Rijksmonumenten

Keukenhof 11 – Schaapskooi

De schaapskooi met riet gedekt op het kruispunt van Loosterweg- Noord en de Stationsweg. Deze kooi uit de 19e eeuw is in 1992 herbouwd.

Kadasternummer: C-3306.

Monumentnummer: 511417.

Aan de overzijde van de Stationsweg staat een op cirkelvormige grondslag opgetrokken schaapskooi van boomstammetjes onder een rieten dak, oorspronkelijk vermoedelijk daterend uit het begin van de 20ste-eeuw doch in ca.1992 geheel vernieuwd. Voorbeeld van een in rustieke trant uitgevoerde schaapskooi passend in een landschappelijke aanleg. De schaapskkoi is van belang vanwege het materiaalgebruik en als voorbeeld van landelijke rustieke bouwkunst.

Keukenhof 1 – Eendenhuis-follie

Een follie is een romantisch gebouwtje in een een landschapspark zonder bepaalde bestemming.

Kadaster A-1302, Monumentnummer 511415

Een 19de-eeuws eendenhuis in vorm van een follie, opgebouwd uit baksteen met een decoratieve pleisterlaag vermengd met kiezels (slakken en sintels) onder een met riet gedekt zadeldak Op het dak een zeskantige houten duiventil met een rieten paraplukap. Aan de rechterzijde een overstek waardoor er een ondersteunende overhang ontstaat met in deze zijgevel twee spitsboogvormige vensters. In de kopgevel een deur en een venster erboven.

Een follie is een romantisch gebouwtje in een een landschapspark zonder bepaalde bestemming.

 

De eendenhuis-follie van Landgoed Keukenhof

De voorkant van de eendenfollie

Achterweg-Zuid 35,37,39 – Boerderij Wassergeest met bollenschuur

Boerderij “Wassergeest” met aangebouwde woonhuizen in de archaïsche stijl gebouwd op de fundamenten van de gesloopte buitenplaats “Wassergeest”.

Kadaster: B-2820, Monumentnummer: 516112. Bouwjaar: 1852

Omstreeks 1660 moet er bewoning ter plaatse zijn begonnen. De buitenplaats werd gesticht door Adriaan van der Laen (1598 -1680). Oorspronkelijk was het ongeveer 32 morgen (ongeveer 25,6 hectare) groot. Het groeide uit tot een prachtig buiten. Het buitenhuis werd omgeven door een zeer fraaie tuin. Er is een reeks van eigenaren bekend die het als buiten gebruikten, maar die hier ook wel gewoond hebben. In 1804 kwam het in bezit van D.P.J. van der Staal van Piershil. (de Staalbrug herinnert nog aan deze eigenaar). Het landgoed werd hierna aanzienlijk uitgebreid. Het landgoed Wassergeest strekte zich uit van de Heereweg in het oosten tot de Leidsevaart in het westen.

In 1852 werd Wassergeest verkocht aan Johan Frederik Steengracht . Via de familie Steengracht kwam het buiten aan de eigenaren van Keukenhof, de Van Lyndens. Eind 19e eeuw waren het herenhuis en de andere gebouwen gedeeltelijk gesloopt en het geheel was omgevormd tot boerderij. In de tweede helft van de 19de eeuw deed ook de bloembollencultuur haar intrede op Wassergeest. In de tweede helft van de 20e eeuw zijn aanzienlijke delen van het landgoed verkocht.

Niet onvermeld mag de volgende anekdote blijven:
Het is november 1813. Napoleon is verslagen. Den Haag voelde zich bevrijd. Enkele voorname heren togen naar Amsterdam om samen een regering te vormen. De heren in Amsterdam durfden hun nek nog niet uit te steken. De koets met de Haagse delegatie keert huiswaarts en komt op de terugweg door Lisse. Zij verblijven op Wassergeest als gast van de eigenaar van der Staal. Ook de heer van der Staal zet zijn handtekening onder de proclamatie, die was opgesteld door G.K. Hogendorp.
Het is een mooi verhaal, maar historisch waarschijnlijk onjuist. Het meest aannemelijk is dat het landgoed Elsbroek in Hillegom de eer van de proclamatie van 1813 te beurt viel.

In woorddeel “geest” vindt u niet alleen in de naam Wassergeest terug. Geest, en in het Fries gaast, betekent zand. We vinden het ook terug in aardrijkskundige namen als Oegstgeest en Gaasterland. En in het woord geestgronden natuurlijk.

