Uitgegeven artikelen in pers etc.

WAARDEVOLLE PARTICULIERE BOMEN OPGEVEN BIJ DE GEMEENTE

/in /door

In 2014 is een nieuw bomenboek door de Vereniging Oud Lisse uitgegeven.

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)

24 maart 2015

door Nico Groen

De Vereniging Oud Lisse stelt zich het behoud van het cultureel erfgoed ten doel. Dit geldt niet alleen voor panden , maar ook voor bomen en landschappen.
Daarom heeft de Vereniging in 1992 een inventarisatie gemaakt van alle waardevolle en toekomstig waardevolle bomen. Dit resulteerde in 1993 in een boek ‘Bomen van Lisse’ van Udo Hassefras. Aan de hand van deze inventarisatie heeft de gemeente Lisse toen ‘De monumentale bomenlijst in Lisse’ opgesteld met 200 bomen van toen 80 jaar en ouder en meer dan 200 bomen van toen 50 jaar en ouder. Deze lijst staat op de website van de Vereniging Oud lisse.
In 2014 is een nieuw bomenboek door de Vereniging Oud Lisse uitgegeven. Dit boek heet ‘Fiets- en wandelroutes langs monumentale bomen in Lisse’  met daarin alle bomen van 100 jaar en ouder en veel andere interessante bomen.
De gemeenteraad Lisse heeft in mei 2014 het bomenbeleidsplan vastgesteld. Vóór dat de raad dit beleid vaststelde heeft de Vereniging Oud Lisse samen met de KNNV Natuurvereniging Bollenstreek een zienswijze ingediend om volgens hen het beleidsplan te verbeteren. Deze en andere zienswijzen hebben niet geleid tot een verandering van het beleidspan omdat de zienswijzen volgens de gemeente niet over het beleid zelf gingen, maar over het bepalen van criteria voor waardevolle bomen, de bomenverordening en het beheersplan.
Uit het beleidsplan zou je bijvoorbeeld op kunnen maken, dat het aantal waardevolle bomen in het centrum in de toekomst gelijk blijft, maar dat er in alle wijken van na de oorlog geen waardevolle bomen bijkomen, omdat die na de oorlog geplant zijn. Op de zienswijze  van beide verenigingen was de inspraakreactie hierover als volgt. “De gemeente beschouwt jonge bomen, die zijn aangeplant met een ambitie leeftijd van 120 jaar en waar de groeiplaats ook voor is ingericht als waardevolle bomen. Deze komen dus op de lijst te staan als potentieel waardevol. Dit moet in de criteria worden uitgewerkt”. Dit betekent, dat in alle wijken bomen benoemd kunnen worden, die potentieel waardevol zijn!
Om alle criteria vast te stellen is een bomenklankbordwerkgroep door de gemeente in het leven geroepen. Nico Groen neemt daaraan deel namens de Vereniging Oud Lisse en namens de KNNV Natuurvereniging Bollenstreek. Hoe de stand van zaken hiervan is, kunt u volgen op www.lisse.nl/bomen.
Aan de hand van de vast te stellen criteria kunnen nieuwe bomen worden toegevoegd. De gemeente vraagt daarom aan alle inwoners om vóór 31 maart bijzondere  niet gemeentelijke bomen op te geven via  bomen@lisse.nl met vermelding van locatie en de reden. Van gemeentelijke bomen zijn de statussen bekend en deze hoeven dus niet te worden opgegeven.
In het beleidsplan staat dat particulieren naast bepaalde verplichtingen ondersteuning kunnen krijgen in de vorm van informatie, inspanning  en/of financiële bijdrage aan duurzaam onderhoud van hun waardevolle bomen. Hoe die ondersteuning er uit gaat zien is nog niet bepaald.
De Vereniging Oud Lisse vindt het erg belangrijk om in de toekomst in alle wijken in Lisse bomen van 100 jaar of ouder te hebben.

