Nieuws van de Vereniging Oud Lisse en nieuws uit de omgeving die relevant is voor VOL
Dit boek van Rob Pex lag reeds lang op de plank.
Met behulp van Stichting Oud Sassenheim wordt deze publicatie mogelijk gemaakt.
Rob Pex is redactioneel bijgestaan door Bep Hoegee en Aad Lelijveld van SOS. Samen hebben zij ervoor gezorgd dat het een hele mooie uitgave is geworden.
Aan een rijksmonument mogen niet zomaar essentiële zaken veranderd worden. Ingegaan wordt op de Lusthof, de Eendenkooi en de tuin rondom het kasteel.
Sporen van Vroeger ( LisserNieuws)
2 juli 2019
door Nico Groen
Aan een rijksmonument mogen niet zomaar essentiële zaken veranderd worden. Daar is toestemming van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (voorheen Rijksdienst voor de Monumentenzorg) voor nodig. Dat geldt dus ook voor het park rond kasteel Keukenhof, want dit park is een rijksmonument. De vorige keer is beschreven wat er allemaal bij dit park hoort. Deze keer gaan we dieper in op een paar markante onderdelen.
Het bos op de hoek van de Stationsweg en de Van Lyndenweg hoort ook bij het rijksmonument Park Keukenhof. Het is een van de oudste gedeelten. Volgens de beschrijving op de rijksmonumentenlijst uit 1999 was het achter de aarden wallen liggende bosperceel vroeger in gebruik als jachtbos of lusthof: “De slingerende, deels nog komvormige paden leiden door het hakhoutbos langs een enkele solitaire beuk”.
Deze slingerende paden zijn vandaag de dag alleen aan de zuidkant te vinden. De bomen en struiken in het hele middengedeelte zijn gekapt. Het is nu een grasveld. De paden in het middengedeelte zijn grotendeel recht getrokken. Deze grote en belangrijke veranderingen zijn gedaan om op het grasveld activiteiten, zoals zomermarkten en dergelijke te organiseren. Het voordeel van deze verandering is dat er een zichtlijn, vanaf de Van Lyndenweg naar heuvel ‘Meer Zicht ’ en visa versa, is gerealiseerd. De VOL vraagt zich af of de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed hier toestemming voor heeft gegeven.
Volgens de beschrijving van het park is er aan de zuidwestkant achter de Hofboerderij, net ten westen van de Oude Loosterweg een eendenkooi. Dit hoort ook bij het rijksmonument Park Keukenhof. Van de oorspronkelijke eendenkooi is nog een grote T-vormige vijver over. Voordat de vijver een eendenkooi werd, was deze in gebruik als houtvijver.
In een eendenkooi werden vroeger in het wild levende eenden gevangen voor consumptie. Tegenwoordig worden de nog werkende eendenkooien vooral gebruikt om eenden te ringen en om te laten zien hoe het er vroeger aan toe ging. Er zijn in den lande niet veel werkende eendenkooien meer over. De VOL vindt het van cultuurhistorisch belang als deze eendenkooi in de oorspronkelijke staat teruggebracht zou worden.
De hoofdstructuur van de aanleg rondom het huis uit het einde van de 18e eeuw, te weten het verloop van de paden, de solitaire boomgroepen en de vijver in het gazon zijn nog steeds grotendeels aanwezig. In 1858 werd rondom het kasteel de tuin in Engelse landschapstijl door vader en zoon Zocher verder uitgewerkt.
De VOL hoopt dat de hoofdlijnen ook in de toekomst in tact blijven. Dat is een punt van aandacht. De karakteristieke oude hortensia’s zijn namelijk al grotendeels verdwenen, evenals diverse mooie borders met vaste planten. Daarvoor in de plaats heeft men dahlia’s geplant, die alleen in de herfst een mooi geheel vormen.
Landgoed Keukenhof heeft maar liefst 20 Rijksmonumenten. Een daarvan betreft het park rondom het kasteel zelf. Onderstaande tekst over dit park is hoofdzakelijk ontleend aan de officiële beschrijving uit 1999 van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (voorheen Rijksdienst voor de Monumentenzorg).
Sporen van vroeger (LisserNieuws)
18 juni 2019
door Nico Groen
Aan de 17de eeuwse tuinaanleg in vlakken herinneren alleen nog de 4 geknotte linden in een vierkant geplant aan de westkant van het Washuisje.
