Uitgegeven artikelen in pers etc.

Het bollengebied moet open blijven

/in /door

Sporen van vroeger (LisserNieuws)                                                            

20 december 2022

door Nico Groen 

De Cultuur-Historische Vereniging “Oud Lisse” en de Stichting Vrienden van Oud Hillegom maken zich zorgen over de ideeën die leven over het bollengebied ten noorden van de Keukenhof. Dit belangrijke cultuurhistorisch bollengebied wordt bedreigd door plannen om de N207 door te trekken naar de N206 met een aftakking over het spoor naar de Beeklaan in Hillegom. Ook zijn er plannen voor een parallelweg langs de Carolus Clusiuslaan vanaf de 2e Poellaan.

Een van de redenen voor aanleg van deze wegen is de drukte bij de Steenfabriek en op de Van Pallandtlaan en de Carolus Clusiuslaan. VOL denkt dat door de aanleg van de Rijnlandroute van Leiden naar Katwijk de verkeersdrukte op de oost-west verbinding voor de Bollenstreek voor het grootste deel is opgelost. Veel verkeer uit Voorhout, Noordwijk en Noordwijkerhout zal van deze verbinding gebruik gaan maken. Het fileleed in Lisse en Hillegom kan door een veel hogere vierbaans brug over de Ringvaart bij de Steenfabriek voor een deel voorkomen worden.

Pact van Teylingen geldt nog steeds

De verlenging van de N207 gaat in tegen de principes van het Pact van Teylingen door de enorme aantasting van het gave bollengebied ten noorden van de Keukenhof en de dreiging van grootschalige verstedelijking rondom het open gebied bij het station Hillegom. In het Pact van Teylingen zijn in het verleden afspraken gemaakt tussen vele organisaties, gemeentes en provincie hoe de Bollenstreek er uit gaat zien. Dit geldt nog steeds.

Cultuurhistorische waarde van het bollengebied

Vanwege de cultuurhistorische waarde van het bollengebied ten noorden van de Keukenhof heeft de stichting VvOH een brief gestuurd naar de leden van het College van Gedeputeerde Staten en de leden van Provinciale Staten van Zuid-Holland. Dit met de nadruk, naast andere argumenten, op het open houden van het bollengebied vanuit historisch oogpunt gezien.

De VvOH constateren in de brief dat het rapport zwaar leunt op het element economie, terwijl natuur, milieu, landschap en cultuurhistorie als sluitpost worden gezien en onvoldoende in de afwegingen zijn meegenomen.

Als het aan de mobiliteitswethouders van de gemeenten Hillegom, Lisse, Teylingen en Noordwijk ligt, komt er tussen 8 tot 15 jaar in de Duin- en Bollenstreek veel asfalt bij met grote gevolgen voor het open gebied, de flora en fauna en het Natura 2000 duingebied.

Los van de dure infrastructurele kunstwerken, zoals een spoorwegonderdoorgang en enkele viaducten gaat dit ook ten koste van veel eerste klas bloembollengrond. De Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport is daarin als kader leidend. Niet gemeld wordt waar de vele hectaren kostende doortrekking naar de N206 en naar de Beeklaan gecompenseerd worden.

Een ringweg ten westen van Hillegom tast het bollengebied ernstig aan en kan nog meer verkeer aantrekken door nieuwbouw rondom het station. Dan zou het bij de steenfabriek nog veel drukker worden.

Foto: Een veel hogere vierbaansbrug over de Ringvaart bij de Steenfabriek zal veel fileleed in Lisse en Hillegom voorkomen. De brug hoeft dan maar af en toe open.
Foto: Nico Groen

 

Van Jaap Kooy en Westergeest via Overvecht naar Intratuin

/in /door

Sporen van vroeger (LisserNieuws)                                                                

6 december 2022

door Nico Groen

Jaap Kooy! Jarenlang een begrip in de Bollenstreek maar ook ver daarbuiten. De opening van tuincentrum Jaap Kooy was in 1981. Hij was één van de eersten die met groots opgezette kerstdorpen op Amerikaanse wijze furore maakte. Pendelbussen reden af en aan van de parkeervelden bij Keukenhof naar het tuincentrum van Jaap Kooy.

