Nieuws van de Vereniging Oud Lisse en nieuws uit de omgeving die relevant is voor VOL

Het is druk onder de bestrating

Nieuwsflits

Nieuwsblad 1025 1

In 1955 werd aan de Zwanendreef een transformatorstation gebouwd. In die tijd was dat nog min of meer buitengebied: aan de dorpskant had je over de Kerksloot de tuinen van de Pius (nu Achter Sint Aagten), aan de Zwanendreef stonden alleen aan de zuidkant huizen. Het schakelstation voorzag in de groeiende behoefte aan elektriciteit. Er werd o.a. een oliegekoelde hoogspanningskabel gelegd via de Zwanendreef en de Heereweg richting Sassenheim. Zo’n kabel wordt gemonitord, soms moet olie bijgevuld. Maar wanneer dat veel is moet men alert zijn op lekkages. Helaas bleek dat in 2018 het geval, de kabel bleek op enkele plekken beschadigd en lekte olie. Een gigantische operatie was nodig om de kabel te repareren en om de vervuiling te herstellen. Helaas bleek 2 jaar later dat er weer lekkages waren. Er volgden weer reparaties, maar het was duidelijk dat de kabel vervangen moest worden.

Zo’n vervanging is geen sinecure, in dit geval moest voor een ander tracé gekozen worden. Op dit moment is men bezig met het aanleggen van het vervangende kabelsysteem. Erna komt nog de fase van verwijderen van de oude kabel en eventueel saneren. We mopperen wel eens over al die graafwerkzaamheden, maar het is druk onder de bestrating. Voor de energietransitie is nog meer nodig. We willen allemaal stroom!

Lokaal Fonds Lisse stopt

Nieuwsflits

Nieuwsblad 2025 1
Het wordt minder leuk in Lisse, nu gemeente Lisse sinds 31 december 2024 geen geld meer over heeft voor het werk van het Lokaal Fonds! Sinds 2017 ondersteunde dit fonds initiatieven vanuit de Lissese bevolking om elkaar te ontmoeten. Meedoen en mensen bereiken die het wat stilletjes hebben of eenzaam zijn maakt Lisse leuker. Het fonds werd in 2017 opgericht door bewoners van Lisse. Het startkapitaal ontstond door een overschot van € 5.000 uit het project Poelpolder 50 jaar. Vanaf 2018 tot en met  2021 ontving het fonds € 10.000 per jaar van de gemeente Lisse. Door de coronapandemie viel het aantal steunaanvragen sterk terug in 2022 en 2023. Daardoor bouwde het fonds een aardige spaarpot op, zodat in de jaren erna doorgewerkt kon worden zonder gemeentelijke subsidie. Nu de pot leeg is, klopte het fonds aan bij de gemeente om hervatting van de subsidie in 2025. De gemeente Lisse nam ruimschoots de tijd om te beslissen over de aanvraag, maar die is uiteindelijk negatief uitgevallen. Ook werd in de tussentijd een halve toezegging voor een bijdrage uit een incidentele meevaller in de gemeentebegroting ingetrokken.

Alles bij elkaar wordt het er in Lisse niet leuker op, volgens Gijs Oskam, voorzitter van het fondsbestuur. In de afgelopen jaren heeft het lokaal fonds heel wat projecten geholpen, zoals manege Puntenbrug voor het verbouwen van de kantine, de wandelgroep Wandel je Fit werd verblijd met een financiële bijdrage om diverse activiteiten te organiseren, de bewonerscommissie van Het Havenkwartier kreeg een mooie bijdrage voor het inrichten van een gezamenlijke ontmoetingsruimte in hun gebouw. Ook konden de websites van ‘t Huys Dever en Gluren bij de Buren dankzij het Fonds vernieuwd worden.