Van de klassieke Franse aanleg uit ca. 1725 resteert alleen de structuur van twee kunstmatig opgeworpen aarden wallen en de heuvel ‘Meer Zicht’ aan het einde van die wallen. Dit werd gerealiseerd door de toenmalige eigenaar Van Heemskerck. Zij boden in de 18de eeuw waarschijnlijk plaats aan een collectie ‘tuinsieraden’. Deze aanleg werd de Nieuwe Plantage genoemd. De heuvel ‘Meer Zicht’ is het einde van een van de zichtassen vanuit het kasteel.
De historische tuinaanleg, die stamt uit het einde van de 18de eeuw is deels nog gaaf aanwezig. Dit geldt zowel wat structuur als wat details betreft. Deze ruimtelijke structuur bestaat uit een tuin in landschapsstijl in de directe omgeving van het kasteel. Verder hoort een van oorsprong middeleeuws jachtbos of lusthof aan de oostzijde op de hoek van de Van Lyndenweg en de Stationsweg tot het Rijksmonument Park Keukenhof. Ook het coulissenlandschap met een eendenkooi achter de Hofboerderij hoort tot dit Rijksmonument.
De hoofdstructuur van de landschappelijke aanleg rondom het huis, te weten het verloop van de paden, de boomgroepen en de vijver in het gazon om bluswater te hebben, komt in grote lijnen overeen met de situatie op de kadasterkaart uit 1818. Deze aanleg van het park in Engelse landschapsstijl is vanaf het midden van de 19de eeuw door vader en zoon J.D. en L.P. Zocher verder uitgewerkt. De Zochers hebben in 1857 de publieke weg (Stationsweg), die vlak langs het huis liep, met een bocht om het huis verlegd. De Stationsweg liep daarvóór helemaal recht. Het oude tracé is nog enigszins te herkennen aan enkele oude eiken en beuken als de vroegere laanbeplanting langs de voormalige weg in het gazon vóór het kasteel..
De oprijlaan vanaf de Stationsweg is in 1861 met een bocht om het kasteel heen gelegd naar een nieuwe hoofdingang in de westgevel ter vervanging van de rechte oprijlaan. Oorspronkelijk stond die haaks op de noordgevel. Van daar uit keek men uit op de idyllische schaapskooi. De beuken aan het begin van de oprijlaan uit 1861 dateren uit die tijd aanleg. In 2019 waren er nog 6 over. (Enkele jaren geleden is deze hoofdingang afgesloten en is er meer naar het westen een nieuwe hoofdingang gerealiseerd).
In de directe omgeving van het kasteel staan nog steeds losstaande bomen en struikgroepen uit het midden van de 18e eeuw Vanaf het kasteel lopen verschillende zichtassen, namelijk een zichtlijn naar het oosten tussen de reeds genoemde aarden wallen eindigend bij de heuvel ‘Meer Zicht’, een brede zichtas in westwaartse richting die eindigt bij de voormalige boerderij Sixenburg en 2 zichtassen richting Stationsweg: een eindigend bij de al genoemde Schaapskooi en de ander loopt vlak langs het nieuwe museum LAM.
Foto: De vijver in het gazon is van vóór 1818, aangelegd voor noodzakelijk bluswater. Foto: Nico Groen
klik hoeronder voor de uitnodiging
Maarten Timmer heeft een lezing op 20 februari 2018 voor de VOL gehouden over Ernst H. Krelage. Kelage was een vooraanstaand persoon in de bloembollenbranche rond 1900. Maarten Timmer schreef een dik boek over Ernst Krelage. een samenvatting staat in het Nieuwsblad 2019 nr 1. Als u op onderstaande link klikt , kunt u de hele lezing bekijken’.
Maarten Timmer
Van jongs af aan is Maarten Timmer bekend met de bollenteelt. Na zijn studie werkte hij als onderzoeker bij het Laboratorium voor Bloembollenonderzoek. Sinds zijn pensionering is hij intensief bezig met historisch onderzoek naar de tuinbouw, in het bijzonder naar de bloembollenteelt. Daar publiceert hij ook over. Zo verscheen over Ernst Heinrich Krelage (1869-1956) een werk in 2 delen. Krelage was een bekende Haarlemmer en een van de grondleggers van de moderne bloembollensector in Nederland. Op 20-02-2018 hield Maarten Timmer bij de VOL een lezing getiteld ‘ERNST HEINRICH KRELAGE EN ZIJN BETEKENIS VOOR LISSE’. Er waren intensieve contacten met Lisse, dat zich eerst bescheiden presenteerde als ‘bij Haarlem’, maar zich later afficheerde als ‘Centre of the Bulb-district’. Timmer heeft zijn lezing speciaal voor Oud Lisse verwerkt tot een uitgebreid geïllustreerd verhaal. Dit bijzonder boeiende relaas is in zijn geheel te lezen op de website van Oud Lisse: oudlisse.nl. In dit Nieuwsblad enkele wederwaardigheden hieruit. Natuurlijk is het gehele verhaal ter inzage beschikbaar op de thuisbasis van Oud Lisse. Dus kom een keer op dinsdagochtend langs, lees het interessante verhaal van Maarten Timmer en kijk er eens rond. In de bibliotheek staan aan aantal fraaie publicaties. Ook bijzondere voorwerpen uit Lisse en uit de bollenteelt zijn er te zien.