 

Naast het wereldberoemde Keukenhof met de voorjaarsbloemententoonstelling, was het tuincentrum van Jaap Kooy een goede tweede grote toeristische attractie in Lisse, maar dan in het najaar. De jaarlijks terugkerende ‘Fuchsiade’ was ook zo’n geweldig evenement dat duizenden fuchsialiefhebbers van heinde en verre naar het tuincentrum lokte. Bij Jaap Kooy was altijd wel wat te doen. Van Paasjubel tot uitvoeringen van harmonie, fanfares en zangverenigingen. Altijd even groots en geweldig: een “organisatorische veelvraat” zou je hem kunnen noemen. Op vrijdag 21 juni 1985 werd op grootse wijze de beeldentuin geopend bij tuincentrum ‘Westergeest’. Weer zo’n project dat niet alleen bij een idee bleef, maar werkelijkheid werd omdat Jaap Kooy ook mensen de ruimte gaf om dingen te verwezenlijken.

Failliet

Maar je kunt op een gegeven moment ook net te veel willen. Jezelf overschatten en daardoor in de schulden terechtkomen, zover dat de bank je geen krediet meer geeft en dan is het einde verhaal. Jammer!!!! Maar gelukkig kwam daar een doorstart onder de naam Overvecht en bijna iedereen van het personeel werd door deze nieuwe firma overgenomen. Zo bleef dit prachtige tuincentrum nog heel wat jaartjes aan de weg timmeren. Totdat andere investeerders zich met Overvecht gingen bemoeien. Juist in een toptijd voor tuincentra gingen ze onder de maat presteren.

Intratuin

Na dit dieptepunt gloorde er weer hoop. Omdat Intratuin Voorschoten plaats moest maken voor woningbouw kwam zij naar deze locatie in Lisse. Er zou weer wat groots komen op diezelfde plek, maar net voor de opening van het intratuin-complex zou plaatsvinden, sloeg het noodlot toe. Een foutje zorgde ervoor dat binnen een mum van tijd vrijwel het hele gebouw in lichterlaaie stond. Een grote vuurzee, ontploffingen en een giga zwarte rookpluim die tot ver in de omtrek te zien was. Na de brand lag het er als het verminkte skelet van een gigant bij. Westergeest had de geest gegeven. Intratuin ging niet bij de pakken neerzitten en bouwde in korte tijd een nieuw tuincentrum. Op 30 november j.l. is de 2e fase (het restaurant) officieel geopend door Herman de Blijker. Het resultaat mag er zijn en VOL wenst Intratuin veel succes en hoopt dat deze eigenaar ook zo’n inspirerende figuur zal zijn als die goeie ouwe Jaap Kooy.

Archief verloren

Bij de brand is een groot gedeelte van het archief verloren gegaan. Daarom een oproep; heeft u materiaal aangaande tuincentrum Westergeest van Jaap Kooy (later Overvecht), deel dat dan met de VOL. Dit artikel is voor een groot deel overgenomen uit het laatste Nieuwsblad van de VOL.

Reactie

In het bovenstaande artikel staat dat Jaap Kooij het tuincentrum in 1981 opende. Diverse mensen reageerden met de opmerking dat het tuincentrum al in de zeventiger jaren bestond. waarvan Acte!!

Een luchtfoto uit het laatste Nieuwsblad van de VOL met een gedeelte van het tuincentrum.
Foto: Oud Lisse

 

In 1542 was er al een orgel in de Grote Kerk

/in /door

Sporen van vroeger  (LisserNieuws)                                           

22 november 2022

door Nico Groen 

Grote veranderingen aan de binnenkant zijn op til voor de Grote Kerk. Naast kerkdiensten moeten er na de verbouwing allerlei culturele activiteiten kunnen plaatsvinden. Omdat het een rijksmonument is, mag er aan de buitenkant geen grote veranderingen plaatsvinden. Ook aan het orgel zal niet veel veranderd worden.

Rond 1300 raakten orgels in de kerk in gebruik. In Lisse was er in de 16e eeuw een. Uit de archieven blijkt dat in 1542 Mr Jan Claes van Hillegom als organistmeester is aangenomen in de Grote Kerk. Uit de ‘Voorlopige lijst van Nederlandsche Monumenten van Geschiedenis en Kunst van de Provincie Zuid-Holland uit 1915’ blijkt in Lisse een orgel uit 1822 aanwezig te zijn. Dit zou een Knipscheer-orgel zijn geweest. Drie generatie orgelbouwers telde de familie Knipscheer.

