Uitgegeven artikelen in pers etc.

BOLLENSCHUUR DRIEHUIZEN SINDS 2000 EEN RIJKSMONUMENT

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                             31 mei 2016

door Nico Groen

In 2016 bestaat de Cultuur-Historische Vereniging “Oud Lisse” 25 jaar.
Een van de hoogtepunten in deze 25 jaar is het behoud  van de grote bollenschuur van Gebroeders Driehuizen, Heereweg 30, nu Driehuizenpark 1. Het gebouw aan de Heereweg uit 1930 is van de hand van de bekende architect Leen Tol jr. Dankzij bemiddeling van de Vereniging Oud Lisse is het pand in 2000 een rijksmonument geworden en mocht dus niet meer worden gesloopt. Daarmee is een karakteristieke bollenschuur behouden gebleven.
Een van de vele argumenten was, dat het geheel een karakteristieke vormgeving en detaillering heeft en dat het van belang is als representatief vertegenwoordiger van een bijzonder type bollenschuur met kantoor.
Op de rijksmonumentenlijst wordt het gebouw in 2000 als volgt omschreven.
‘Het gebouw heeft een symmetrisch vooraanzicht met een op de weg georiënteerd kantoorgedeelte met daarachter de hoog opgaande schuur. De gevels met trasraam zijn opgetrokken in schone baksteen en worden verlevendigd door decoratieve metselverbanden. Van dit type bollenschuren komen er nog maar enkele voor in de Bollenstreek’.

De vraag was toen wat er met het gebouw gedaan kon worden, waarbij  de oorspronkelijke uitstraling zoveel mogelijk intact moest blijven, terwijl het gebouw toch een herbestemming moest krijgen en aan de eisen van de moderne tijd moest worden aangepast.
In 2008/2009 kreeg het pand een herbestemming door in het gebouw appartementen te bouwen. Projectontwikkelaar Hillgate Properties en bouwbedrijf Huub Bakker maakten toen 27 twee- drie- en vierkamerappartementen, waarbij de karakteristieke kenmerken van het gebouw behouden bleven. Het gebouw heeft een schitteren atrium (hoge open ruimte), waar de appartementen omheen liggen. Dit zorgt voor een sfeervolle entree van het gebouw.

De Vereniging Oud Lisse is vanaf de oprichting in 1991 altijd zeer betrokken geweest bij het behoud en het verfraaien van markante panden. Om bewoners van deze panden te stimuleren om hun woning of bollenschuur goed te onderhouden, is al vrij snel de erepenning van de Vereniging Oud Lisse ingesteld. Dit als blijk van waardering voor bewoners die zich op een bijzondere manier hebben ingespannen om hun pand op een goede en verantwoorde manier te onderhouden.
In 2013 kregen  de heren Paff en Van der Klauw de erepenning van de Vereniging Oud Lisse. Zij bewonen het kantoorpand aan de voorkant van de voormalige bloembollenschuur. Er zijn nog heel veel originele details uit de bouwperiode bewaard gebleven. Het glas-in-lood plafond zorgt voor een heel bijzondere lichttoetreding in de hal. Het tegelwerk van vloer en muren is fantastisch. Een fraai staaltje van hergebruik: van kantoorfunctie naar woonfunctie.
Door de vele leden kon de Vereniging haar invloed aanwenden om de bollenschuur op de rijksmonumentenlijst te krijgen. Hoe meer leden, des te meer invloed zij kan uitoefenen bij de gemeente en andere instanties bij heikele kwesties, zoals nu bij de Factorij en het pand de ZON aan de Kanaalstraat. Via onderstaand mailadres kunt u zich aanmelden als lid.
Alle columns van Sporen van vroeger zijn terug te lezen op de website van de Vereniging Oud Lisse onder publicaties/Sporen van vroeger.

De voormalige bollenschuur met kantoor van de firma Driehuizen. Foto: Beeldbanklisse.nl

VEEL MONUMENTEN IN LISSE DANKZIJ VOL

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                             17 mei 2016

door Nico Groen

In 2016 bestaat de Historische Vereniging Oud Lisse 25 jaar. Een van de belangrijkste projecten in die 25 jaar was het uitbreiden van het aantal gemeentelijke monumenten  en rijksmonumenten. Lisse telt nu maar liefst 34 rijksmonumenten en 92 gemeentelijke monumenten. Deze aantallen zijn er nog niet zo lang.