Verrassing voor Dirk Floorijp

Nieuwflits

Nieuwsblad december 2025 1

Ook in dit Nieuwsblad verrast Dirk Floorijp ons weer met een artkel in de serie Oud Nieuws. Al jaren duikt hij nieuwtjes uit de archieven op en maakt daar een verhaal van. Maar Dirk heeft naast zijn passie voor de lokale geschiedenis nog een andere passie: orgels en orgelmuziek. Onlangs werd Dirk 91 jaar en zijn kleindochter Samira zorgde voor een perfect cadeau voor hem. Ze had een privérondleiding geregeld,  te geven door stadsorganist Anton Pauw, in de Grote of St.-Bavokerk in Haarlem. Sinds 1991 is Pauw daar organist van het beroemde Müller-  orgel (gebouwd tussen 1735 en 1738). Dirk Floorijp is niet alleen een  enorme liefhebber van orgelmuziek, hij speelde zelf ook op orgels hier in de regio, bijvoorbeeld op het Adema-orgel in de Agathakerk en op het orgel van de Pieterskerk in Leiden. Het orgel van de St.-Bavo kwam ook al eens in een van zijn verhalen voor. In 2019 schreef hij een verhaal getiteld “Postkoets over de kop”, over het ongeluk dat componist Händel in 1750 nabij Lisse overkwam. De moeite waard om het nog eens te lezen. Het is te vinden op de site van Oud Lisse. Händel was toen op weg om een concert te geven op het befaamde Müller-orgel. Het orgel bespelen kon vanwege zijn verwondingen niet doorgaan, maar eerder had hij er wel op gespeeld. Beroemdheden als Mozart en Mendelssohn gaven hier ook concerten. Nu kreeg Dirk de kans om achter het klavier plaats te nemen. In zijn stuk uit 2019 schrijft hij al “Het maakt een enorme indruk om daar te mogen zijn”. Hij maakte zich nogal zorgen over hoe de houten wenteltrap te nemen, want met zijn respectabele leeftijd is de soepelheid wel verdwenen. In de praktijk bleek dat reuze mee te vallen. Bach is een van de favoriete componisten van Dirk, maar zijn grote voorbeeld is waarschijnlijk wel Feike Asma, de bekendste Nederlandse componist en organist van de 20e eeuw. Een stuk spelen op het orgel was wat teveel voor Dirk, wel liet hij enkele akkoorden horen. Toch een overweldigende ervaring.

Door Anton Pauw werd hij getrakteerd op zijn lievelingsnummer, de “Toccata and Fugue in D minor” van Bach. Ze konden nog een tijdje met elkaar spreken over orgels in diverse kerken, over organisten en de techniek. Een mooier cadeau zal Dirk zich niet hebben kunnen voorstellen.

Vondst van de Week van Erfgoed Leiden: Unieke archeologische vondsten uit steentijd in Lisse

In Geestwater, in de gemeente Lisse, vonden archeologen van RAAP in november 2024 voorwerpen die waarschijnlijk teruggaan tot de periode van ca. 3800-2000 voor Chr. De vondsten bewijzen dat de kust aantrekkelijk was voor de vroegste bewoners van de bollenstreek. Materiaal uit deze periode is tot nu toe nog maar weinig gevonden ten noorden van de Rijn.

Dat er vroeg in de geschiedenis mensen woonden in de Nederlandse kuststreek is al lange tijd bekend. De bollenstreek is hier geen uitzondering op. Aan het begin van de 20ste eeuw vond men bij het afgraven van de strandwallen in Lisse, Hillegom en Noordwijk stenen bijlen en aardewerk uit de laatste fase van de steentijd (vanaf ca. 2500 voor Chr.).

Aardewerk, natuursteen en botjes
Binnenkort starten de gemeente Lisse, Woonstichting Stek en ontwikkelaar Amvest met de ontwikkeling van de nieuwe wijk Geestwater. Vooruitlopend hierop deden archeologen al meerdere keren onderzoek. Zo deden ze een booronderzoek en daarna zijn smalle proefsleuven gegraven. Daarbij kwamen bijzondere vondsten aan het licht.

2024vvdw 0201

Natuurstenen bijl gevonden in Geestwater. Foto: RAAP

In het noordwestelijke deel van de nieuwe wijk, waar een waterpartij wordt gegraven, vonden de archeologen resten van houten huizen en scherven aardewerk. Ook vonden ze een stuk natuursteen dat in de vorm van een bijlblad was geslepen. De houten steel van de bijl is in de loop der tijd vergaan, maar het natuurstenen bijlblad is goed bewaard gebleven. Tijdens het graven van de proefsleuven vonden de archeologen allerlei kleine fragmentjes van bot (waaronder visbot) en vuursteen. Dit laat zien dat de bewoners van de houten huizen zich bezighielden met visvangst en de productie van vuurstenen gebruiksvoorwerpen.

Aardewerk uit de klokbekerperiode en Vlaardingencultuur
Het gevonden aardewerk is kenmerkend voor de periode waarin mensen voor het eerst in de geschiedenis overstapten van een leven als jager/verzamelaar naar een leven als boer. Ook maakten en gebruikten mensen toen voor het eerst aardewerken gebruiksvoorwerpen. De versiering op een van de stukken aardewerk – nagelindrukken en een groeflijn – is kenmerkend voor een periode die wordt aangeduid als de klokbekerperiode (vanaf 2500 voor Chr.). Andere onversierde scherven kunnen zelfs nog ouder zijn, namelijk uit de periode 3800-2500 voor Chr. Archeologen noemen deze periode de Vlaardingencultuur.

