Cultuurhistorische waarde vaak groter dan monumentale belang

Wethouder Mesman geeft een uitgebreid interview over zijn ideeën over een groot aantal oude gebouwen en situaties

door Sjaak Smakman.

Nieuwsblad Jaargang 6 nummer 2, april 2007

Wethouder Guus Mesman over het monumentenbeleid

Guus Mesman (PvdA) is bijna een jaar wethouder met monumentenbeleid in zijn portefeuille. Met onze verslaggever praat hij vrijuit over het Hofje, het oude Schooltje op het Vierkant, het CNBgebouw en het behoud van een evenementenhal. Of is het wellicht meer haalbaar het parkeerterrein bij Hoogvliet te overkappen?

Niet alleen Ruimtelijke ordening is zijn werkterrein. Hij doet ook het monumentenbeleid. ‘Persoonlijk vind ik het heel jammer dat ik als monumentenwethouder gelijk wat moest laten slopen. Kanaalstraat 44! Dat was niet wat deze wethouder voor ogen stond’.

Wat trof je aan bij je aantreden?
‘We hebben een beleid in verandering. Naar aanleiding van Kanaalstraat 44 hebben we geconstateerd dat de redengevende beschrijvingen niet in orde zijn. Op dat moment is gezegd: die moet voor alle monumenten opnieuw gemaakt worden. Tegelijkertijd hebben we gezegd: we gaan opnieuw door heel Lisse: wat hebben we aan monumenten geregistreerd, zijn er panden die er bij moeten en zijn er nog die er ook af zouden kunnen?’

Hoe ver is het daar nu mee?
‘Daar is de Stichtingt Dorp, stad en land mee bezig. Van de hofjeswoningen is nu net een redengevende omschrijving binnen waarin staat dat het Hofje monumentwaardig is. Oók als het op zichzelf staat en geen onderdeel is van een ensemble.’

En de rest van de monumenten?
‘De rest moet ik nog krijgen. De monumentencommissie kan daarna advies uitbrengen. Ik verwacht dat we dit jaar nog een nieuwe monumentenlijst kunnen vaststellen. En bij alles komt ook een goede redengevende beschrijving.’

Zodat de ellende zoals met Kanaalstraat 44 wordt voorkomen?
‘Ja. Wij hadden beweerd dat sigarenmagazijn Juliana zo’n bijzonder interieur had, terwijl dat er niet meer in zat. Dat kwam doordat er niemand echt langs was gegaan! Nu zal elk pand echt bezocht worden en van binnen en van buiten bekeken.’

Monumentenbeleid en geld staan vaak op gespannen voet met elkaar. Kanaalstraat 44 bezweek onder dreiging van een claim van de projectontwikkelaar, de openbare school aan de Heereweg en de CNB-hallen sneuvelen waarschijnlijk om de zelfde reden?
“Van Kanaalstraat 44 hebben we als politiek geoordeeld dat we het ons niet konden veroorloven voor één pand een exorbitant bedrag neer te leggen. Er zijn meer zaken die voor de gemeenschap belangrijk zijn. Een belangenafweging dus.
De reden dat we ons zo hebben ingezet voor de CNB-hallen, is niet zozeer de monumentale waarde, maar de cultuurhistorische waarde. En dan niet van het geveltje, maar van wat zich daar achter allemaal heeft afgespeeld. Bij de CNB is gezegd: van het hoofdgebouw willen we een cultureel centrum maken. Dan blijft de gevel behouden en als je achter die gevel kijkt: daar is niets monumentaals aan.”

En bij de veilingzaal geldt: die bankjes die zo bijzonder zijn, die gaan er uit.
‘Daar is discussie over. De een zegt: je moet ze laten staan. De ander zegt: met een andere indeling is wel wat mogelijk.’

Achter de gevel blijft er dus niets over.
‘Van die zaal moeten we nog maar eens bekijken of dat wel zo handig is. Er zit bijvoorbeeld ook nog geen lift in dat gebouw. Als je de voorste bankjes weg haalt, dan krijg je wel ruimte om het podium te vergroten. Maar ja, je hebt ook nog coulissen nodig.’

Een oude veilinghal zou toch wel in te passen in het monumentenbeleid?
‘Daar heb je gelijk in. We zouden kunnen zeggen: we laten zo’n veilinghal staan en daar kun je ook wat zinnigs mee doen.’