In 1858 wordt volgens de kerkenraadnotulen de Grote Kerk flink opgeknapt. Er staan diverse werkzaamheden vermeld. In verband met het orgel staat er: “Het orgel, hetwelk voor rekening van iemand, wiens naam niet genoemd mag worden, insgelijks in- en uitwendig geheel was vernieuwd en verfraaid en nu weer een waar sieraad der kerk mag heeten”. Die vernieuwing van het orgel was opgedragen aan de firma N.A.G. Lohman, orgelmakers te Leiden. Lohman is de naam van een bekende familie van orgelbouwers. Je vindt in ons land, bijvoorbeeld hier in de buurt in Warmond, nog verscheidene Lohman-orgels. Schrijver Maarten ’t Hart speelt geregeld op het Warmondse Lohman-orgel. Het Knipscheer-orgel van Lisse werd in 1917 echter van de hand gedaan en kwam terecht in de gereformeerde kerk van Vriezenveen. Het werd verkocht voor f 2.500,-.

In Lisse werden orgelbouwers uitgenodigd mee te dingen voor het mogen bouwen van een nieuw orgel. De bouw werd gegund aan de firma A.S.J. Dekker uit Goes. Het werd een pneumatisch kegelladen-orgel. Kosten ongeveer f 60.000,-. De kwaliteit ervan liet te wensen over. In de dertiger jaren was al een grondige restauratie nodig.

Huidige Flentroporgel uit1961

In 1961 werd het huidige orgel in de Grote Kerk geplaatst. Restauratie van het Dekker-orgel vond men onverantwoord, iedere cent aan restauratie besteed zou weggegooid geld betekenen. De firma Flentrop uit Zaandam verzorgde het nieuwe orgel, met mechanische sleepladen toegerust. De firma Flentrop is sinds 1903 nationaal en internationaal actief in orgelbouw en orgelrenovatie. Ook na de aangekondigde veranderingen in de Grote Kerk zal het orgel vast een prominente plaats blijven innemen, zowel in de eredienst als in concerten. Laat de registers maar open gaan!

Nieuwsblad van de VOL

Bovenstaande gegevens komen uit het laatste kwartaalblad van de Cultuur-Historische Vereniging “Oud Lisse”. Daarin staat een uitgebreid artikel van Liesbeth Brouwer over het orgel van de Grote Kerk. Dit kwartaalblad is, zoals elk kwartaalblad, te koop voor 5 euro per stuk tijdens de inloop op dinsdagmorgen. De bladen zijn gratis voor leden.

 

Foto: Het orgel van de Grote Kerk

Foto: Protestante Gemeente Lisse

 

Cultuur-Historische Vereniging “Oud Lisse”

Info@oudlisse.nl

Chr. Basisschool ‘De Lisbloem’ 100 jaar 

/in /door

Sporen van vroeger (LisserNieuws)

 8 november 2022

door Nico Groen

De hervormde gemeente Lisse had in het begin van de twintigste eeuw behoefte aan een ‘eigen’ school, net als andere geloofsgemeenschappen in die tijd. Dit resulteerde in de opening van ‘De Nederlandse hervormde school voor L.O. en U.L.O.’ in mei 1922. Later werd de naam veranderd in de Christelijke Basisschool ‘De Lisbloem’. De school bestaat nu nog steeds aan de Orion.

De vereniging ‘Nederlandse Hervormde Schoolvereniging gevestigd in Lisse’ werd officieel opgericht in februari 1919. Het doel was te komen tot een eigen school. In 1920 werd een bijdrage in de vorm van een lening aan de leden gevraagd voor een verplichte waarborgsom van 20.000 gulden. In 1921 werd er een bestek gemaakt door Leen van Tol jr. voor 7 klaslokalen, waarvan 5 lokalen aan de voorkant en 2 aan de achterkant met de mogelijkheid om er later een verdieping op te zetten met 3 lokalen. De betreffende grond achter de huizen van de Kanaalstraat werd gekocht van de firma G. Parijs en zonen. De grond was ter plaatse bekend als ‘Kapelleweide’ en daarvoor als ’Capelle Weyde’. Het benodigde zand voor ophoging van het terrein werd per vlet aangevoerd in de haven en met kiepwagens over smalspoor via de Molenstraat vervoerd. De school werd gebouwd door de firma B. van der Zaal. Op 22 mei 1922 werden de deuren van de school officieel geopend. Aan de voorkant kwam een nieuwe straat, die door de verkoper, firma Parijs, werd aangelegd. De vereniging stelde voor om deze straat Lischbloemstraat te noemen. Daar ging de gemeente Lisse mee akkoord.