Vóór 1991 waren er 8 rijksmonumenten en 10 gemeentelijke monumenten. De rest is dus van de laatste 25 jaar. In de realisatie hiervan  had de Vereniging Oud Lisse een groot aandeel, zoals bij de aanwijzing als gemeentelijk monument van een groot aantal panden in 2008.
De Vereniging had in 2006 een groslijst van ca. 300 potentieel monumentwaardige panden opgesteld. De stichting Dorp Stad en Land (DSL) heeft na een langdurige en grondige inventarisatieprocedure in 2007 advies uitgebracht aan de gemeente Lisse. Op basis van een puntentelling heeft DSL hieruit een zestigtal panden geselecteerd en geadviseerd deze als gemeentelijk monument  voor te dragen. Dit advies is in november 2007 voorgelegd aan de Monumentencommissie, die hierover in januari 2008 positief advies heeft uitgebracht. Bovendien heeft zij geadviseerd  om nog 17 monumentwaardige panden, die met name van lokaal historisch belang zijn, toe te voegen aan de selectie.
De bouwkundige werkgroep van de VOL heeft aan dit advies van de Monumentencommissie intensief bijgedragen en deze commissie met redenen omkleed, geadviseerd deze 17 panden toe te voegen aan de door DSL geselecteerde lijst van 60  voorgestelde gemeentelijke monumenten.
Het college heeft in februari 2008 met het advies van de monumentencommissie ingestemd om 58 van de 60 door DSL geselecteerde panden aan te wijzen als gemeentelijk monument. Bovendien werd besloten om de 17 panden, die waren voorgedragen door de VOL nader te laten beoordelen. Daarvan zijn later de meeste panden alsnog aangewezen als gemeentelijk monument.
De 2 panden die niet werden aangewezen, terwijl zij wel voldeden aan de puntentelling van DSL waren Villa Wildlust bij de Zwartelaan en de Openbare Lagere School aan de Heereweg tegenover de Grote Kerk. Hiertegen is bezwaar gemaakt door de Cultuur-Historische  Vereniging Oud Lisse en het Cuyers Genoodschap. Dit zonder succes. Villa Wildlust is inmiddels gesloopt ten behoeve van de aanleg van de rotonde bij de Nachtegaal.

Eerst leek het er op dat de Openbare School zonder meer gesloopt zou worden ten behoeve van de nieuwbouw van de Factorij. Er gaan echter steeds meer stemmen op om de school te behouden en een andere, nuttige bestemming te geven. De Vereniging Oud Lisse steunt het burgerinitiatief om tot een andere invulling van de school te komen.

Door de vele leden kan de Vereniging haar invloed aanwenden om de school alsnog te behouden, omdat deze volgens de officiële puntentelling werkelijk monumentwaardig is.
Hoe meer leden, des te meer invloed kan de Vereniging uitoefenen bij de gemeente en andere instanties. Via onderstaand mailadres kunt u zich aanmelden als lid.

De Vereniging Oud Lisse heeft in 2010 een boek uitgegeven over monumentale gebouwen in Lisse. Het boek heet ‘Wandel- en fietsroutes Zuid en Noord: Monumenten’. Daarin worden  alle gemeentelijke monumenten en  rijksmonumenten, die Lisse rijk is, vermeld en besproken. Dit boek is nog steeds verkrijgbaar tijdens de inloop op dinsdagmorgen in de 1e Havendwarsstraat 4.

Zo’n schildje geeft een gemeentelijk monument aan. Foto: Nico Groen

NIEUWE LIJST WAARDEVOLLE BOMEN in 2016

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                             20 april 2016

door Nico Groen

Als gevolg van het Bomenbeleidsplan, dat in 2014 door de gemeente is vastgesteld, moesten alle monumentale bomen opnieuw worden beoordeeld en worden ingedeeld op de lijst Waardevolle bomen. Het grote voordeel van Waardevolle bomen is dat nu ook bomen, die net geplant zijn, al waardevol kunnen zijn en niet mogen worden gekapt. Dit, mits de soort 120 jaar kan worden en de boven- en ondergrondse ruimte voor de boom voldoende groot is.

Er zijn nogal wat monumentale bomen van de oude monumentale bomenlijst niet opgenomen in de lijst Waardevolle bomen. Dit betreft voornamelijk zieke paardenkastanjes en afgeleefde berken.
Van een drietal is het echter onbegrijpelijk, dat zij van 1994 tot nu bij de monumentale bomen behoorden en nu niet meer. Zij staan er goed bij en zijn alleen nog maar 20 jaar ouder geworden.
Zij moeten dus op de Lijst Waardevolle bomen van de gemeente staan volgens de werkgroep Landschap, groen en bomen van de Vereniging Oud Lisse.