Om waardevolle bomen te krijgen, moet je geduld hebben, zoals hier op Heereweg 289 met een rode beuk. Foto: Nico Groen

HET DAGBOEK VAN JOHAN MAURITS VAN LYNDEN BELICHT

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                                       10 maart 2015

door Nico Groen

Op dinsdag 17 maart is er weer een inloopavond van de Vereniging Oud Lisse.
Annechien Bertheux is dan onze gast met een zeer interessante lezing over Johan Maurits van Lynden. De titel van de lezing is: “Het dagboek van Johan Maurits graaf van Lynden van zijn reis naar Nagasaki via Oost-Indië in 1855, uit het familiearchief van kasteel Keukenhof”.
In het archief van kasteel Keukenhof bevindt zich een reisdagboek uit het jaar 1855 van Johan Maurits graaf van Lynden (1807-1864). In het reisdagboek wordt verslag gedaan van zijn reis naar Japan, die hij  maakte in opdracht van koning Willem III.
Johan Maurits van Lynden was de overgrootvader van Jan Carel Elias, graaf van Lynden (1912-2003). Deze was de laatste particuliere eigenaar van het kasteel.
Nederland was na de afsluiting van Japan in 1640 het enige westerse land dat op een klein eilandje voor de kust van Nagasaki, Deshima genaamd, handel met Japan mocht drijven.
De Nederlandse regering was in 1855 gealarmeerd door berichten over een Amerikaans-Japans handelsverdrag. Daarom besloot de regering een oorlogsstoomschip, de Soembing, aan Japan aan te bieden. Dit werd uitgev

oerd door kapitein-luitenant ter zee 1e klasse Gerhardus Fabius, die in1806 geboren was in Lisse. Men hoopte dat door dit geschenk eenzelfde handelsverdrag als met de Amerikanen kon worden gesloten. Koning Willem III achtte het passend om bij die gelegenheid een meer dan levensgroot portret van hemzelf aan de shogun (de Japanse opperbevelhebber) te schenken. Dit schilderij was gemaakt door Nicolaas Pieneman. Johan Maurits graaf van Lynden kreeg de opdracht het portret in Japan aan te bieden. Hij was namelijk opperstalmeester en opperintendant van de paleizen aan het hof.
De graaf heeft gedurende de gehele reis brieven naar zijn vrouw en kinderen gestuurd. Na terugkeer heeft hij deze brieven ‘in het net’ overgeschreven en verwerkt tot een reisdagboek van 375 in het Frans geschreven bladzijden. De artistiek begaafde Van Lynden maakte gedurende zijn reis van Suez naar Nagasaki via Nederlands-Indië vele schetsen en aquarellen. Terug in Nederland werd daarvan een niet gesigneerd olieverfschilderij vervaardigd, met twintig panelen. Dit bevindt zich in de collectie van het Scheepvaart Museum in Amsterdam. De schetsen en aquarellen die hij maakte op het eiland Deshima werden in 1860 gelithografeerd. Dit werd op losse bladen uitgegeven in een map met de titel ‘Souvenir du Japon’. Tien originele schetsen en aquarellen zijn in het bezit van het Maritiem Museum in Rotterdam.

Annechien Bertheux-Graatsma heeft Nederlandse taal en letterkunde aan de Rijksuniversiteit in Groningen gestudeerd. Later behaalde zij aan de Rijksuniversiteit te Leiden haar tweede academische graad, nu in de kunstgeschiedenis. Sinds 2005 is zij als vrijwilligster verbonden aan kasteel Keukenhof. Zij doet daar archiefonderzoek.
De lezing is in de Vergulde Zwaan, Havendwarstraat 4. De zaal is open om 19.00 uur en de lezing begint om 19.30 uur. De toegang is gratis voor leden en mensen, die zich die avond aanmelden als lid van de Vereniging Oud Lisse. Niet leden betalen 3 euro entree.

De lezing op 17 maart in Centrum voor Cultuurhistorie Duin- en Bollenstreek de Vergulde Zwaan begint om 19.30 uur. Foto: Nico Groen

 