De vereniging had het oog laten vallen op 2 aangrenzende woningen van de heer Daudy aan de Kanaalstraat om daar een woning te realiseren voor het hoofd van de school. Als hoofd van de school werd de heer G.J. Wansink uit Kampen op 20 februari 1922 benoemd.

De school was al vrij snel te klein en in 1929 werden een gymzaal, een bestuurskamer, 3 lokalen op de eerste verdieping en andere aanbouwen gerealiseerd.

Tijdens de oorlog hebben school, leraren en kinderen heel wat te doorstaan gehad: voor de oorlog gebruikt tijdens de mobilisatie van het Nederlandse leger en tijdens de oorlog door de inkwartiering van de Duitsers.

Orion

Eind jaren zeventig was de school aan de Lisbloemstraat vol met gebreken. Daarom werd in 1980 een nieuwe school in Meerenburgh gerealiseerd ter vervanging van de oude school. Deze school krijgt in de nabije toekomst een nieuw gebouw. De lokalen zijn straks flexibel in te richten voor thematisch onderwijs en er komt op het kavel ruimte voor nieuwe woningen. De Lisbloem krijgt straks twee bouwlagen.

Er werden 2 jubileumuitgaven gemaakt ter gelegenheid van een reünie bij het 60- en 75-jarig bestaan van de school. Deze uitgaven zijn in bezit van de bibliotheek van de VOL en tijdens de inloop op dinsdagmorgen in de Vergulde Zwaan in te zien, te koop of te leen. Bovenstaande gegevens komen uit deze uitgaven.

Foto: Een gedeelte van een oude ansichtkaart van de school aan de Lisbloemstraat.
Foto: Oud Lisse

 

Gemeentelijk monument: Achterweg 4 ‘Johanna’

/in /door

Sporen van vroeger   (LisserNieuws)                                                

25 oktober 2022

door Nico Groen 

Gemeente Lisse heeft maar liefst 92 gebouwen die op de gemeentelijke monumentenlijst staan, waarvan villa ‘Johanna’ er een is. Deze villa werd gebouwd in 1913. Het pand heeft typische bouwelementen uit de tijd waarin de villa is gebouwd, zoals een daklijst met gootklossen en een roedeverdeling in de bovenlichten. Dit werd de nieuw historiserende stijl genoemd. Het is een conservatieve stijl, die teruggrijpt op de bouwstijl van eind 18e eeuw.

De villa is  gebouwd in opdracht van Gerardus Cornelius Vreeburg. Hij was gehuwd met Johanna Gertruida Melman. De villa is dus naar zijn vrouw vernoemd.  Het is een vrijstaande villa op een nagenoeg rechthoekige plattegrond met een uitbouw aan de voorzijde. Het huis heeft twee bouwlagen onder een zogenaamd schilddak met een dwars opstaand dak aan de linkerkant. Op het dak staan drie decoratieve pironnen. De gevels zijn opgemetseld met roodbruine bakstenen met siermetselwerk van geglazuurde baksteen, o.a. als afsluiting aan de bovenkant van de ramen. Alle vensters hebben houten kozijnen en bovenlichten met een roedeverdeling die zijn voorzien van geel geprofileerd glas.

De voorgevel bestaat uit twee delen, waarvan het rechter deel met het portiek in lichte mate naar achteren verspringt. Het linker deel heeft een topgevel en op de begane grond een erkervormige uitbouw met daarboven een balkon. In de erker zijn drie vensters. Het brede middelste raam wordt van boven afgesloten door een geprofileerde rollaag met daarboven een tableau met de tekst ‘Johanna’. Direct boven het tableau is een sierlijk gemetseld balkonhek van geprofileerde en geglazuurde baksteen.

Op de verdieping is een venster met dubbel openslaande deuren en zijlichten,. De deuren geven toegang tot het balkon. Het venster wordt afgesloten met een licht gebogen spiegelvormige hanenkam. Boven in de topgevel bevindt zich eveneens een vensteropening. Dat is niet een origineel kozijn. Deze opening wordt met een halfsteens boog afgesloten.