Als belangrijkste betreft het een grote dikke eik in de brede houtwal tussen de Essenlaan en boerderij de Phoenix van De Wit, Achterweg Zuid 66.
In 1994 had deze boom een doorsnee van 130 cm. Voor zo’n eik is het een voortreffelijke plaats op de hoge houtwal, hoog boven het grondwater. Deze hoge houtwal was vroeger onderdeel van het duingebied ter plaatse.
In de winter, als de bladeren weg zijn is het silhouet vanaf Achterweg Zuid duidelijk te zien.

De tweede boom, een rode beuk, staat op het adres Heereweg 29A. Hier staan de huizen vóór het Veldhuyzen van Zantenpark, die rond 1994 gebouwd zijn. Toen is er met succes door de Vereniging Oud Lisse geprotesteerd tegen de kap van een aantal linden en beuken, waaronder de betreffende rode beuk. Deze had toen volgens Gemeente Lisse al een doorsnee van 100 cm. De huizen zijn toen rondom de te behouden bomen gebouwd. Mogelijk is de boom in de twintiger jaren van de vorige eeuw geplant bij de bouw van de toenmalige bollenvilla’s.

Op Heereweg 36 staat een monumentale rode beuk met een doorsnee van 80 cm in 1994. Ook hier is het argument, net als bij de vorige 2 bomen, dat de boom vanaf de openbare weg niet goed zichtbaar zou zijn en daarom niet beeldbepalend. Voor de VOL, gezamenlijk met de Natuurvereniging Bollenstreek  is het onbegrijpelijk dat deze boom niet als waardevol wordt gezien, temeer omdat de boom, net als de hierboven genoemde bomen al meer dan 20 jaar op de gemeentelijke monumentale bomenlijst staat. Beeldbepalend is niet het enige criterium. Er zijn er meer, waar de bomen wel aan voldoen.
De Vereniging Oud Lisse vindt alle 3 monumentale bomen zeer waardevol vanwege  ouderdom en de cultuurhistorische waarde. Ook vanuit ecologisch standpunt moeten deze bomen op de lijst Waardevolle bomen. De drie bomen zijn gezond en kunnen nog jaren mee.

In de pas opgerichte Bomenadviesgroep van de gemeente, waarin de VOL ook zitting heeft, is dit ter sprake gekomen. Wethouder Evert Jan Nieuwenhuis heeft toen beloofd een second opinion aan te vragen.

Rode beuk achter het huis van Heereweg 29A, uit het boek ‘Wandel en fietsroutes Bomen Lisse’, dat nog verkrijgbaar is bij de Vereniging.

OORLOGSGRAVEN IN LISSE

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                             3 mei 2016

door Nico Groen

Ieder jaar is er op 4 mei in Lisse aandacht voor de slachtoffers van de tweede wereldoorlog. Deze openbare dodenherdenking wordt afgesloten met de  kranslegging bij het ´Monument voor de gevallenen´. Dit monument staat midden op de kruising van de Oranjelaan en de Heereweg.  Dit is niet de enige herdenking op 4 mei. In de middag is er elk jaar een bezoek aan de oorlogsgraven in Lisse. Deze herdenking is voor nabestaanden en genodigden. Bij elk graf wordt ter nagedachtenis stilgestaan met een herdenkingswoord en een bloemlegging. Lisse telt vier oorlogsgraven met 7 slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog.

Op de begraafplaats van de RK kerk St. Agatha ligt het kerkelijk eregraf met vijf oorlogsslachtoffers. Deze erebegraafplaats bestaat sinds 1992. Toen werden stoffelijke resten van vier gevallenen  herbegraven. Daarvóór lagen de gesneuvelden her en der verspreid over de begraafplaats en bij de Engelenkerk. Het kerkbestuur reageerde daarmee op een voorstel van de Stichting Oorlogsgraven. Op de Algemene Begraafplaats Duinhof liggen nog twee oorlogsgraven.

Een van hen is Teun Kulk, geboren op 11 mei 1915. Teun Kulk overleed als militair bij een bombardement op het vliegveld Valkenburg bij het begin van de oorlog in de nacht van 9 op 10 mei 1940.

Bert Kroon stierf op 1 februari 1944, nog geen 21 jaar oud, in een barakkenkamp voor militairen in Amersfoort. Hij had een gevaarlijke vorm van difterie. Hij was na verraad van NSB’ers in het Groningse Doezum opgepakt door de Duitsers. Hij is ook op Duinhof begraven.

Rinus Warmerdam, is geboren op 25 januari 1918. Op 10 mei 1940, de eerste oorlogsdag, is hij ernstig gewond geraakt. Als militaire koerier is hij van zijn motor geschoten. Hij overleed op 12 mei 1940 in Wassenaar, waar hij eerst is begraven. Op 22 januari 1944 is hij herbegraven op de begraafplaats van de Agathakerk.

