blijken” overhandigd aan Eric Prince, Annette Heus in het bijzijn van Chris Balkenende en Jos van Bourgondiën, vertegenwoordigers van de Cultuur-Historische Vereniging “Oud Lisse”. Het spreekt vanzelf dat dit vaandel een prominente plek krijgt in de Vergulde Zwaan.

 

 

 

1

 

Frits Treffers Penning voor woning Wagendwarsstraat 20

/in , /by

Sporen van vroeger   (LisserNieuws)

door Nico Groen

19 januari 2021

De uitreiking van de Frits Treffers Penning 2020 was op 9 december 2020. Een VOL-werkgroep heeft het pand van Sander en Jip Verheijen aan de  Wagendwarsstraat 20, op de hoek met de Wagenstraat, aan het bestuur voorgedragen. De voorkant van de woning is zorgvuldig gerestaureerd en onderhouden. Het pand is geen gemeentelijk monument, maar zou er nu wel voor in aanmerking kunnen komen.

Als blijk van hulde aan onze, inmiddels overleden oud-voorzitter en oprichter van de VOL, Frits Treffers, is de penning naar hem vernoemd. Ter bevordering van het behoud van het erfgoed geeft de VOL dit jaar positieve aandacht aan bewoners of eigenaren van panden van 75 jaar en ouder, die deze met zorg onderhouden of gerestaureerd hebben. Deze inspanning wordt gewaardeerd met de penning en de bijbehorende oorkonde. Deze heette tot nu toe de Erepenning van de VOL.

De uitreiking zou eerder dit jaar tijdens de jaarvergadering van de VOL in de Vergulde Zwaan hebben plaatsgevonden als er geen sprake was geweest van corona. Met de familie was een afspraak gemaakt om op 9 december 2020 de Frits Treffers Penning met bijbehorende oorkonde bij hen buiten uit te reiken. De voorzitter van de VOL, Eric Prince gaf een toelichting. De Frits Treffers Penning behoort bij het betreffende pand te blijven, de oorkonde is voor de huidige eigenaren. De penning is een mooi ontwerp van Frans en Truus van der Veld.

De werkgroep Frits Treffers Penning bestaande uit: Chris Balkenende, Helmi Beijsens, Jos van Bourgondiën, Peter Schoonens en Huub Slobbe presenteren met trots de uitslag van 2020!

De werkgroep heeft na een grondig vooronderzoek het pand van Sander en Jip Verheijen aan de Wagendwarsstraat 20 aan het bestuur voorgedragen. Wat als eerste opvalt, is dat deze voormalige woning van kapper Degger, met zoveel liefde is onderhouden. Tot in de jaren zestig van de vorige eeuw was ook kapsalon Corrie er gevestigd. Eric Prince: “Wat betreft de bouwkundige elementen valt het metselwerk in ‘kruisverband’ op door de drie kleuren steen en de bijzondere balustrade met drie pilasters op de dakrand. Ook de balkonafscheiding en de veelkleurige geglazuurde siermetselwerken zijn opvallend”.

Beschrijving van Wagendwarsstraat 20.

De voorkant van de woning is uitgevoerd in drie kleuren steen. Het metselwerk heet ‘kruisverband’.  Boven de zes raam- en deurkozijnen is bij ieder kozijn een ‘dubbele gebogen kop-rollaag’ in twee kleuren steen te zien. De versiering naast de onder- en bovenkant van de kozijnen bestaat uit drie lagen metselwerk in twee kleuren; zwart en rood. Deze waren oorspronkelijk geglazuurd, maar nu helemaal afgesleten. De bovenkant van de gevel is van siermetselwerk in een mooie uitvoering met drie pilasters. De balkonafscheiding heeft dezelfde uitvoering.

De onderkant van de gevel bestaat uit acht lagen metselwerk van een harde steensoort. Dit is gedaan tegen optrekkend vocht. De zijgevel van het woonhuis is in ‘kruisverband’ aangelegd, maar de aanbouw in ‘halfsteensverband’.

Het pand Wagendwarsstraat 20 uit ca. 1910 kreeg de Frits Treffers Penning 2020. Foto: Jos van Bourgondiën

 

 

 

 

Uitreiking van de “Frits Treffers Penning” 2020 voor Wagendwarsstraat 20

/in , /by

Rechts de familie Verheijen, links voorzitter van de VOL, Eric Prince

De uitreiking van de “Frits Treffers Penning” 2020  was op 9 december 2020. De werkgroep Frits Treffers Penning  heeft na een grondig vooronderzoek, het pand van Sander en Jip Verheijen aan de Wagendwarsstraat 20 aan het bestuur voorgedragen voor de “Frits Treffers Penning” 2020.

De werkgroep  Frits Treffers Penning  bestaande uit: Chris Balkenende, Helmi Beijsens, Jos van Bourgondiën, Peter Schoonens en Huub Slobbe presenteren met trots de uitslag   van de penning in 2020! Deze heette tot nu toe ‘De Erepenning van de VOL’.