Portiek met zuiltjes.

In het rechter deel bevindt zich het verhoogde portiek. Deze ingangspartij wordt aan de bovenkant afgesloten door een eensteens boog in geglazuurde baksteen met daarop een platte laag. Het portiek is geaccentueerd met een rood natuurstenen sierelement met zuiltjes in de zg Jugendstil. De voordeur is geprofileerd met twee ramen met daarvoor twee smeedijzeren hekwerken. Hierboven is op de eerste verdieping een vensteropening die afgesloten wordt met een eensteens ontlastingsboog met een terugliggend boogveld, ook uitgevoerd in geglazuurde baksteen. De hele gevel wordt met overstekende houten daklijsten met gootklossen afgesloten.

De tuin aan de achterkant loopt steil naar beneden. Het huis zelf staat op de strandwal van de Achterweg, die hier veel hoger is dan de achterliggende strandvlakte, waar de weilanden van de gebroeders Vreeburg lagen.

Aan de voorkant zijn 2 waardevolle linden te zien en rechtsachter in de tuin is nog een waardevolle linde. Deze kunnen bij de bouw van de villa zijn geplant.

Foto: een gedeelte van een oude ansichtkaart van de voorkant van villa ‘Johanna’ waar de 2 waardevolle bomen al op staan.
Foto: Oud Lisse

 

Hockeyclub Hisalis 50 jaar

/in /door

Sporen van vroeger (LisserNieuws)                                                           

11 oktober 2022

 door Nico Groen                       

HC Hisalis is een bloeiende hockeysportvereniging met vijftig jaar clubgeschiedenis. De vereniging richt zich vooral op inwoners uit Hillegom, Lisse, Lisserbroek, Sassenheim, Voorhout en De Zilk. Hisalis heeft op dit moment ruim 700 leden en veel vrijwilligers. Het motto is ‘samen met elkaar, voor elkaar’.

Op 24 mei 1972, vijftig jaar geleden, vond de oprichtingsvergadering plaats, waarbij 30 personen aanwezig waren. De toen pas 16-jarige Paul van Kerkum was vanaf het begin actief en hem komt de eer toe de naam HISALIS te hebben bedacht. De hockeyvereniging was bestemd voor met name enthousiaste hockeyers woonachtig in HIllegon, SAssenheim en LISse. Er werd besloten dat het clubshirt de rode kleur moest hebben. Daar bijna alle andere hockeyverenigingen een zwarte of donkerblauwe rok of broek hadden en wit veel te besmettelijk was, werd gekozen voor een bruine kleur rok en broek, waarbij de rode polo (naar een rode tulp) en bruine broek (de aarde) als symbool voor de Bollenstreek staan.

Locatie

Vanaf het begin heeft HC Hisalis zijn wedstrijden gespeeld aan de Ter Spekkelaan. Als clubhuis mocht gebruik worden gemaakt van de kantine van Sportclub Lisse. Toen deze voetbalvereniging eind 70-er jaren werd samengevoegd met Lisser Boys tot FC Lisse werden zowel HC Hisalis als Flags, de honkbal en softbalvereniging, de vaste gebruikers van het oude clubhuis van Sportclub Lisse. Nadat Flags een eigen onderdak had gekregen vlak bij haar eigen wedstrijdterrein, werd onder de bezielende leiding van de Veteranen B in het begin van de 80-er jaren, het oude Sportclub Lisse clubhuis gerenoveerd en vergroot. De vereniging groeide gestaag en in 1987 werd het kunstgrasveld aangelegd.

De crisisjaren
In de negentiger jaren verzeilde HC Hisalis in een serieuze crisis. Het ledental daalde van 250 tot onder de 200 leden. Het clubhuis stond op instorten en er was door de vele lekkages gevaar voor kortsluiting. De bereidwilligheid van de leden om iets te doen voor de vereniging was tot een absoluut minimum gedaald en er was jaarlijks een flink structureel negatief financieel resultaat.

In 1998 kwam de ommekeer door onder andere een geranium- en een amaryllisverkoopactie te houden. Behalve de broodnodige financiën brachten deze acties ook weer de bereidheid van verschillende leden en hun ouders op om iets voor de vereniging te gaan doen.