| Redactie | Bij de voorplaat | John Rabou maakte de tekening, die op de voorpagina staat. De plaat symboliseert de tulpomania, de windhandel in tulpen in de 17e eeuw. |
| Nieuwsflitsen | In memoriam burgemeester van der Kroft | Burgemeester Gerard van der Kroft was geboren in 1933. Hij was vanaf 1985 tot 1998 burgemeester van Lisse. Hij overleed op 10 januari 2019. |
| Nieuwsflitsen | Verzoek om info over burgerparticipatie | De VOL heeft B&W verzocht de niet-confidentiële stukken van de Erfgoedcommissie in het kader van burgerparticipatie beschikbaar ter stellen aan de VOL. We kregen deze vroeger wel, maar tegenwoordig niet meer. |
| Nieuwsflitsen | Bestemmingsplan Stationsweg 1-3 | Het CHG en de VOL hebben een zienswijze ingediend om de bollenschuur van De Wolff uit 1906 te behouden. |
| Nieuwsflitsen | Aanvraag monumentenstatus voor de bollenschuur De Wolff | Het CHG heeft op 11 februari 1919 een aanvraag ingediend om de bollenschuur van de Wolff aan te wijzen als gemeentelijk monument. |
| Nieuwsflitsen | In memoriam Jan van der Linden | Jan van de Linden (1934-2019) was actief vrijwilliger van de VOL. Hij was een nauwgezet archivaris. |
| Grimbergen, R. en A. Heus | Van ver gekomen: van achter het Ijzeren Gordijn (1) | Ditmar Müller van foto Engel vertelt zijn levensverhaal. Hij is in 1938 geboren in Hilbersdorf in Oost-Duitsland. Hij vluchtte op 18 jarige leeftijd naar het westen. |
| Timmer, M. | Ernst Heinich Krelage (1869-1956) | Een samenvatting van de lezing in februari 2018 van Maarten Timmer over de betekenis van Krelage voor Lisse wordt beschreven. De lezing zelf staat op de website van de VOL . |
| Veld, A. in ‘t | Tulpomania, de windhandel in tulpen een Gouden tijd. | In de 17e eeuw werden de meest waanzinnige prijzen voor tulpenbollen betaald. Het schilderij De Floaes Gecks-kap , dat op de hartpagina staat, wordt beschreven. Het beeld van de windhandel wordt op een fantastische manier weergeven. De windhandel wordt uitgebreid beschreven. |
| Nieuwsflitsen | Succesvolle avond voor inwoners bij CNB | De CNB bestaat 100 jaar. Op 2 avonden was iedereen welkom bij de tentoonstelling en een presentatie over de CNB, gemaakt in samenwerking met de VOL. |
| Nieuwsflitsen | Jos en Kees van Driel: samen goed voor 47 jaar corso | Vanaf 1957 tot 1998 ontwiepen vader en zoon van Driel alle cosowagens. |
| Foorijp, D | Oud Nieuws: Kwaadaardige honden op Dever | Heer van Dever Jhr. Willem de Wael van Vronesteijn (1648-1699) had veel problemen met zijn windhonden. Zij vielen schapen en zelfs een bezoeker aan, die ernstig aan zijn been verwond werd. |
| Grimbergen, R. | Pareltje van 30 cent uit de VOL collectie | Arie Raaphorst heeft in 1922 een boekje gemaakt met de titel Gids voor een wandeling langs de bloembollenvelden in Lisse. In dit 32 pagina’s dikke boekje gaat hij in op alle historisch belangrijke gebouwen, al of niet meer bestaan in die tijd. Het boekje is in bezit van de VOL. |
| Boogerd, D. | Een ouder Dever? | Op een luchtfoto in een van de vorige Nieuwsbladen waren op zo’n 400 m. ten zuidoosten van Dever plekken in het gras te zien, die mogelijk duiden op bebouwing in vroegere tijden. Archeologische amtenaren van de HLT-samen zijn enthousiast om nader onderzoek te faciliteren. Het terrein is van STEK en de dijk van het Hoogheemraadschap Rijnland. Overleg volgt. |
| Redactie | Dirk Floorijp vrijwilliger 2018 van de VOL | Op de jaarvergadering van 19 maart 2019 is Dirk gehuldigd als vrijwiller van het jaar. Hij doet veel archiefonderszoek en weet daar heel veel over. |
Cultuur-Historische Vereniging “Oud Lisse”
1ste Havendwarsstraat 4
2161 HG Lisse
Email: info@oudlisse.nl
Het bestuur van de Cultuur-Historische Vereniging “Oud Lisse”, nodigt u uit voor de Algemene Jaarvergadering op;
Dinsdag 19 maart 2019 in de Vergulde Zwaan, 1ste Havendwarsstraat 4, Lisse
Aanvang: 20.00 uur
Zaal open: 19.30 uur
Agenda:
1. Opening voorzitter.
2. Vaststellen agenda.
3. Mededelingen en ingekomen stukken.
4. Notulen vorige ALV d.d. 20 maart 2018.
5. Jaarverslag van de secretaris.
6. Financieel jaarverslag, met daarbij uitleg.
Verslag kascontrole commissie met aansluitend decharge verlening aan het bestuur en vaststellen jaarrekening. Daarna verkiezing nieuwe kascontrolecommissie.
7. Henk Schaap vertelt over de voortgang binnen de genealogiegroep.
8. Jos van Bourgondiën geeft een uitleg over de verandering bij de keuze monument van het jaar.
9. Vrijwilliger van het jaar 2018.
10.Rondvraag.
11.Sluiting door de voorzitter.
Sluiting met aansluitend een drankje en een hapje.
Helmi Beijsens-Berg
Secretaris
Secretarieel- en financieel jaarverslag en notulen d.d.21-2-2017 zijn opvraagbaar bij het secretariaat indien leden dit niet via de mail ontvangen.
De eigenaar van de bollenschuur van boerderij de Wolff is van plan de bollenschuur te slopen en een nieuwe woning te bouwen los van het bestaande huis.
Het CHG Duin- en Bollenstreek heeft, samen met de VOL en Landgoed Keukenhof een zienswijze ingediend om de bollenschuur te behouden voor de toekomst.
klik op onderstaande link om de hele zienswijze te bekijken.
Zienswijze CHG c.s. Stationsweg 1-3 Hoeve De Wolff Lisse
Boerderij De Wolff, vanuit het zuiden gezien. Foto CHG Duin- en Bollenstreek
Dienstbodes hadden geen makkelijk bestaan. Hun situatie veranderde gedurende ruim anderhalf eeuwen amper. Kleine kamertjes, vaak zonder raam, een bed, een stoel, een lampetstel en een po: dat was hun privé omgeving naar een lange dag hard werken. Bijna de helft van de Nederlandse vrouwen is nog tot de eerste helft van de afgelopen eeuw werkzaam als dienstbode, was- of werkvrouw bij de hogere standen.
Ook Kasteel Keukenhof bood werkgelegenheid voor jonge meisjes en vrouwen uit de omgeving. Wie dus in Lisse geluk had, kwam in dienst bij de familie van de Graaf van Lynden.
Middels een omvangrijke en liefdevolle restauratie van de zogeheten dienstbodenverdieping op de 2e bovenverdieping van het kasteel en de herinrichting van de kamers, geeft Kasteel Keukenhof een blik achter de schermen van een leven waar nauwelijks aandacht voor was.
Doordat het Kasteel tot 2003 in privé bezit is gebleven, zijn veel meubelen en voorwerpen als getuigen van deze vergeten laag van de maatschappij bewaard gebleven. Ook krijgen wij een beeld van de kamer waar de Duitse Wehrmacht van 1943 tot 1945 kantoor heeft gehouden.
Charlotte Ebers (*1962) is sinds 2014 als conservator aan Kasteel Keukenhof verbonden. Vanaf 2015 is zij bezig met onderzoek over de verborgen verhalen op het kasteel en heeft de restauratie begeleid. Met het afsluiten van de herinrichting van de 2e bovenverdieping dit voorjaar worden ook deze verborgen verhalen weer zichtbaar gemaakt.
Helmi Beijsens-Berg, Secretaris