2024vvdw 0202

Fragment aardewerk met nagelindrukken en een groeflijn. Dit aardewerk is kenmerkend voor de klokbekerperiode (ca. 2500-2000 voor Chr.). Foto: RAAP

2024vvdw 0205

Een voorbeeld van aardewerk uit de klokbekerperiode. Deze pot is gevonden in Apeldoorn. Foto: © CODA Collectie in bruikleen van Historische Vereniging Felua thans VOA.

Waarom onderzoek op deze plek?
De kust zoals we die nu kennen is een relatief jong verschijnsel. Na de laatste ijstijd smolt het landijs, waardoor de zeespiegel snel steeg. De kustlijn verschoof hierdoor steeds verder naar het oosten, tot die beweging stopte rond 3850 voor Chr. Toen lag de kust ongeveer ter hoogte van het huidige dorp Lisse. Daar ontstond door het zeewater een lage zandrug, die we strandwal noemen. Op de strandwal en het gebied er vlak achter ontstonden duinen. Duinen worden gevormd door de wind die stuifzand van het strand meevoert en in heuveltjes afzet. De duinen waren door hun hoogte aantrekkelijk in een landschap dat verder behoorlijk nat was. Net als nu bouwden de prehistorische mensen hun huizen bij voorkeur op een plek waar ze droge voeten hielden en die plek vonden ze op de duinen. Het kustlandschap moet in die tijd een oneindige bron van voedsel geweest zijn: de eerste bewoners konden er jagen en vissen. Op de hoge gronden was genoeg ruimte om akkers aan te leggen en vee te houden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat we de oudste bewoningssporen in Lisse vinden op een duin achter de oudste strandwal.

2024vvdw 02032024vvdw 0204

Afbeelding: de ontwikkeling van de kustlijn in de Midden Steentijd (links) en de Nieuwe Steentijd – Vroege Bronstijd (rechts).

Hoe nu verder?
Eind januari keren de archeologen van RAAP terug naar Geestwater. Ze graven een deel van de vindplaats dan verder op. Dit is nodig, want in dit deel van de nieuwbouwwijk komt een nieuwe waterpartij. Bij de aanleg van deze waterpartij wordt er dieper gegraven dan waar de archeologische resten liggen. Daarom worden deze eerst zorgvuldig opgegraven. De opgraving duurt een paar weken. In die tijd worden alle sporen van de nederzetting bloot gelegd en opgetekend. Ook zullen de archeologen grond gaan zeven. De meeste vondsten zijn namelijk heel klein en vaak niet met het blote oog te zien. De grond wordt daarom in kleine vakken verzameld en door een fijnmazige zeef gehaald. Alle kleine voorwerpen zoals stukjes vuursteen en aardewerk en etensresten zoals fragmenten bot, zaden en pitten worden hierbij verzameld.

Alle vondsten samen geven ons een beeld van het dagelijks leven van de vroegste bewoners van de kuststreek. Dit is belangrijk, want we weten nog maar weinig over deze periode in deze regio.

Vondst van de Week
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze website, XInstagram en Facebook houden ze je op de hoogte.

Chrystel Brandenburgh
30 januari 2025

Ben je benieuwd naar het nieuwbouwproject Geestwater? Kijk op www.geestwater.nl. Wil je meer informatie over de vondsten en de opgraving? Neem dan contact op per email via pers@hltsamen.nl of telefonisch 140252.

Nood. De VOL moet verhuizen

Nieuwsflits

Nieuwsblad december 2024 4

Er is een enorme behoefte aan woonruimte in Lisse. Gelukkig wordt er volop gebouwd. Op diverse locaties zwaaien enorme hijsarmen hun lasten naar gewenste bouwplekken. Zo ook bij de buren van Vereniging Oud Lisse. Naast de locatie waar Oud Lisse onderdak heeft, De Vergulde Zwaan, stond het stookhuis van de Hobaho. Op dit terrein en het gedeelte waar ooit café-restaurant De Beurs stond wordt druk gebouwd aan een nieuw appartementencomplex. De Beurs was lange tijd het trefpunt voor bollenhandelaren om na hun veilingbezoek hun deals te bespreken. Toen de veilingen vertrokken restte nog lang de restaurantfunctie van De Beurs. De naam blijft en nu komt er woonlocatie De Beurs die 20 koop- en 9 sociale huurappartementen gaat omvatten. Ook De Vergulde Zwaan wacht het lot van afbraak, waarschijnlijk gevolgd door woningbouw. Daarom is Vereniging Oud Lisse naarstig op zoek naar een geschikt nieuw onderkomen, maar accommodaties waar onze vereniging haar activiteiten tot haar recht kan laten komen zijn uiterst schaars. Dus voorlopig bent u op dinsdagochtend tussen 9 en 12 uur van harte welkom op de huidige locatie: 1e Havendwarsstraat 4. Kunt u kennis maken met waar we zoal mee bezig zijn, de boeken van de bibliotheek inzien en objecten bekijken die met de geschiedenis van Lisse samenhangen. Doen!