Tewkening van Rademaker

Achterweg 35 37 39 achter

Achterweg 35 37 39 achter

Keukenhof 1 – Washuis

Bakstenen washuisje met een buitenpomp.

Kadaster: A 1302. Monumentnummer: 511412. Bouwjaar: tweede helft 18e eeuw.

Keukenhof 1 – Kasteel Keukenhof

Kasteel Keukenhof is onderdeel van landgoed Keukenhof.

Kadaster: 1302. Monumentnummer: 511406. Bouwjaar: 1862. Architect: Elie Saraber.

Het 17de-eeuwse, onderkelderd woonhuis is in 1861/62 naar ontwerp van de architect Elie Saraber tot een neogotisch kasteel verbouwd. Kasteel Keukenhof kreeg in 2006 de erepenning van de VOL voor de restauraties van het gebouw.

Keukenhof in vroegere tijden

Keukenhof 1 – Tuin- en parkaanleg

Een Engelse landschapstuin met diverse zichtassen.

Kadaster: A 1202, A 1203, A 1244, A 1245, A 1246, A 1247, A 1269, A 1302, C 3230, C 4202, C 4207. Monument, 511408, Aanleg: 1850. Tuinontwerpers: J.D. en L.P. Zocher.

De historische tuinaanleg van de Keukenhof heeft verschillende stijlperioden doorlopen, waarvan de landschapsstijl die vanaf het einde van de 18de eeuw in fasen tot stand is gekomen deels in structuur en deels in detail nog gaaf aanwezig is. Aan de 17de eeuwse geometrische tuinaanleg herinneren alleen vijf geknotte linden aan de westzijde van het kasteel bij het washuisje. Van de Frans classicistische aanleg uit ca. 1725 resteert alleen de structuur van twee kunstmatig opgeworpen aarden wallen en een heuvel ‘Meer Zicht’, die dwars op het huis geplaatst zijn en waarschijnlijk in de 18de eeuw plaats boden aan een collectie tuinsieraden; deze aanleg maakte deel uit van de Nieuwe Plantage (deel van het noordoostelijke Keukenduin) van de toenmalige eigenaar Van Heemskerck. De ruimtelijke structuur van de buitenplaats is te onderscheiden in een aanleg in landschapsstijl in de directe omgeving van het huis waarin de boerderij, rechthoekige moestuin met speelhuis en een follie zijn gesitueerd; een van oorsprong middeleeuws jachtbos aan de oostzijde; en een coulisselandschap met eendenkooi aan de zuid- en westzijde. De hoofdstructuur van de landschappelijke aanleg rondom het huis, te weten het verloop van de paden, de solitaire boomgroepen en de vijver in het gazon, komt in structuur grotendeels overeen met de situatie op de kadasterkaart uit 1818. Deze aanleg van het park in Engelse landschapsstijl is vanaf het midden van de 19de eeuw door de gebroeders J.D. en L.P. Zocher verder uitgewerkt. De Zochers hebben in 1857 de publieke weg (Stationsweg), die vlak langs het huis liep, met een bocht om het huis verlegd. Het oude tracé is nog goed te herkennen aan de groep eiken en beuken in laanbeplanting. In 1861/62 is de oprijlaan vanaf de Stationsweg met een bocht om het huis heen naar de hoofdingang in de westgevel gelegd ter vervanging van de formele oprijlaan die haaks op de oorspronkelijke voorgevel (noord) stond. Waarschijnlijk hebben de Zochers het ontwerp hiertoe gemaakt. De zeven beuken aan het begin van de nieuwe oprijlaan dateren uit het begin van de aanleg. In de directe omgeving van het kasteel zijn solitairen, struikgroepen en een vijver in het gazon gesitueerd. Voor de beplantingen is veel ‘Oosters plantsoen’, zoals rododendron, oosterse duizendknoop en Japanse bamboe gebruikt. In hoeverre de beplantingen reeds aanwezig waren is niet bekend. Het is wel bekend dat een deel door de baron is geleverd, dat door de Zochers zo is verdeeld dat ‘het de aangenaamste schakering kon opleveren’. Vanaf het kasteel lopen verschillende zichtassen namelijk een zichtlijn naar het oosten tussen de reeds genoemde aarden wallen beëindigd door de heuvel Meer Zicht, een brede zichtas in westwaartse richting over de weilanden tussen boscoulissen beëindigd door de inmiddels gesloopte boerderij Sixenburg en twee diagonale zichtassen richting de Stationsweg. Al deze vista’s zijn thans nog gaaf aanwezig. Ten noordwesten van het huis ligt de ommuurde moestuin oorspronkelijk ingericht als een Engelse bloementuin (zie foto tijdschrift Buiten 1914). Van de aanleg met bloemperken gescheiden door grind is alleen de berceau van wingerd over, die loodrecht op het speelhuis staat. In het achterste gedeelte van de tuin zijn thans enkele vakken in gebruik als bloemen- en moestuin. Tussen tuinmuur en voorpark zijn acht linden in een cirkel (kraal) geplant. Deze plek wordt aangeduid als ‘de manege’, omdat het gebruikt werd voor het afdraven van paarden. De linden dienden als parasol. Onlosmakelijk met de buitenplaats verbonden is de 17de-eeuwse boerderij (zie onderdeel 4). Het tuingedeelte bij deze boerderij bestaat vanouds uit een moes- en fruittuin. Tegen de oostmuur en op het binnenerf tussen de vooruitspringende vleugels staan enkele oude moerbeien, taxussen en linden. Een rechte beukenlaan verbindt de boerderij met het koetshuis annex tuinmanswoning. Het achter de aarden wallen liggende bosperceel – oudste bosbezit deel van het Keukenduin -, is in gebruik als jachtbos en lusthof. De slingerende, deels nog komvormige paden leiden door het hakhoutbos langs een enkele solitaire beuk.