Aart van Dijk is geboren op 2 januari 1914 en overleden op 19 januari 1945 Tijdens een razzia in Hillegom werd hij door de SD doodgeschoten.

Jan de Haan was gemeentesecretaris van Lisse. In de oorlog hielp hij vele mensen. Op 19 februari 1944 werd hij gearresteerd en naar het beruchte kamp Vught gebracht. In september 1944 is hij onverwacht vrijgelaten. Hij was volkomen uitgeput en is daar niet meer overheen gekomen. Hij overleed op 9 oktober 1946.

Willem Heemskerk is in de nacht van 2 op 3 mei 1945, net voor de bevrijding, neergeschoten door dronken, gedeserteerde Duitse soldaten bij zijn huis in de Engel. De Duitsers waren op strooptocht. Hij was 55 jaar.

Als laatste staat op de gedenksteen van het eregraf de naam van Frans Snaar. Zijn naam staat ook op het familiegraf van Snaar. Hij is geboren op 20 april 1924 en overleden op 10 november 1943 in Rudisleben, Landkreis Arnstadt. Hij was tewerkgesteld in Duitsland.

Bovenstaande gegevens komen uit het boek ‘Wat toch een tijd’, geschreven door Ed Olivier. Daarin staat nog veel meer over de omstandigheden waaronder bovenstaande en andere oorlogsslachtoffers zijn omgekomen.

Rechts ligt het eregraf met vijf oorlogsslachtoffers. Foto: Nico Groen

STATION LISSE; VAN SLOOP TOT RIJKSMONUMENT

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                             5 april 2016

door Nico Groen

In 2016 bestaat de Historische Vereniging Oud Lisse 25 jaar.
Een van de hoogtepunten in deze 25 jaar is ongetwijfeld het behoud van het Station Lisse. Het Station is ontworpen door architect D.A.N. Margadant. Hij ontwierp onder meer het station van Haarlem. In de details van het Lissese Station herkent men het monumentale Haarlemse station! Het Lissese Station werd in 1905 in gebruik genomen. Vlak na de Tweede Wereldoorlog, in 1945, werd het Station uit de dienstregeling geschrapt.
Rond 1991 besloot de NS overtollige stations te slopen. Dat zou ook met het Station Lisse moeten gebeuren.
De Vereniging Oud Lisse ging hiertegen in het geweer. De Vereniging slaagde er na slepende onderhandelingen in het Station van de NS te huren voor een periode van twintig jaar met automatische verlenging, tegen een kleine huursom, maar wel met de verplichting het onderhoud voor eigen rekening ter hand te nemen. De Vereniging zei ja, want dit was de enige manier om het pand te behoeden voor sloop zoals de NS vast van plan was. De ondertekening van de overeenkomst door voorzitter Den Boer van de VOL en de directie van de Nederlandse Spoorwegen vond plaats op 26 maart 1993.

Het gebouw werd geheel gerenoveerd en zoveel mogelijk in de oude staat teruggebracht. Tijdens het schilderwerk in de wachtkamer van de 3e klasse ontdekte men Jugendstil-patronen op de banken en die versieringen heeft men wederom teruggebracht! In de wachtkamer der 1e Klasse zat een heel fraaie plafondafwerking, maar die moest helaas afgedekt worden door een geluidwerend plafond in verband met het feit dat de bovenwoning nog werd bewoond.
Het duurde niet lang of het gebouw kwam op voorspraak van de Historische Vereniging Oud Lisse op de Rijksmonumentenlijst te staan!
De VOL verhuurde het gebouw sedert 1994 aan de heer John Nederstigt uit Lisse, die er het restaurant De Verloren Koffer in vestigde (feestelijke opening op 6 december 1994). Hij was er in geslaagd de hele inrichting in de oude staat van de jaren dertig terug te brengen en de oude sfeer zo veel mogelijk te handhaven.

In 2010  zijn het Station en de grond door de NS verkocht aan Landgoed Keukenhof. Sinds die tijd heeft de Vereniging Oud Lisse er geen bemoeienis meer mee. Het Station is in ieder geval behouden. Op de website is onder Historie een goed verhaal uit 2005 te lezen bij het 100-jarig bestaan van het Station, geschreven door Frits Treffers.
Door de vele leden kon de Vereniging haar invloed aanwenden om het Station te behouden en te zorgen dat het een rijksmonument werd. Hoe meer leden, des te meer invloed kan zij uitoefenen bij de gemeente en andere instanties bij heikele kwesties, zoals nu bij de Factorij en het pand de ZON aan de Kanaalstraat. Via onderstaand mailadres kunt u zich aanmelden als lid.