Voorheen bollenschuur, later drukkerij van de HOBAHO en nu Centrum voor Cultuurhistorie Duin- en Bollenstreek.

 

Foto: Iedere dinsdagmorgen is er inloop in de Vergulde Zwaan, 1ste Havendwarsstraat 4.

Vrijwilligers wandelnetwerk geprezen 28-11-’24

Nieuwflits

Nieuwsblad december 2024 4

De vrijwilligers van het Wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek werden in museum De Zwarte Tulp tijdens de jaarlijkse borrel bedankt en geprezen voor hun inzet. Wethouder Kees van der Zwet was aanwezig om de vrijwilligers te bedanken voor hun harde werk van de afgelopen jaren. Hij sprak zijn dank uit naar de vrijwilligers voor hun inzet namens de wethouders van alle dorpen uit de streek. Na zijn dankwoorden was er een presentatie over het vrijwilligerswerk. De vrijwilligers zorgen ervoor dat de vele wandelroutes onderhouden worden, goed bereikbaar blijven en dat de paaltjes op de goede plekken staan. Controles en schoonhouden horen daar ook bij. Zou het wandelnetwerk zonder hun inzet kunnen bestaan? De avond werd afgesloten met een lekker drankje en een welverdiend presentje voor alle vrijwilligers van het wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek. Goed dat er aandacht is voor het vele vrijwilligerswerk in onze streek!

Loek Dijkman van Artopa overleden

Nieuwsflits

Nieuwsblad december 2024 4

1 november overleed oud-Lisser Loek Dijkman. Dijkman was met zijn bedrijf Topa Verpakking een zeer succesvol ondernemer, maar wel een ondernemer met een ideële visie: de successen van het bedrijf moesten ook ten goede komen aan de omgeving. Dat merkte Lisse al in 1981 toen in de Grevelingenstraat Artopa werd geopend. Daar was een kantoorgedeelte van het bedrijf, maar er waren diverse ruimtes die om niet of voor een luttel bedrag gebruikt mochten worden. Concerten en andere uitvoeringen werden er gegeven, exposities gehouden, repeteeruimtes werden gebruikt, er was poppentheater, het Filmhuis kon daar tot bloei komen en Sint en zijn Pieten werden er jaren geschminkt. De computer was in opkomst dus ook daar kwam oefenruimte voor en zo zullenber nog legio activiteiten geweest zijn. Eind 1998 komt er eenbeinde aan dit creativiteitscentrum; de dozenfabriek (Dopak) verhuisde naar Lelystad, maar het hoofdkantoor is nog steeds in Voorhout, Torenlaan 10, op de grens van Lisse. Voor Lisse was de sluiting van Artopa heel spijtig. Loek Dijkman bleef zijn leven lang trouw aan zijn ideeën. Met de stichting Utopa bwist hij diverse culturele initiatieven te verwezenlijken zoals het orgelpark in Amsterdam en prachtige culturele locaties in Wageningen, Het Depot, het arboretum De Dreijen dat dankzij hem in oude luister hersteld werd en villa Hinkeloord. Een heel mooi project in Leiden is de restauratie van het Heilige Geest Weeshuis aan de Hooglandse Kerkgracht, waarin nu het Kinderrechtenhuis is gevestigd. In 2022 was daar nog een nieuw project, een muziekpodium voor kamermuziek: De Leidse Salon. Dijkman (1942-2024) was jarenlang (ere)voorzitter van de Rijnlandse Molenstichting. Diverse molens in onze regio stonden dan ook in de rouwstand na het bekend worden van het overlijden van de man die zoveel kansen schiep op cultureel gebied: Loek Dijkman.