Het park rondom kasteel Keukenhof

Keukenhof 1 – Toegangspijlers

Het toegangshek met siervazen.

Kadaster: A 1302. Monument: 511409. 

De oude oprijlaan naar kasteel Keukenhof wordt gemarkeerd door twee hekpijlers, bekroond met natuurstenen tuinvazen. De vormgeving van de tuinvazen is 18e eeuws. Oorspronkelijk komen zij van de hofstede “Puik en Dam” in Noordwijkerhout. In 1910 kwamen zij naar Keukenhof.

 

Voor de hoofdingang van Landgoed Keukenhof staan 2 peilers

Keukenhof 5- Boerderij met bakhuisje

De boerderij heeft geen functie meer als boerderij, maar is anno 2017 ingericht als restaurant. 

Kadaster: A-1302. Monumentnummer: 511410. Bouwjaar: 1643.

Ten zuiden van het kasteel staat een bakstenen boerderij uit 1643 en sindsdien vrijwel onveranderd bewaard gebleven. In 1809 wordt de boerderij omschreven als ‘ene capitale en weldoortimmerde huismanswoning voorzien van een stalling, ruime schuur, zomerhuis, wagenhuis, karnmolen, capitale kelder en varkenshokken, tuin en boomgaard’.

De boerderij en de gebouwen er om heen zijn grotendeels gerestaureerd. De boerderij heeft geen functie meer als boerderij, maar is nu ingericht als restaurant.

De vroegere hofboerderij

Rechts de hooiberg, links de boerderij vóór de restauratie

Acacialaan 1 - schuur Lefeber

Keukenhof 2 – Koetshuis

Het koetshuis is nu in gebruik alsruimte voor grote bijeenkomsten.

Kadaster: A-1302. Monument: 511411. Bouwjaar: 1861. Architecht:  Eli Saraber.

Het koetshuis dateert uit de 19e eeuws en is ontworpen door de Haagse architect Eli Saraber.
Deze architect kreeg in 1861 van baronesse C.M. van Pallandt-Steengracht opdracht om het huis Keukenhof een meer kasteelachtig uiterlijk te geven.

Keukenhof 1 – Speelhuis

Het Zwitserse Speelhuis staat in het Frederikshof.

Kadaster: A-1302. Monument: 511413. Bouwjaar 1850.

Het Zwitsers Speelhuis dateert uit 1850 In de aanpalende tuinmuur ziet u een ingemetselde wapensteen met het wapen van Leiden. Deze steen was oorspronkelijk ingemetseld in het huis Halfweg aan de Leidsevaart of Haarlemmer trekvaart.
De andere ingemetselde steen, die van Haarlem, is nog terug te vinden in Haarlem, in het muurtje van het Magdalenaklooster.

 

De Frederikshof of Zwitsers speelhuis van Landgoed Keukenhof

Het wapen van Leiden is ingemetseld in het speelhuis