Dank zij de VOL is het station nu een rijksmonument. Foto: Nico Groen

EREPENNING 2016 VOOR VOORMALIG DIRECTEURSKANTOOR HBG

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                             22 maart 2016

door Nico Groen

Op de jaarvergadering van de Vereniging Oud Lisse op 17 februari  j.l. werd de erepenning 2016 uitgereikt aan Ernst Melssen, die oorspronkelijk uit Noordwijk komt.  Deze erepenning is ieder jaar bestemd voor een pand dat zorgvuldig gerestaureerd of onderhouden is.
Bij de sloop van de CNB hallen enkele jaren geleden werden 2 panden bespaard. Het hoofdgebouw, dat nu Floralis (of is het Flora Lis?) heet, is bij iedere Lisser wel bekend. Minder bekend is het gebouw op de hoek van de Tulpenstraat en de Lisbloemstraat. Dit gebouw was het vroegere directeurskantoor van de  HBG, later CNB. Floralis en dit directeurskantoor werden in 1954 gebouwd, nadat een brand het hele complex van de HBG verwoestte.

De huidige eigenaar Ernst Melssen vertelde op de jaarvergadering:  “Ik kwam in 2012 weer terug naar Nederland na met oude panden in het buitenland te hebben gewerkt. Dit voormalig CNB gebouw kwam ik per toeval tegen op mijn zoektocht naar een nieuw huis in Nederland. Ik was wel toe aan een nieuw project. Wat mij direct aansprak aan dit ontwerp van Aad Paardekooper (1918-1991) was de afmeting, de details, de stoere uitstraling, een gebouw met een ziel en het gezellige ontwerp. Het had ondanks een ex-kantoor iets huiselijks”.

De Lisser Aad Paardekooper heeft vele gebouwen in Lisse ontworpen in de Bossche stijl, zoals de Mariakerk. Paardekooper hanteerde een herkenbare stijl door gebruik van natuurlijke materialen(baksteen) en de toepassing van reliëfs. Dit is ook te zien  aan dit directeurskantoor.

Melssen over de verbouwing: “Er moesten 2 gevels aan de kant van de hallen worden opgemetseld. We hebben ‘à la Paardekooper’  gemetseld. We hebben nieuwe stalen kozijnen gezocht met rond gebogen profielen om in de togen te passen. De glas-in-lood ‘gevel’ is totaal gerestaureerd door  nieuw lood en isolatieglas in de profielen te laten zetten in Frankrijk. Een nieuw geïsoleerd dak ligt er op met dakpannen, die op de originele pannen lijken. Ik heb zelf ook een paar elementen ontworpen, die aansloten bij de visie van Paardekooper. Zoals ruitprofielen in het metselwerk boven de nieuwe voordeur. Rondom zijn zinken goten en afvoeren geplaatst. Bovendien heb ik 4 gelaagde ruiten van de originele haldeuren weten te bewaren en deze in de nieuwe haldeuren teruggeplaatst. Qua indeling heb ik het hele gebouw een open karakter gegeven. Overal ervaar je nog steeds het authentieke ontwerp. Met name boven is de open nok een fraai gegeven met originele balken partijen. Ook is de smeedijzeren trapleuning intact gebleven. Bewust heb ik  voor het oude industriële draadglas gekozen”.

Al met al is het een gebouw gebleven en geworden waar Lisse trotst op kan zijn en dat de erepenning meer dan waard is.
De erepenning werd toepasselijk uitgereikt door Cees Paardekooper, de zoon van Aad. Hij heeft in 2013 een uitgebreide biografie over zijn vader uitgebracht, waar veel van zijn werken worden uitgelicht.

Het directeurskantoor werd gerenoveerd en in een woonhuis verander. Foto: Chris Balkenende

UITLEG OVER DE CULTUURHISTORISCHE ATLAS DUIN- EN BOLLENSTREEK

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                             2 februari 2016

door Nico Groen

Op zondag 7 februari a.s. om 14.00 uur wordt er in de bibliotheek van Lisse een interessante lezing gegeven. Uitleg wordt gegeven over het gebruik van de ‘Digitale Cultuurhistorische Atlas van de Duin- en Bollenstreek’. Deze atlas is geen papierenatlas, maar is te vinden op www.cultuurhistorieduinenbollenstreek.nl. Er is niet gekozen voor een boek of DVD, maar voor een website. Een boek  of DVD biedt een statische momentopname, terwijl een website dynamisch kan blijven. Het is namelijk de bedoeling de atlas steeds meer uit te breiden en te verbeteren. Bovendien kan een website voor een veel groter publiek toegankelijk zijn.
Op 2 april 2015 is deze website gelanceerd in het gemeentehuis van Lisse, waarbij onder andere gemeentebesturen van alle 7 deelnemende gemeentes in de Bollenstreek waren vertegenwoordigd, evenals alle historische verenigingen, waaronder de Vereniging Oud Lisse.