Zo vormden enkele ouders samen een professionele sponsorcommissie. Voorzitter Adri de Roon wist te bereiken dat de gemeente een welwillend oor had voor de wens van de vereniging voor de bouw van een nieuw clubhuis. Dit werd in 2001 gerealiseerd.   Ondertussen groeide het aantal leden onstuimig. Daarom werden in 2006/2007 een nieuw kunstgrasveld en aan hewt clubhuis een aanbouw van 200 m2 met twee verdiepingen gerealiseerd.

Sportief gezien gaat het de vereniging ook voor de wind met professionele teams, veel jeugd, hockey-clinics aan lagere en middelbare scholen en een afdeling, waarbij mensen met een verstandelijke beperking op hun niveau kunnen hockeyen met deelgenoten. Voor meer  over de historie van Hisalis kan men terecht op de website van de vereniging.

Foto: Het rode shirt moet een tulp voorstellen.
Foto: website Hisalis.nl

Foto: Het rode shirt moet een tulp voorstellen.

Foto: website Hisalis.nl

Foto: Het rode shirt moet een tulp voorstellen.

Foto: website Hisalis.nl

 

Cultuur-Historische Vereniging “Oud Lisse”

Info@oudlisse.nl

 

Harddraverijvereniging 150 jaar

/in /door

Sporen van vroeger (LisserNieuws

27 september 2022

door Nico Groen

De kortebaan wordt algemeen beschouwd als de bakermat van de drafsport in Nederland. Het begon al eeuwen geleden met onderlinge wedstrijden en weddenschappen van boeren en andere paardenbezitters. In het begin werd paard tegen paard gereden. Naarmate er meer deelnemers kwamen, werd het een afvalrace zoals we die nu ook nog kennen. In Lisse werd in 1872 voor het eerst gedraafd.

In het nieuwste Nieuwsblad van de Cultuur-Historische Vereniging “Oud Lisse” staat een verhaal van Tom Rooijakkers over 150 jaar HDV. Tom was voorzitter van 2011 tot en met 2021. In deze ‘Sporen van vroeger’ nemen we een klein gedeelte over van het uitgebreide artikel. Het Nieuwsblad is gratis voor leden van de VOL. Niet-leden betalen 5 euro.

De eerste race was in 1872

Op 9 oktober 1872 kwamen in de “Witte Zwaan” aan ’t Vierkant deelnemers en notabelen bij elkaar om daarna met elkaar de eerste kortebaandraverij te beleven. Een kortebaan op de Heereweg ongeveer op de plek waar deze ook heden ten dage wordt verreden. De belangstelling beperkte zich niet alleen tot dit gezelschap. Jong en oud, arm en rijk begaven zich naar de baan om het evenement te aanschouwen. De draverij begon met de startzin ‘Klaarmaken op uw plaatsen, een, twee, drie af..’. Een startzin die staat als een huis en nog steeds is te horen. Vertier was in die tijd nog vrij zeldzaam. Het leven bestond uit werken en nog eens werken om te overleven, de kerk en de zorg voor het gezin. Vrije tijd was zeer schaars. Het evenement was mede daarom zeer succesvol. Al eind negentiende eeuw werd gesproken over het versterken van het draverij-evenement door gelijktijdig ook de kermis en een ringrijderij te organiseren. De draverij, hoe succesvol ook, werd nog niet jaarlijks verreden. Dat kwam pas na de officiële oprichting van de vereniging in 1902.

Bij Vreeburg van 1902 tot 1975

Over de Heereweg reed een tram. De draverij werd dan ook als zeer hinderlijk ervaren door de Noord-Zuid Hollandsche Stoomtramweg Maatschappij. In 1902 werd een alternatief gevonden, een particulier terrein. Datt was het terrein van de gebroeders Vreeburg. Het gebied waar nu o.a. Dirk is gevestigd en de achtergelegen woonwijk. In 1924 ging ook de kermis naar het Vreeburg-terrein en zo ontstond één grote feestlocatie.

Het comité, dat ooit het initiatief had genomen om de draverij te organiseren, besloot om er een vereniging van te maken. Op 7 augustus 1902 was de “Harddraverijvereniging Lisse & Omstreken” een feit. Vanaf dat moment was de draverij een jaarlijks terugkerend festijn en kon men ook lid worden. Alles ging toen nog heel simpel. Letterlijk stond de financiële verslaglegging achter op een sigarenkistje.

In 1975 verhuisde de kermis naar het centrum en  kwam ook de draverij terug op de Heereweg op de plek waar het ook nu nog wordt georganiseerd. Eindelijk op verharding!