EREPENNING 2015 VOOR HEEREWEG 46

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                                       24 februari 2015

door Nico Groen

De Vereniging Oud Lisse is vanaf de oprichting in 1991 altijd zeer betrokken geweest bij het behoud en het verfraaien van markante panden. Om bewoners van deze panden te stimuleren om hun woning of bollenschuur goed te onderhouden, is al vrij snel de erepenning van de Vereniging Oud Lisse ingesteld. Dit als blijk van waardering voor bewoners die zich op een bijzondere manier hebben ingespannen om hun pand op een goede en verantwoorde manier te onderhouden.
Ieder jaar wordt op de jaarvergadering van de Vereniging Oud Lisse deze erepenning uitgereikt aan een markant gebouw, dat op een goede manier gerestaureerd is. Op de jaarvergadering van 17 februari maakte Frits Treffers bekend, dat deze erepenning in 2015 naar de bewoners van de woning Heereweg 46 gaat.
Deze woning staat op de hoek van de Heereweg met de Mendeldreef. De bouw stamt uit het begin van de twintigste eeuw en is dus zo’n honderd jaar oud. Het heeft een ‘speelse’ voorgevel.
De eigenaren Jacques en Bibiana de Vroomen hebben alles het laatste jaar grondig opgeknapt. Niet alleen de muren van de woning zijn gerestaureerd maar ook de rommelige schuren zijn verwijderd.
Volgens Treffers zijn onder andere de buitenmuren grondig gereinigd en opnieuw professioneel gevoegd.
Door de aanwezige rommelige schuren was het volgens Treffers een zootje. Mede doordat er een schuur tegen de achtermuur was aangebouwd. Deze reikte zelfs tot de dakgoot. Deze oude schuur tegen de achtergevel is vervangen door een mooi passend laag gebouw met plat dak. De mooie achtergevel komt nu goed uit. Dit is vanuit de Mendeldreef goed te zien.
Een ander groot rommelig gebouw stond aan de Mendeldreef, waar ooit drukkerij Alkemade zat. Later heeft het als opslagplaats voor de winkel van de Vlinder gediend. Het is helemaal gesloopt en vervangen door 3 lage appartementen. Deze passen volgens Treffers goed in de omgeving van de woning.
Volgens Bibiana de Vroomen zijn ze in november 2013 begonnen met de veranderingen en was het in november 2014 helemaal af. “Frits Treffers kwam vorig jaar deze tijd al kijken of we voor de erepenning in aanmerking zouden kunnen komen. Het was toen echter nog lang niet af. De onderscheiding is dus feitelijk een jaar uitgesteld. We zijn erg verguld, dat we deze penning hebben gekregen”.
De op een groot scherm afgebeelde foto’s van de woning zoals het er nu uitziet, vielen bij de vijftigtal belangstellenden in goede smaak. De stoelen in de zaal van het servicecentrum De Vergulde Zwaan waren namelijk allemaal bezet tijdens de jaarvergadering.
Na de pauze was Herman van der Fange aan de beurt . Hij vertelde met behulp van foto’s, kaarten, schilderijen en tekeningen over de geschiedenis van het Haarlemmermeer. Vóór de droogmaking in de jaren 1849-1853 was het Haarlemmermeer een enorme watervlakte, die aan de randen, onder andere van de Lisserbroekpolder bij storm steeds meer land afknabbelde. Hij eindigde zijn verhaal met het huidige gebruik, de bewoning en industrie van deze buurgemeente van Lisse .

De familie de Vroomen kreeg de erepenning als blijk van waardering voor de restauratie van hun huis. Foto Oud Lisse.

17 RIJKSMONUMENTEN VAN KEUKENHOF

/in , /door

Alle rijksmonumenten van landgoed Keukenhof worden genoemd.

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws).

10 februari 2015.