De atlas is tot stand gekomen op initiatief van het Cultuur Historisch Genootschap Duin- en Bollenstreek (CHG), het Landschapsbeheer Zuid Holland en de Agrarische Natuur- en Landschapsvereniging Geestgrond (ANVL Geestgrond). Het CHG is het overlegorgaan van alle plaatselijke historische verenigingen hier in de streek.
In deze atlas zijn heel veel nog herkenbaar aanwezige cultuurhistorische elementen beschreven, die kenmerkend zijn voor de Duin- en Bollenstreek. Zo heeft een werkgroep van de Vereniging Oud Lisse veel gegevens over Lisse aangeleverd met tekst en foto’s. Het betreft bollenvelden, beekjes, dijken, molens, hagen, houtwallen, bomen, grenspalen, boerderijen, bollenschuren, hoge wegen, gemalen, geriefbosjes en nog veel meer.
Tot nu toe zijn alleen de buitengebieden geïnventariseerd en in de atlas opgenomen. Hiervoor is gekozen, omdat er binnen de bebouwde kom al veel meer bekend is dan daar buiten. Deze digitale atlas is vooral bedoeld voor overheden en andere beleidsbepalers. Maar het is voor alle geïnteresseerden een belangrijke gegevensbron voor de ontstaansgeschiedenis van de Duin- en Bollenstreek Het is zeer geschikt om specifiek te kijken naar bepaalde onderwerpen of  gebiedjes.

Het is de bedoeling dat deze atlas wordt geraadpleegd bij besluitvorming over planologische ontwikkelingen en om daar dan ook rekening mee te houden. Alle deelnemende gemeentes hebben beloofd met de atlas rekening te houden. Het is daarmee een goed instrument om belangwekkende elementen in landschap en gebouwen zo veel mogelijk te behouden. Op die manier kan worden voorkomen dat door planologische ontwikkelingen in de buitengebieden waardevolle elementen zonder een goede afweging kunnen verdwijnen.
Ook is het de bedoeling dat deze atlas wordt gebruikt vanuit toeristisch oogpunt en voor mensen met belangstelling voor de cultuurhistorie van de streek.
De atlas is nog niet af en iedereen kan aanvullingen toevoegen. Deze aanvullingen worden wel eerst beoordeeld door deskundigen. Als u meer wilt weten over de doelstelling, de  achtergrond en de werking van de atlas is een bezoek aan de bibliotheek van Lisse een must.

Op 7 februari geven Rob Arnold en Rutger van Rijn van het CHG Duin- en Bollenstreek een rondleiding door de Cultuurhistorische Atlas Duin- en Bollenstreek. Ieder kan echter ook zo op de website kijken.

Achterweg met houtwallen

VERENIGING OUD LISSE AL 25 JAAR ACTIEF VOOR CULTUREEL ERFGOED

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                             5 januari 2016

door Nico Groen

De Historische Vereniging Oud Lisse, die in 2016 haar vijfentwintigjarig jubileum viert, is niet meer weg te denken uit Lisse. Zodra  een fraai, monumentaal of beeldbepalend pand bedreigd wordt, is Oud Lisse er bij om dit te voorkomen. Als er natuurschoon met cultuurhistorische waarde in gevaar komt, doet de vereniging eveneens haar uiterste best.
De vereniging is opgericht in 1991 uit verontwaardiging over de plotselinge sloop van de villa’s ‘Meerenburgh,’ ‘Magnolia’ en ‘Buitendorp’ aan de Heereweg nabij het Veldhuyzen van Zantenpark. Gelukkig zijn toen de monumentale linden en beuken wel behouden gebleven en ze staan er nog steeds erg goed bij.
De VOL zet zich sindsdien op krachtige wijze in voor het behoud van dit soort panden.

De vereniging probeert zonodig de plannen van beleidsmakers en eigenaren van waardevolle panden bij te sturen.  Dit liefst in een vroeg stadium door middel van goed overleg.
Het behoud van het station en de bollenschuur Driehuizen zijn voorbeelden, waaruit blijkt dat deze strategie werkt. Zonder onze bemoeienissen waren deze gesloopt. Nu heeft de vereniging er voor gezorgd dat beiden een rijksmonument werden. Niet alleen deze panden werden dankzij Oud Lisse een rijksmonument. Er staan door onze bemoeienissen nu vele panden in Lisse  op de rijksmonumenten- of gemeentelijk monumentenlijst.

