Lezing op 7 oktober 2023 in de bibliotheek: ’transcriberen | Oude teksten ontcijferen’

Oktober is de Maand van de Geschiedenis. Met deze Koffie+ sluit de bibliotheek in Lisse aan bij dit thema. De Cultuur-Historische Vereniging “Oud Lisse” komt langs om een lezing te geven over transcriberen.

Transcriberen is het ontcijferen van een in oud schrift geschreven tekst en het herschrijven in modern schrift. Binnen de vereniging Oud Lisse houden diverse leden zich bezig met transcriberen van teksten. Tegenwoordig wordt dit veel op de computer gedaan. Bij de transcriptie blijft de originele taal behouden. De vertaling is als ware letterlijk.
Het doet een beroep op je verbeeldingskracht en is even leuk of misschien nog leuker dan het oplossen van cryptogrammen of sudoku’s.

De teksten die worden getranscribeerd worden gehaald uit de archiefstukken van de gemeente Lisse, Erfgoed Leiden, Nationaal Archief en Hoogheemraadschap Rijnland. Het betreft de perioden van rond 1560 tot 1900.
Rijnland heeft het oudste archief. Wij hebben een stuk gevonden uit 1408 dat betrekking heeft op Lisse, wellicht een van de oudste stukken waarin de naam Lisse voorkomt.
Het archief van Lisse bevat stukken die in de 16e eeuw beginnen. Momenteel transcriberen wij het crimineel dingboek 1590- 1603 dat te vinden is bij Erfgoed Leiden.

Het handschrift is in de loop van de eeuwen veranderd. Het handschrift uit de 17e eeuw behoort tot de moeilijke handschriften. Het is noodzakelijk om bekend te raken met de schrijfwijze van de letters. Om een voorbeeld te geven: de letter s wordt op verschillende manieren geschreven, afhankelijk van de plaats van de letter in het woord. In het woord “systeemloos” kun je dus 3 verschillende vormen van de s tegenkomen. De vorm van de s lijkt ook niet op de huidige s. Daarnaast waren er in de 17e eeuw nog geen spellingregels en komt het regelmatig voor dat een naam verschillend geschreven wordt.

Tijdens deze lezing wordt verteld over de werkwijze van transcriberen en ga je ook zelf aan de slag met een stuk tekst.