door Nico Groen

We vervolgen onze wandeling langs alle 35 geregistreerde rijksmonumenten in Lisse. Nu komen die van landgoed Keukenhof aan de beurt. Volgens het boek uit 2010 ‘Wandel- en fietsroutes Zuid en Noord: Monumenten’ van de Vereniging Oud Lisse staan er 17 rijksmonumenten op het landgoed. Daar is .in 2010 het stationsgebouw van Lisse door aankoop bijgekomen. De meeste gebouwen zijn in de loop van de tijd gerestaureerd.
• Boerderij Middelburg met karnmolen, Loosterweg-Noord 6. Vroeger heette deze boerderij uit de 17e eeuw ‘Mo(r)schveen’. Het voorhuis is in 1868 gebouwd.
• De schaapskooi met riet gedekt op het kruispunt van Loosterweg- Noord en de Stationsweg. Deze kooi uit de 19e eeuw is in 1992 herbouwd.
• De stal van het Jagershuis uit 1926 met als adres Stationsweg 51.
• Boerderij ’t Lammetje Groen, Stationsweg 53/55 . De boerderij dateert oorspronkelijk uit 1650. Later is het uitgebreid.
• Dubbel woonhuis ’t Hoogje met adres Stationsweg 164 en 166. Het dateert uit de 18e eeuw.
• Spoorwegstation, Stationsweg 57 en 59. Het station is gebouwd in 1904/1905.
• Het complex Keukenhof bestaat uit diverse rijksmonumenten. Dit bevat onder anderen, parkaanleg met o.a. de toegangspalen met natuurstenen siervazen bij de oude entree, de oude oprijlaan zelf en het kasteel Keukenhof gebouwd in 1641.
• Het Zwitsers speelhuis in de Frederik’s hof met de z.g. koude bakken (met één gerestaureerd raam) en de oude muren. Oorspronkelijk gebouwd in 1850.
• Het eendenhuis is een z.g. follie. Een romantisch huisje met een schijn duiventil. Follies werden in de 19e eeuw voornamelijk voor de sier neergezet. Het Engelse folly betekent nutteloos gebouw.
• Het koetshuis, tuigkamer, paardenstallen, woningen en tuinmanswoning zijn gebouwd in 1857-1858.
• De hofboerderij van Keukenhof is gebouwd in 1643. Het bakhuisje en karnmolen zijn nog niet gerestaureerd.
• Het washuisje met vrijstaande buitenpomp dateert uit de 18e eeuw.
• Het Sparrenhuisje gedekt met riet heeft een origineel raam

 

 

Van alle 93 gemeentelijke en 35 rijksmonumenten staan er foto’s in het wandel- fietsrouteboek met een uitgebreide beschrijving. Vaak staan er meerdere foto’s en tekeningen uit vroegere tijden bij. Dit boek is te koop bij de plaatselijke boekhandel en bij de Vereniging Oud Lisse.

 

 

 

Het kasteel zelf is een van de rijksmonumenten

Het romantische eendenhuis-follie is een van de rijksmonumenten van Lisse. Foto Nico Groen

35 RIJKSMONUMENTEN VAN LISSE

/in , /door

35 Rijksmonumenten worden besproken.

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws).

27 januari 2015.

 