We hebben deze en ook vele andere mooie gebouwen  en ook waardevolle bomen in kaart gebracht. Dit heeft onder andere geleid tot de boeken ‘Wandel- en fietsroutes langs monumenten in Lisse’ en ‘Wandel- en fietsroutes langs monumentale bomen in Lisse’. Deze en andere boeken zijn tot stand gekomen door een van de werkgroepen en de boeken zijn nog steeds bij ons verkrijgbaar.
De Vereniging Oud Lisse wil het behoud van waardevolle panden in de gemeente natuurlijk ook stimuleren. Daartoe is in 1992 een erepenning ingesteld. Deze wordt sinds die tijd jaarlijks uitgereikt aan mensen, die hun waardevolle pand uitstekend hebben onderhouden of gerenoveerd.

Om als vereniging veel invloed te kunnen hebben is het van groot belang, dat er veel mensen lid zijn van de vereniging. We hebben duidelijk behoefte aan steun. U kunt zich via het mailadres hieronder aanmelden als lid. De kosten zijn maar €  17,50 per jaar. Hiervoor krijgt u bovendien ieder kwartaal een Nieuwsblad met veel informatie  over geschiedenis, historische gebouwen/landschappen en personen, die vroeger in Lisse woonden en werkten.  Ook kunt u gratis naar de maandelijkse, interessante lezingen.

Er worden in 2016 diverse activiteiten ontwikkeld in het kader van het 25-jarig bestaan.
Zo is er als eerste activiteit een prachtige grote kalender 2016 gerealiseerd. Twaalf zorgvuldig gekozen foto’s van straatbeelden uit het Lisse van de vorige eeuw sieren deze kalender van 30 bij 42 cm. De kalender kost € 6,95 en is iedere dinsdagmorgen af te halen bij de Vergulde Zwaan, Eerste Havendwarsstraat 4. Als u lid wordt krijgt u de kalender gratis.

De kalender 2016 met iedere maand een prachtige oude foto is te koop bij de VOL.

DE GEVELSTEEN VAN BUITGENPLAATS UYTERMEER

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)

17 november 2015

door Nico Groen
 
In het kader van Poelpolder 50 jaar volgen we de cultuurhistorie langs het Ommetje van de Poelpolder. Vorige keer stonden we op de Zemelbrug. Het Ommetje gaat nu over de dijk naar het zuiden. Vóór de flats zien we links onder aan de dijk de school Uitermeer, die op de nominatie staat om gesloopt te worden.

Op deze plek stond vroeger buitenplaats ‘Uytermeer’. Nog steeds kan men bij enig graven achter de school in de noord-westhoek tegen de dijk gele ijsselsteentjes van het landhuis vinden.
Het is gebouwd door de vermaarde literator Petrus Scriverius, dat schrijver betekent. Hij was nogal tegendraads en kwam vaak in ernstig conflict met de autoriteiten. Hij heeft vele artikelen en gedichten in het Latijn en in het Nederlands geschreven. Zelfs toen hij blind werd op 66 jarige leeftijd, bleef hij verhalen maken door middel van iemand, die alles opschreef van wat hij vertelde. Of hij er ook heeft gewoond is niet duidelijk. Hij had de grond gekocht in 1631 van de kerken van Leiden, die de Poelpolder hadden drooggemalen.

Later behoorde de buitenplaats aan de familie van der Stel. De familie was bekend door Simon van der Stel en zijn zoon Willem Adriaan. Simon was van 1691 tot 1699 gouverneur van de Kaapkolonie. Willem Adriaan was van 1699 tot 1706 gouverneur van de Kaapkolonie. Na zijn afzetting als gouverneur vanwege het privé inzetten van VOC personeel ging hij op Uytermeer wonen. Er is in zijn vroegere wijnboerderij ‘Vergelegen’ in Zuid Afrika nu zelfs een museum over hem ingericht.

Boven de deur van de buitenplaats ‘Uytermeer’ was een prachtige gevelsteen ingemetseld met de naam ‘Uytermeer’ en het jaartal 1642 er op. Op de gevelsteen bevindt zich het wapen met schuinbalk en ster van Petrus Scriverius. Dit is te zien op een tekening uit 1732 van Abraham Rademaker.