 

 

Eric Prince overhandigt de FT erepenning aan Sander Verheijen

Ter bevordering van het behoud van het erfgoed geeft Cultuur-Historische Vereniging  “Oud Lisse” positieve aandacht aan bewoners of eigenaren van panden van 75 jaar en ouder, die deze met zorg onderhouden of rest en; deze inspanning wordt gewaardeerd met de Frits Treffers Penning en bijbehorende  oorkonde.

Dit jaar voor het eerst in de nieuwe vorm zoals hier beschreven: daar panden verschillen in bewoning, vorm en gebruik, maken we gebruik van de volgende categorieën:

1)         Kleine beeldbepalende woonhuizen.

2)         Markante gebouwen. Denk o.a. aan bedrijfs- of gemeentelijke en kerkelijke gebouwen.

3)         Grote woonhuizen zoals bollenvilla’s, herenhuizen en villa’s.

Links Chris Balkenende , in het midden de familie Verheijen, rechts voorzitter van de VOL, Eric Prince

De werkgroep Frits Treffers Penning  heeft na een grondig vooronderzoek, het pand van Sander en Jip Verheijen aan de Wagendwarsstraat 20 aan het bestuur voorgedragen. Het betreft een pand uit categorie 1, de categorie die dit jaar 2020 aan de beurt is.

Wat ons dan ook nu weer als eerste opviel is dat deze voormalige woning van kapper Degger, met zoveel liefde goed is onderhouden. Tot in de jaren zestig van de vorige eeuw was in de Wagendwarsstraat 20 kapsalon Corrie gevestigd.

Wat betreft de bouwkundige elementen valt op het metselverband “Kruisverband“ in drie kleuren steen, de balustrade op het dakniveau, de balkonafscheiding met drie pilasters en de veelkleurige geglazuurde siermetselwerken.

 

Eigenlijk met de jaarvergadering

Chris Balkenende overhandigt de oorkonde aan de Jip Verheijen

 

De uitreiking zou eerder dit jaar in de Vergulde Zwaan hebben plaatsgevonden als er geen sprake was geweest van corona. Met de familie is een afspraak gemaakt om op 9 december 2020 buiten de Frits Treffers Penning met bijbehorende oorkonde uit te reiken, middels een toelichting door de voorzitter van de Cultuur-Historische Vereniging  “Oud Lisse” , Eric Prince, in het bijzijn van 3 leden van de werkgroep,  Chris Balkenende, Helmi Beijsens en Jos van Bourgondiën.

 

 

Chris Balkenende vertelt hoe mooi de dakrand is

De Frits Treffers Penning behoort bij het betreffende pand te blijven, de oorkonde is voor

de huidige eigenaren. Het is een mooi ontwerp van Frans en Truus van der Veld.

 

 

De oorkonde FTP 2020

Beschrijving en Detailfoto’s van het pand Wagendwarsstraat 20

De woning is uitgevoerd in drie kleuren steen in metselwerk dat ‘Kruisverband’ heet. Boven de 6 raam- en deurkozijnen een ‘Dubbele gebogen Koprollaag’ in twee kleuren steen. De onderkant van de gevel bestaat uit 8 lagen metselwerk van een harde steen Dit is gedaan tegen optrekkend vocht. De bovenkant van de gevel is van siermetselwerk in een mooie uitvoering met drie pilasters. De versiering ook naast de onderkant en bovenkant van de kozijnen bestaat uit drie lagen metselwerk in twee kleuren, zwart en rood. Deze waren oorspronkelijk geglazuurd en nu helemaal afgesleten. In de zijgevel bevinden zich twee kleine kozijnen met er boven ook een ‘Dubbele gebogen Koprollaag’. De zijgevel van het woonhuis is in ‘Kruisverband’ aangelegd, maar de aanbouw in ‘Halfsteensverband’.

Wagendwarsstraat 20

 

 

VOL draagt bij aan video over ‘De kracht van Linked Data’

/in , /by

Bij de ontwikkeling van LisseTijdReis heeft Vereniging Oud Lisse gebruik gemaakt van een techniek die ‘Linked Data’ heet. Die techniek maakt het eenvoudig om verschillende gegevens met elkaar te verbinden. De website LisseTijdReis krijgt in de erfgoedsector veel belangstelling en wordt gezien als een goed voorbeeld voor andere instellingen. Vandaar dat het Erfgoedhuis Zuid-Holland en het Netwerk Digitaal Erfgoed aan VOL heeft gevraagd om bij te dragen aan een promotievideo. Het resultaat vind je via deze link: https://youtu.be/V88-wHcqGe0 .

Voor het Netwerk Digitaal Erfgoed is Linked Data de aangewezen techniek om de bruikbaarheid van digitale erfgoedcollecties te vergroten. In deze video legt de cultuur-historische Vereniging ‘Oud Lisse’ uit wat zij met Linked Data heeft bereikt. En waarom het belangrijk is dat zo veel mogelijk digitaal erfgoed als Linked Data beschikbaar komt.

Meer weten over de kracht van Linked Data? Ga naar www.netwerkdigitaalerfgoed.nl/linkeddata

Deze video is een productie van het Netwerk Digitaal Erfgoed i.s.m. Erfgoedhuis Zuid-Holland.

Meer weten over LisseTijdReis, de website is bereikbaar via http://data.oudlisse.nl