door Nico Groen

De Vereniging Oud Lisse heeft in 2010 een boek uitgegeven over monumentale gebouwen in Lisse. Het boek heet ‘Wandel- en fietsroutes Zuid en Noord: Monumenten’. Daarin wordt vermeld, dat Lisse 93 gemeentelijke monumenten en 35 rijksmonumenten rijk is. Mede door inspanningen van de Vereniging Oud Lisse is dit grote aantal tot stand gekomen. Van de rijksmonumenten zijn er maar liefst 17 van Landgoed Keukenhof. De overige rijksmonumenten staan verspreid in Lisse:
De Grote Kerk aan het Vierkant Heereweg 250. Het schip stamt uit de 15e eeuw, maar de kerk is diverse keren gedeeltelijk herbouwd en gerestaureerd.
De boerderij van Wassergeest, Achterweg Zuid 35, 37 en 39. De boerderij is gebouwd in 1856 op de fundamenten van buitenplaats ‘Wassergeest’. Eerste bewoning omstreeks 1660.
De Heilige Engelbewaarderskerk in de Engel, Heereweg 457. De kerk en de pastorie werden in 1930 gebouwd in de Neo-Byzantijnse stijl.
De pastorie van de Engelbewaarderskerk, Heereweg 459.
Boerderij Willemshoeve, tegenwoordig beter bekend als de boerderij van Heemskerk, Heereweg 443. Het is een boerderij met een rieten zadeldak uit de 17e eeuw.
Het poortwachtershuisje bij ’t Huys Dever’, Heereweg 347c. Het huisje is gebouwd tussen 1630 en 1640.
’t Huys Dever’, Heereweg 349a.
Huis ‘Nieuw Zomerzorg’ met aangebouwde bollenschuur, Heereweg 287, 289 en Zwanendeef 2a. De woning is gebouwd in 1891. Het voorhuis werd in 1899 naar voren uitgebouwd. uit die tijd dateert ook de schuur.
Pastorie van de Sint Agathakerk, Heereweg 277. De bouw van pastorie, kerk en gesticht begon in 1902.
Sint Agathakerk, Heereweg 275.
Het Gesticht Sint Agatha, Heereweg 258
Voormalig bankgebouw, Heereweg 124-128b en Westerdreef 1 en 1a. Dit is gebouwd in 1938.
Voormalige bollenschuur en kantoor van Driehuizen, Driehuizenpark 1, voorheen Heereweg 30. Het geheel is gebouwd in 1922 in de nieuwe Haagse school stijl.
De molen van Tentoonstelling Keukenhof, Stationsweg 166a. De molen is uit 1892, gebouwd bij Scharmer in de provincie Groningen en in 1957 verhuisd naar het tentoonstellingsterrein van Keukenhof.
Spoorwegstation, Stationsweg 57 en 59. Het station is gebouwd in 1904/1905.
Lageveense Molen, Leidsevaart. De molen is bij de aanleg van de Leidsevaart in 1656 meer naar het Osten verplaatst.
Boerderij Langeveld, ’t Lange Rack 2, vroeger Eerste Poellaan 102. Deze stolpboerderij is gebouwd in 1642.
Parkaanleg van het buiten Ter Leede, Derde Poellaan. Het buiten ‘Ter Leede’ werd rond 1660 gesticht.
Lisserpoelmolen, Rooversbroekdijk 100. De molen is van rond 1676.
Van alle monumenten staan er foto’s in het wandel- fietsrouteboek met een uitgebreide beschrijving. Vaak staan er meerdere foto’s en tekeningen uit vroegere tijden. Dit boek is nog steeds te koop bij de plaatselijke boekhandel en bij de Vereniging Oud Lisse tijdens de maandelijkse inloopochtenden op de eerste dinsdag van de maand of tijdens een lezing op de derde dinsdagavond van de maand. Leden van de Vereniging Oud Lisse krijgen korting. Mooi om cadeau te geven aan ieder die Lisse een warm hart toedraagt.

De voormalige bank op de hoek Heereweg/Westerdreef is een van de rijksmonumenten. Ftot Nico Groen

DE CEDER OP HET VIERKANT KRIJGT HET MOEILIJK

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)

13 januari 2015

door Nico Groen

Bij een van de vorige opknapbeurten van het Vierkant had de gemeentelijke plantsoenendienst veel in de melk te brokkelen wat het onderhoud van de ceder betreft. De wortels waren nogal naar de oppervlakte gegroeid. Er werd daarom een vierkant muurtje ruim om de boom gemaakt. Binnen dit vierkant werd een halve meter grond opgebracht. Daar werden een groot aantal beluchtingbuizen ingebracht om voldoende zuurstof bij de wortels te brengen. In deze opgebrachte grond groeiden in de loop der jaren ongetwijfeld vele haarwortels, die vocht en voedsel opname voor een betere groei van de ceder. De ceder zou weer tientallen jaren in goede omstandigheden kunnen groeien.
Een paar jaar geleden werd aan de westkant van de boom een paar grote dragende takken met allerlei zijtakken afgezaagd. Door deze grote hap uit de boom was de mooie symmetrische vorm verdwenen. Hierdoor kwam de boom uit het lood te staan.
Ondertussen kwamen er plannen om het Vierkant opnieuw te renoveren. In de oorspronkelijke plannen was geen plaats voor de ceder. Er waren veel protesten van omwonenden en onder andere de Vereniging Oud Lisse. Daarom werd door B&W van Lisse de schetsgroep herinrichting Vierkant met omwonenden, ondernemers op het Vierkant en de Vereniging Oud Lisse opgericht. Deze schetsgroep adviseerde de Gemeente Lisse om de monumentale ceder te behouden. De Gemeente Lisse heeft dit advies overgenomen in het definitieve herinrichtingsplan dat in september 2013 gepubliceerd werd.
Afgelopen herfst werd het herinrichten van het Vierkant voortvarend aangepakt. De oude bestrating werd verwijderd. Tot grote schrik van menigeen werd rondom de ceder een halve meter grond tot de stam verwijderd. De grond dus die in het verleden was opgebracht om de levensvatbaarheid van de boom te verbeteren. Daarna werden tot op grotere diepte de wortels rondom de boom tot op een paar meter van de stam afgehakt en verwijderd. Vervolgens werd tot op een paar meter van de stam alles bestraat. Iedere deskundige weet dat de hier genoemde maatregelen desastreus kunnen zijn voor een boom. Er kan geen water meer worden opgenomen, maar de kroon blijft wel verdampen. Verdroging van de boom zal het gevolg zijn. De enige remedie hiertegen is om van de kroon ook een groot gedeelte te verwijderen door de boom goed te snoeien.
Onlangs werd begonnen de boom te snoeien. Men begon aan de westkant, waar de draagtakken al eerder waren verwijderd, zoals boven vermeld. Door deskundige snoei werden de happen in de bomen als het ware gecamoufleerd. Daarna werden de 3 andere zijden van de ceder ter hand genomen. Er werden alleen uiteinden van takken en dwarse takken verwijderd. Dit is waarschijnlijk te weinig om verdroging te voorkomen. Het gevolg is ook dat de boom nu nog meer uit het lood staat. Daarom is de kans groot dat de boom omwaait. De boom heeft immers ook geen wortels meer om hem rechtop te houden.
Kortom, zonder verdere rigoureuze maatregelen is de ceder waarschijnlijk ten dode opgeschreven door droogte of storm. U begrijpt, dat de Vereniging oud Lisse niet blij is met de gang van zaken zoal boven genoemd.