Tijdens  de sloop van het huis die vóór 1770 moet hebben plaatsgevonden, is deze gevelsteen bewaard gebleven. In Lisse was lange tijd onbekend waar de steen was gebleven. Het bleek dat deze gevelsteen ingemetseld was onder het afdak van het voormalige koetshuis van Klein Leeuwenhorst in Noordwijkerhout. Dit koetshuis was tot een fraaie bungalow verbouwd.  Na veel overleg was barones van Heeckeren van Brandsenburg, geb. jkvr. H.A.A. Gevers van Klein Leeuwenhorst bereid de gevelsteen af te staan aan de MAVO school, die hier ter plaatse gebouwd zou worden. Op 19 september 1975 werd de gevelsteen, ingemetseld  in de hal van de school, onthuld door de barones. De school kreeg de naam Uitermeer.

De school wordt eerdaags gesloopt om plaats te maken voor huizen en een flatgebouw. Als het goed is wordt deze prachtige historische gevelsteen in de hal van het flatgebouw van wooncorporatie STEK ingemetseld. De Vereniging Oud Lisse heeft zich hiervoor hard gemaakt.

De gevelsteen is duidelijk te zien op een tekening van het huis. Foto: Uit Rhynlands fraaiste gezichten (1732) van A. Rademaker

EERSTE POELLAAN LIEP TOT BURGEMEESTER DE GRAAFPLEIN

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)

20 oktober 2015

door Nico Groen
 
In het kader van Poelpolder 50 jaar volgen we de cultuurhistorie langs het Ommetje van de Poelpolder. Vorige keer hebben we de geschiedenis van de Zemelbrug behandeld. De Zemelbrug ligt in de 1e Poellaan over de Rijn- of Ringsloot, vroeger ook Voorringsloot geheten. De Zemelbrug is mogelijk voor het eerst aangelegd in 1627. Toen moet er dus ook een weggetje over de brug de Poelpolder zijn ingegaan. Na de Zemelbrug liep het pad stijl rechtdoor naar beneden.  Dit was niet veel meer dan een karrenspoor,  gebruikt door de boeren en andere belanghebbenden in de Poelpolder en in de Roversbroekpolder. In de Roversbroekpolder werden groenten geteeld, die ook over dit pad moesten worden vervoerd. Rond de Tweede Wereldoorlog lag er in het midden van dit karrenspoor een klinkerpaadje.

De oorspronkelijke ‘Rouversbroock’ werd gescheiden van de Lisser Poelpolder door de Achterringsloot. Deze liep vanaf de noordkant van de waterzuivering langs de noordkant van het Mondriaanpark naar het Burgemeester de Graafplein. Hier nam de Achterringsloot een bocht naar het zuid-oosten om uit te komen bij de huidige Roversbroekdijk.

Op kaarten uit die tijd is te zien, dat de 1e Poellaan uitkwam waar nu het Burgemeester de Graafplein is. Dus op het uiterste noordwestpuntje van de Roversbroekpolder.
Hier lag tussen de Lisser Poelpolder en de Roversbroekpolder een ophaalbrug ofwel een basculebrug. Deze ophaalbrug werd in 1933 vervangen door een vaste brug. Deze vaste brug is rond 1959 weer gesloopt bij het dempen van de Achterringsloot.

Op de oude kaarten en bijgevoegde luchtfoto  is ook te zien dat de 1e Poellaan direct na de Zemelbrug zich in drieën splitste. Rechtdoor dus naar de Roversbroekpolder en linksaf langs de dijk naar boerderij Poeleway die in de zestiger jaren van de vorige eeuw gesloopt werd ten behoeve van de nieuwbouw.  Rechtsaf ging de weg naar huize Uitermeer en boerderij Langeveld. Deze boerderij had vroeger het adres 1e Poellaan 103.

Het gedeelte van de 1e Poellaan tussen de Heereweg en de Zemelbrug was in de 18e eeuw belangrijker dan het gedeelte over de brug. Dit kwam doordat er bij de Zemelbrug in de Rijnsloot een laad- en losplaats was voor boten. Hier werden ‘door de in en opgesetenen, de vrugten ende gewassen van haar land’ overgeladen op boten om die ‘ in de naast gelegen steden Haarlem en Leijden ter mark te kunnen senden’ (Lissese resolutiën 1730).

Het Haarlemmermeer was nog niet droog gemalen. De overvaart over het meer was gevaarlijk. Daarom ging men liever over de Trekvaart. Dit kon alleen over ‘het Mallegat, de eenigste vaart’ bij  de Engel, die de Rijnsloot verbond met de Trekvaart. De volgeladen boten gingen dus naar het zuiden over de Rijnsloot en via het Mallegat naar de Trekvaart waar men naar Leiden, Haarlem of zelfs Amsterdam kon gaan.

De Zemelbrug ligt midden op de foto. Te zien, dat de 1e Poellaan zich na de Zemelbrug in drieën splitste. Foto uit het boek ‘Kleine Kroniek van Lisse, 1960 tot en met 1969’ van Arie in ‘t Veld