Foto: een poster uit 1913 van de Harddraverijvereniging Lisse & Omstreken

F

Mensen houden van bomen

/in /door

Sporen van vroeger (LisserNieuws)

13 september 2022

door Nico Groen

 In de 14e en 15e eeuw was de hele bollenstreek één groot bos. Volgens een oude beschrijving hoefde men vanuit slot Teylingen naar Haarlem en verder niet in de zon te lopen, maar kon men altijd in de schaduw van de bomen blijven. Een van de weinige restanten van dit bos is het Keukenhofbos, waar je nog steeds in de schaduw kunt wandelen. Lisse heeft gelukkig nog steeds behoorlijk wat bomen in het straatbeeld.

 

Lisse telt meer dan 400 waardevolle bomen, waarvoor niet zomaar een kapvergunning wordt verleend. Deze werden voorheen monumentale bomen genoemd.  Er zijn zowel particuliere als gemeentelijke waardevolle bomen. De vele waardevolle bomen  uit de 19e eeuw van het park rondom het kasteel, het Keukenhofbosch en tentoonstellingsterrein zijn daarbij  niet meegenomen.

In het beleidsplan bomen van de gemeente Lisse uit 2016  staat dat Lisse streeft naar 0,5 gemeentelijke boom per inwoner. Met ruim 11.000 bomen lukt dat aardig. Men vraagt zich af waarom in Lisse voor grotere particuliere bomen geen kapvergunning meer hoeft te worden aangevraagd. Dat moest vóór 2016 wel. De reden is dat 98% van de aanvragen goedgekeurd werd en dat de boom gekapt mocht worden. Dat stelde dus niets voor. Eigenlijk waren alle inspanningen en kosten voor niets.

Bomen zijn van oudsher belangrijk

Onder bomen vonden vroeger belangrijke bijeenkomsten plaats. Er werd vergaderd, recht gesproken, en er werden religieuze handelingen verricht. Bij heilige bomen kwamen mensen samen om de goden te vereren, te bidden of te offeren. Die bomen mochten nimmer gekapt worden. Op 29 december 1642 werd door Jan Dircks “een eikenboom in ’t Viercant” omgehakt en weggevoerd. Hij krijgt daarmee moeilijkheden met Schout en Schepenen. Ook in Lisse werd onder deze boom recht gesproken en werden mensen veroordeeld.

De rituele functie hebben bomen, althans in Nederland, niet meer. Maar we kunnen nog steeds niet zonder ze. Want bomen geven rust en troost, roepen respect en bewondering op. En ze zijn er altijd. Ze staan er bij je geboorte, je klimt erin en bouwt een boomhut, je zet je fiets ertegenaan, kerft er met je zakmes een hartje en twee pijltjes in, schuilt eronder wanneer het regent (niet bij onweer!), holt eromheen met je kinderen, je kleinkinderen. Ze zijn vertrouwd, ze horen bij je leefomgeving. Mocht een boom gevaar lopen gekapt te worden, dan trap je mensen doorgaans op hun ziel. Want het wel en wee van een boom roept massaal emotie op. Hele volksstammen gaan de barricaden op wanneer ergens in ons land mannen met kettingzagen bomen te lijf gaan.

Temperatuurverlaging en CO2  opname.

In het centrum van Lisse zijn betrekkelijk weinig oudere bomen te vinden. Bomen verlagen de omgevingstemperatuur en nemen veel  CO2  en fijnstof op. Grote, oude bomen nemen vele malen meer CO2  op dan gemiddelde bomen. Zij geven natuurlijk ook veel meer schaduw en temperatuurverlaging dan pas geplante bomen decennia lang kunnen leveren. Het is dus zaak zoveel mogelijk bomen oud te laten worden in het centrum van Lisse.

Foto: Het boekje van de VOL met wandel- en fietsroutes langs bomen is nog steeds verkrijgbaar.
Foto: Vereniging Oud Lisse

 

 

 

 

Grote Kerk open tijdens Monumentendag 

/in /door

Sporen van vroeger (lisserNieuws) 

30 augustus 2022

door Nico Groen

Op 10 september is het weer Open Monumentendag, ook weer in Lisse. Een van de deelnemende gebouwen is de Grote Kerk aan ’t Vierkant. Dit is de eerste keer na de fusie op 15 mei 2022 van de Hervormde Gemeente en de Gereformeerde Kerk (Klister) tot Protestantse Gemeente Lisse (PGL).