De ceder vóór de opknapbeurt van het Vierkant.. Foto: Nico Groen

De ceder zoals die er nu bijstaat. Foto: Nico Groen

De voet van de boom heeft weinig ruimte meer. Foto: Nico Groen

ZANGVERENIGING EXCELSIOR STOPT NA 105 JAAR

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                                               16 december 2014

door Nico Groen
Op 19 december is de laatste uitvoering van Excelsior. De kerstcantate ‘The Promise’ wordt dan uitgevoerd in de kerk van de Samenwerkings Gemeente (SWG) in de Veldhorststraat. De zangvereniging stopt door vergrijzing en het sterk teruglopen van het aantal leden. Het was een emotioneel besluit: er zijn koorleden, die al meer dan 50 jaar lid zijn.
Zonder meester C. Herrewijn van de in 1905 gebouwde school De Akker zou er geen Christelijke zangvereniging zijn opgericht. Hij was de oprichter, de eerste voorzitter en ook de eerste dirigent van het gemengde koor. Op de eerste verenigingsavond in een van de lokalen van De Akker gaven zich 20 dames en 15 heren. De oprichting was op 29 oktober 1909. Uit de 3 voorgestelde namen werd “Excelsior” gekozen, wat ‘steeds hoger’ betekent. Men mocht een lokaal van de school gebruiken om repetities te houden. Vuur, licht en zitplaatsen mochten worden gebruikt. Het schoolbestuur had echter een grote vinger in de pap, onder andere in het te zingen repertoire.
Theo Westerdaal was 38 jaar lang, vanaf 1926 tot 1964, een zeer inspirerende dirigent. Gedurende die hele periode werden er, naast de jaarlijkse uitvoering, in den lande vele concoursen gehouden. Men reisde met het hele koor (meer dan 100 leden) stad en land af om daar aan mee te kunnen doen. Vóór of na het concours ging het hele gezelschap wat leuks doen. Het was voor veel leden het enige uitje. Zo zijn er veel concoursen in Huizen en Vaassen geweest. In 1928 was er ook één in Lisse met veel deelnemende koren. Er werden door Excelsior heel veel eerste en tweede prijzen behaald. Af en toe kreeg men op één dag maar liefst 3 eerste prijzen. In 1935 was de prijzenkast te klein en moest een grotere worden gekocht voor de vele medailles, spelden en decoraties.
Het jaar 1949 was wel het hoogtepunt van de vereniging. Het bestond toen 40 jaar. Er werd een jubileumconcert gehouden in de hallen van de HBG, de voorloper van CNB. Er werden 1500 stoelen besteld. Naast Excelsior deden nog 4 koren, 4 kinderkoren en fanfarekorps Crescendo uit Sassenheim mee.
Van de recente geschiedenis valt te melden, dat de uitvoeringen tot grote hoogte stegen onder leiding van Pieter de Jong. Hij was van 1964 tot 2000 dirigent van het koor. Verder was de jubileumuitvoering in 2009 onder leiding van dirigent Marja Goudzwaard van uitmuntende klasse.
Bovenstaande komt allemaal uit het jubileumboek ‘Honderd jaar het hoogste lied’ van de ‘Christelijk Gemengde Zangvereniging Excelsior’. Dit boek is gemaakt in 2009 door Dirk Floorijp e.a. ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de vereniging. Doordat het in de vorm van een soort dagboek per jaar wordt weergegeven, is goed het verloop en de veranderingen op het gebied van geloof, vrijetijdsbesteding, verhouding tussen mannen en vrouwen en andere sociale onderwerpen te volgen. Ter gelegenheid van dit 100-jarig bestaan stond er ook een artikel in het Nieuwsblad van de Vereniging Oud Lisse. Dit kunt u nalezen op onze website.