Wil Veldhoven, Fred Broersen en Proper Stok zijn met een plan gekomen. Is dit niet het moment voor hen om de grote woorden waar te maken?
‘Dat kan, maar dan heb je toch nog het probleem van het parkeren, dat ze in hun oorspronkelijke plan hebben laten liggen. We hebben ze gevraagd: hoe los je dat parkeren op? Henri Stol heeft later voor ons nog een studie gemaakt en hij kwam toen met het idee om in de hal die evenementenhal zou moeten worden, een vloer aan te brengen waaronder geparkeerd kan worden en waarop de evenementen dan plaats vinden. Dat was de goedkoopste manier, maar dat kost wel 1,8 miljoen euro meer voor 84 parkeerplaatsen. Dat is relatief goedkoop, maar als je die evenementenhal na drie jaar moet afbreken omdat het niet blijkt te lopen, ben je wel 1,8 miljoen kwijt!
Dat zou zonde zijn. Het verhaal was ook: dat parkeren is nu ook geen probleem, de gemeenschap accepteert op zo’n dag dat er wat parkeeroverlast is. Dat is wel zo als het gaat om een handjevol evenementen. Maar als je een evenementenhal gaat exploiteren, dan moet je wel proberen elk weekend een evenement te hebben anders hoef je daar geen hal voor te laten staan. En je kunt niet elk weekend zeggen: de gemeenschap vindt het wel goed.’

Het viel niet op te lossen in de Hobaho?
‘Wel als je daar extra parkeerplaatsen gaat maken. Maar die moeten ook betaald worden. Provast zegt ook: wij kunnen alles best onder de grond stoppen, maar er moet wel betaald worden. Je kunt niet alles op het bordje van Provast of Joop Zwetsloot schuiven. Dat gaat gewoon niet.’

Heeft het je niet verbaasd dat het CDA daar zo makkelijk mee akkoord ging?
‘Dat ging niet makkelijk, hoor, het was een heel groot pijnpunt. Fred Broersen is natuurlijk een prominente CDA’er en die heeft zich het vuur ervoor uit de sloffen gelopen. Tot op het einde toe hebben we als college ook gezegd: we nemen de uitdaging op ons. We kijken hoeveel evenementen er worden gehouden en we kijken waar we die onder kunnen brengen. Keukenhof heeft ook al eens aangeboden om een grote tent neer te zetten bij het kasteel. Maar voor de eerste de beste rommelmarkt die nu niet in de CNB werd gehouden, werd meteen een andere plaats gevonden. Dus voor kleinschaliger evenementen zijn best oplossingen te vinden. Als we straks de doorsteek maken, krijg je op het parkeerterrein achter de Hoogvliet een soort binnenplaatsje. Voor het zelfde geld zeg je: we zetten daar een kapconstructie overheen waar je wat kleinschaliger dingen kunt onderbrengen. Dat vind ik ook een belangrijk signaal naar de Lissese gemeenschap.’

Het schooltje tegenover het Gemeentehuis. Dat is nog uit 1885 en dus nog monumentaler dan de CNB-hallen.
‘Maar het ligt wel heel onhandig. Vandaar dat we ook wel speculeren op de creativiteit van projectontwikkelaars. Daarom is het ook handig dat we er een prijsvraag van maken, dan kunnen we zeggen: jullie kunnen extra punten verdienen door het schooltje in het plan op te nemen of in elk geval een deel van het schooltje. Alleen de gevel bijvoorbeeld als onderdeel van een groter geheel. Er zijn landelijk voorbeelden genoeg waaruit blijkt dat dat heel mooi mogelijk is. Maar daar zit natuurlijk weer een prijskaartje aan.
In feite vind ik dat van het CNB gebouw ook. We zeggen: het gaat om de cultuurhistorische waarde van het gebouw! Wat gebeurde daar? Dan heb ik ook zoiets van: dat zou een gevel kunnen zijn die je heel fraai in zou kunnen pakken. Dan maak je er toch iets moderns van. Als je in Haarlem kijkt naar de schouwburg, met die glazen wanden waardoor je iets ouds ziet schemeren, dat is schitterend!’

Laten we nog even kijken naar Kanaalstraat 44 en het Hofje. De diakonie wil nu een op een of andere manier schadeloos worden gesteld als het Hofje moet blijven staan. Hebben ze daar geen gelijk in?
‘Dat weet ik niet.’

Laten we zeggen dat ze redelijke argumenten hebben.
‘Dat ben ik met je eens, maar dat is wat anders. Ik geef onmiddellijk toe dat de directe omgeving de monumentwaardigheid van het Hofje aantast. Het wordt er ook niet leuker op om daar in een huisje te zitten, maar dat geldt ook voor elk ander plan dat de Diakonie daar zou willen ontwikkelen. En verder hebben we net een redengevende omschrijving binnen die zegt dat het Hofje nog altijd monumentwaardig is.’

Maar hebben ze dan geen recht op een schadevergoeding?
‘Het is niet zo dat de Diakonie het Hofje heeft gekocht en dat wij er een monument van hebben gemaakt. Het was al heel lang het bezit van de Diakonie en toen het een monument werd, hebben ze geen bezwaar gemaakt. Nu willen ze het slopen. Maar ze hadden toch niet in alle redelijkheid kunnen verwachten dat er een sloopvergunning gegeven zou worden?

Copyright © 2007 Vereniging Oud Lisse