Het is waarschijnlijk de laatste keer dat de banken en de preekstoel te bewonderen zijn. Een renovatie ligt in het verschiet. In de Grote Kerk staat namelijk een grote verbouwing gepland zodat er naast kerkdiensten ook culturele activiteiten kunnen plaatsvinden. De Grote Kerk is de oudste kerk van Lisse.

Preekstoel

Een preekstoel is kenmerkend voor kerken. Voor deze oude kerk geldt dat zeker. In 1574 wordt het kerkgebouw zwaar beschadigd door de Spaanse troepen Het is immers in de tachtigjarige oorlog. In 1592 is de kerk provisorisch gerestaureerd, in 1630 is deze restauratie pas geheel voltooid. De eiken preekstoel met een ‘koperen lezenaar’ is in 1668 geplaatst.

E zijn na die wederopbouw diverse verbouwingen en restauraties geweest. Om verschillende redenen: meer ruimte, indeling anders, herstelwerkzaamheden. Dat had soms gevolgen voor de preekstoel. Timmerbedrijf Van der Zaal op het Vierkant was betrokken bij meerdere verbouwingen. Cornelis van der Zaal hield een dagboek bij waar de “Kroniek van de Lisser timmerman en molenmaker Cornelis van der Zaal 1762-1839” op gebaseerd is. De kroniek, die nog bij Oud Lisse te koop is, bevat het volledige, door Bert Kölker getranscribeerde dagboek, voorzien van uitgebreid aanvullend commentaar. Uit het dagboek, waarop kleinzoon Albertus nog een aantekening zette, halen we enkele uitspraken aan.

“Den 10de februari 1817 ben ik begonnen de Gereformeerde kerk te veranderen. …..heb ik een 3 duims dik schot gemaakt en daar de preekstoel tegen gezet, die op de zuidzijde tussen het 2de en 3de glasvak stond, zoals het misschien 200 jaar was geweest, maar zeer ongemakkelijk om te preken en daarom het meeste veranderd”.

Zijn kleinzoon Albertus schrijft: “In 1906 is door mij, Albertus van der Zaal en H. Marseille en J. van Hemert de kerk weder veranderd, omdat er te weinig plaatsen waren. Toen is de preekstoel weder naar zijn vorige plaats verplaatst tussen het 2de en 3de raam”.

De ‘predikstoel’ was ondertussen in 1858 verhoogd en met beeldhouwwerk versierd. In 1943/44 is de achterwand en de preekstoel vernieuwd met gebruik van oude materialen. De kuip van de preekstoel is vergroot. De preekstoel is toen ook weer verlaagd met een andere voet.

De banken

Vóór 1858 stonden er stoelen in de kerk, maar geen banken. De stoelen zijn toen vervangen door  banken met Amerikaans linnen bekleed. Het geheel is allemaal betaald door Mej. C.J. van der Beek. Dat zijn niet de banken die er nu staan.

De banken die er nu zijn werden waarschijnlijk in 1924 geplaatst, toen ook de zijbeuk (het nieuwe gedeelte!) werd gerealiseerd vanwege ruimtegebrek.

Een tekening van de grote kerk

 

 

 

Schriftspiegel, Oud-Nederlandse handschriften van de 13de tot in de 19de eeuw.

/in , /door

Peter Horsman is gewaardeerd lid en vrijwilliger van de VOL. Onlangs heeft hij samen met Peter Sigmond een boek uitgegeven bij Uitgeverij Verloren met de titel ” Schriftspiegel, Oud-Nederlandse handschriften van de 13de tot in de 19de eeuw”.

Schriftspiegel is een handboek voor een ieder die het handschrift van onze voorouders wil lezen. Een oefenboek vol uiteenlopende teksten uit alle eeuwen: oorkonden, notariële akten, brieven, journalen, rekeningen, gerechtelijke vonnissen, pagina’s uit doop- en trouwboeken. Alle teksten zijn voorzien van korte verklarende inleidingen.

Het boek Schriftspiegel heeft 296 bladzijden en is verkrijgbaar bij onze lokale boekhandel Grimbergen voor de prijs van € 35.

Peter, van harte gefeliciteerd met de uitgave van dit mooie en waardevolle boek