Boek ter gelegenheid van 100 jaar Excelsior. Het jubileumboek uit 2009 is te leen in de bibliotheek van Lisse.

BOERDERIJ ZWANENDRIFT HEEFT EEN LANGE GESCHIEDENIS

/in /door
Lees meer

WAT BETEKENT AKER VAN AKERVOORDERLAAN?

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                                               18 november 2014

door Nico Groen

Als je in een modern woordenboek kijkt wordt ‘aker’ omschreven als eikel, eikenboom, akker, emmer of een bepaalde landmaat (Engels acre). Oppervlakkig gezien zou je zeggen dat één van bovengenoemde betekenissen wel op de Akervoort zou slaan. Te meer daar er in het wapen van de gemeente Akersloot 3 eikels staan.
Als je in woordenboeken over middeleeuwse woorden kijkt, zie je dat de k bij bovengenoemde betekenissen voor ‘aker’ steeds met een k, kk of ck werd geschreven. Ook eindigen ze steeds op een r. Dat zie je bijvoorbeeld bij de gemeente Akersloot. Dit werd geschreven als Ekkerslato (1083), Ekkerslot (1182) en Ackerslote (1175). Het kan daarom goed kloppen dat de betekenis van Akersloot iets met eikels te maken heeft.
Dit is bij Akervoort echter anders. Bij de oudste benamingen werd de k van aker steeds geschreven met gg, ggh, gh of cgh. Ook zou men in de oudste vermeldingen een r op het einde verwachten. Dit is echter niet het geval.
Rond 1285 wordt geschreven over Acghenvort en Agghenvort, gelegen in West Holland. Een en ander komt uit de grafelijke kanselarij (1284-1287). Leuk gegeven in relatie tot een plaatsnaam is, dat in het Middel Nederlands Woordenboek gesproken wordt over ‘Agghenvort, plaats in ZH. Locatie onbekend. Agghen komt van acghen. Deze plaatsnaam komt uit de Grafelijke kanserij (1284-1287)’.
In 1326 passeert een acte met de naam Aghenvorde en in de 14e eeuw wordt gesproken over Aggenvoorde. In 1444 wordt over Aggenvoerdt gesproken in leenboek A van de ridderhofstad Dever te Lisse. Een perceel genaamd Vranckenhofstede wordt begrensd door een lytweg genaamd Aggevoerdt.
Wat kan het dan zijn, als ‘aker’ geen eikel of akker is?.
De stad Aken (Duits Aachen) betekent ‘bij de wateren’. Er waren daar beroemde warmwaterbronnen, waar de Romeinen thermobaden bouwden. Daar is veel over geschreven. Een Germaanse variant uit 1212 was onder anderen ‘ache’. Gezien de schrijfwijzen van ‘ache’ en ‘acghenvort’ kan deze laatste schrijfwijze gemakkelijk uit de eerste ontstaan zijn.
De betekenis van Akervoort zou dan zijn ‘de doorgang door het water’.
Het kan ook zijn, dat er een beek was, die Acghen heette. De betekenis van Akervoort zou dan zijn ‘de doorwaadbare plaats door de Acghen’.
Vroeger was het gebruikelijk bezittingen, velden en straten namen te geven, die naar een persoon verwijzen. Dat zou in het geval van de Akervoort ook zo geweest kunnen zijn. In het Middel Nederlands Woordenboek staat, dat Acghen vroeger een genitief (een bepaalde naamval) was van de persoonsnaam Acgh. Een genitief betekende ‘iets van iemand’. De betekenis van Akervoort zou zijn ‘de doorgang of voorde van Acgh’.
Bovenstaande informatie komt uit een artikel van Nico Groen over de betekenis van Akervoorderlaan. Het staat in het julinummer 2014 van het Nieuwsblad, dat donateurs van de Vereniging Oud Lisse ieder kwartaal gratis ontvangen.
Er is een werkgroep Heemkunde, die dergelijk onderzoek uitvoert. Als u het leuk zou vinden om dit ook te doen, kunt u zich voor informatie wenden het secretariaat.