Loek Dijkman van Artopa overleden

De Gaapstokken

Nieuwsflits

Nieuwsblad december 2024

November is vanouds een feestelijke maand voor carnavalsverenigingen. In april van dit jaar vierde de Lisser carnavalsvereniging De Gaapstokken groots hun 50-jarig bestaan. Op 17 november sloot de vereniging haar jubileumjaar extra feestelijk af. Burgemeester Lies Spruit overhandigde bij die gelegenheid de Koninklijke Erepenning aan de Prinsengarde, bestaande uit oud-Prinsen van de vereniging. De Koninklijke Erepenning is een ereteken dat kan worden verleend aan verenigingen, stichtingen of instellingen dan wel aan sportverenigingen, die tenminste 50 jaar bestaan. Het symboliseert het respect en de waardering die de koning heeft voor de bijzondere verdiensten van de ontvanger, in dit geval dus carnavalsvereniging De Gaapstokken. Het nieuwe prinsenpaar van De Gaapstokken is Prins Ken en Prinses Lianne. Komend voorjaar zal burgemeester Spruit traditiegetrouw de sleutel van Lisse weer tijdelijk afgeven aan het prinselijk paar van De Gaapstokken. Daar zal zij vast ook weer een opdracht aan verbinden, maar welke, dat blijft nog even geheim.

Verslag Open Monumentendag 2024

Nieuwsflits

Nieuwsblad december 2024 4

Open Monumentendag is dit jaar voor de 38e keer georganiseerd. In het tweede weekend van september (in Lisse alleen op de zaterdag) kunnen veel monumenten gratis worden bezocht. Bij ons waren er 19 bijzondere gebouwen opengesteld en daar zijn in totaal meer dan 3000 bezoeken gebracht. Sommige bezoekers gaan rechtstreeks op hun doel af, andere willen zoveel mogelijk plaatsen baandoen. Het is, mede door het aangename weer, een zeer geslaagd evenement geweest. In Lisse is het sinds vele jaren traditie dat niet alleen de monumentale gebouwen een bezoek meer dan bewaard zijn, maar ook dat in die gebouwen altijd iets te beleven is. Muziek: koren, kleine combo’s, orgelmuziek en diverse kunst- en fototentoonstellingen zijn te bewonderen geweest. Binnen het jaarthema (routes, netwerken en verbindingen) is er ook gezocht naar bijzondere verhalen: vluchtelingenwerk en deelnemers aan pelgrimstocht hebben over hun uitdagingen kunnen vertellen. Als speciale attractie heeft een klassieke bus van de NZH gratis rondes gereden langs een aantal monumenten. Deze bus heeft bij veel reizigers nostalgische gevoelens opgeroepen, omdat men jarenlang met die bus naar werk of school is gegaan. De 400-jarige Poelpolder heeft in de Pauluskerk en in de boerderij van Langeveld een deel van zijn geschiedenis kunnen vertellen via een fototentoonstelling.

Volgend jaar wordt het thema “Architectonisch erfgoed”. Noteer alvast zaterdag 13 september in de nieuwe agenda!

Liefs van Liz uit Lisse

Nieuwsflits

Nieuwsblad 24 december 2024

Else Wesseling heeft op dinsdag 19 november bij onze dinsdagochtendinloop haar pas uitgegeven prentenboek `Liefs van Liz
uit Lisse` gepresenteerd, gemaakt door Else en haar dochter Annemieke. Een mooi uitgegeven boek waarin met veel fantasie historie, natuur en cultuur van Lisse in kleurrijke tekeningen, in cartoons en collages worden verbeeld. Het meisje Cosmo gaat op de step met haar kippetje Liz, gekregen van boer Kortekaas, uitnodigingen bezorgen voor het verjaardagspartijtje van Liz die 1 jaar wordt. Ze wonen vlakbij `t Huys Dever en gaan via de Heemtuin naar de witte zwanen bij de kantoren van de HoBaHo en dan naar het gemeentehuis, waarde leeuw een uitnodiging krijgt. Nog meer uitnodigingen  worden bezorgd en uitgebeeld. Via het Vierkant en Blokhuis gaat het naar de bibliotheek. Blokhuiskat Pol met de drie pootjes krijgt ook een uitnodiging. Alle vriendjes vragen of Lammetje Groen ook een uitnodiging krijgt. Maar wie is Lammetje Groen? Via het beeld ´Meisje van Lisse´, langs de oranje koe bij het Lisser Art Museum, de geitjes van de kinderboerderij bij kasteel Keukenhof en de uilenbank komen ze bij een boerderijtje genaamd ´t Lammetje Groen. Daar zien ze eindelijk het lammetje. Wat blijkt, het lammetje is bijna 101 jaar oud! Blij dat nu het raadsel van het Lammetje Groen is opgelost, keren Cosmo en Liz weer tevreden naar huis. Annemieke en Else Wesseling hebben het boek uitgegeven in eigen beheer. De prijs van het boek is 19,95 euro.