Een voorbeeld van een voorde. Deze ligt in de Geul in Limburg. Foto: Nico Groen

WAAR WAS DE VOORDE VAN DE AKERVOORDERLAAN?

/in /door

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                                               4 november 2014

door Nico Groen

In de grafelijke kanselarij (1284-1287) wordt voor het eerst melding gemaakt over Akervoort, nog geen 100 jaar nadat voor het eerst over Lisse wordt geschreven. De Akervoort is dus al heel oud. Voorde wordt dan geschreven als ‘vort’.
De vroegere betekenis van ‘voorde’ was ‘doorgang’,vaak in relatie tot water, maar niet altijd. Het kon ook ‘doorgang’ zonder water betekenen (bijvoorbeeld door de duinen). Waar lag deze doorgang?
De Akervoort kan in de Heereweg zelf gelegen hebben. We weten niet of er toen een brug over de beek bij de kerk was. De beek werd mogelijk al in de 13e eeuw gegraven. Het water kan over de zandige, onverharde Heereweg richting de Poel gestroomd hebben.
De Heereweg ligt aan de oostkant van de oude strandwal (oude duinen) van Lisse naar Sassenheim. Deze strandwal liep vanaf de Heereweg naar het westen tot Akervoorderlaan 6 (aannemer Van der Hulst). Op deze plek was volgens de morgenboeken in 1544 al een boerderij. Mogelijk was de strandwal zo hoog, dat een doorgang gemaakt moest worden om daar te komen. Deze duinen werden in 1561 afgegraven.
Vanaf hier naar het westen tot de Oude Heereweg/Achterweg lag een strandvlakte. Ten westen van de Engel en ten noorden van de Akervoort was het toentertijd erg nat. Dit werd het Liesbroek genoemd. Het water van het Liesbroek kon niet naar het oosten, noorden of westen stromen. Het moest daarom naar het zuiden stromen naar de latere Beekpolder. Was de strandvlakte ter plaatse van de Akervoort wat hoger dan moest het water hier in een voorde de weg over.
Tussen de huidige Oude Heereweg en de Loosterweg lag weer een strandwal. Was voor een westelijk gelegen huis een doorgang nodig? Het oostelijk gedeelte is in 1604 afgegraven.
Ten westen van deze strandwal lag weer een strandvlakte. Vanuit deze strandvlakte, de Lage Venen, werd het water naar het zuiden afgevoerd via de Maandagse Wetering van Voorhout net oostelijk van de huidige Haarlemmertrekvaart . Volgens de kaart van 1615 heeft de Akervoort hier doorgelopen naar het zuidwesten tot over het water, waar toen een huis stond. Hier kan dus ook een voorde hebben gelegen. Het huidige laantje naar hovenier Hoek, vanaf de Loosterweg naar het westen , is waarschijnlijk nog een restant van bovengenoemd gedeelte van de weg.
Het is dus niet duidelijk waar de voorde gelegen heeft. Bovenstaande staat in een artikel over de Akervoort in het Nieuwsblad nr. 3 van juli 2014 van de Vereniging Oud Lisse. In een volgend stukje gaan we in op de betekenis van Aker.

Op deze kaart uit 1615 van F. Balthasar is te zien, dat de Akervoort veel verder doorliep naar het westen. Kaart: Hoogheemraadschap Rijnland