DAAR AAN DE HAVEN: Van der Linden (deel 1)

Van de Linden woonde in het voormalige VVV-gebouw aan de Grachtweg. De familiegeschiedenis wordt besproken, evenals de gerestaureerde glas-in-lood raampjes.

door Liesbeth Brouwer

Nieuwsblad Jaargang 16 nummer 2 Lente 2017

Wanneer dit Nieuwsblad verschijnt heeft het Havengebied een ware metamorfose ondergaan. Waar eens schepen lagen en waar geladen en gelost werd kreeg de Haven na de drooglegging van dit gedeelte in 1962 een andere functie. Vrachtauto’s hadden het vervoer over water overgenomen.

Ontwikkeling
Doordat de oude HoBaHo gebouwen leeg kwamen te staan ontstond een mogelijkheid om dit centrumgebied opnieuw te ontwikkelen. De gemeenteraad ging met een plan akkoord, maar uiteindelijk gooide de economische crisis roet in het eten. Zo’n 10 jaar geleden waren er dus al goedgekeurde plannen voor dit centrumgebied. Onderdeel daarvan was het Havenkwartier en de Doorbraak. Het vroegere woonhuis van Martinus van der Linden, onze kwartierdrager van dit Nieuwsblad, zou daarvoor moeten wijken. Reden voor Else Wesseling om in actie te komen. Else Wesseling was in haar kinderjaren het buurmeisje van de familie van der Linden en zij keek altijd gefascineerd neer de beide glas-in-lood raampjes die bij de Van der Lindens in de zijmuur zaten. Raampjes met scheepjes er op. Die raampjes moesten veilig gesteld worden, wat met hulp van Oud Lisse is gelukt. Else Wesseling schreef een heel aardig verhaal over haar herinneringen aan de familie van der Linden ( Nieuwsblad juli, 2012). Het centrumplan ging toen dus niet door, maar inmiddels wordt een nieuw plan voor het Havenkwartier uitgevoerd.

Grachtweg
Het huis van kwartierdrager Martinus van der Linden, staat er nog steeds. Maar herkenbaar als huis aan de Gracht is het al lang niet meer. Lange tijd was het in gebruik als VVV. Ooit was het hier aan het water een drukte van belang. Aan de hand van het kwartiertje hopen we een stukje van de geschiedenis van de familie Van der Linden en de bijzondere bedrijfstak, de binnenvaart, waarin zij actief waren, boven water te krijgen. De binnenvaart is een bijzondere bedrijfstak die zich kenmerkt door veel zelfstandige ondernemers, vaak familiebedrijven. Vandaag de dag telt de bedrijfstak zo’n 3650 zelfstandige ondernemers en een vloot van rond de 6500 binnenvaartschepen. In de tijd van Martinus van der Linden waren er veel meer bedrijven actief in de binnenvaart. Familiebedrijven, die vaak de overstap van vervoer over
water naar vervoer per vrachtwagen maakten. Eind jaren zestig kwam feitelijk een eind aan de beurtvaart.

Voorouders
In Soerendonk Brabant, werd ca. 1753 Anthonie van der Linden geboren. Hij verliet Brabant en we vinden hem terug in Hillegom. Zijn beroep was tapper. Hij trouwde met Aagje Kok en zij kregen een zoon, Abraham, die in 1794 werd gedoopt in de Rooms-Katholieke Kerk van Vogelenzang. In die tijd gingen de rooms-katholieken nog naar de kerk in Vogelenzang. Doopaktes van de katholieke bevolking van Hillegom moeten we nog tot ver in de 19e eeuw in Vogelenzang zoeken. In Hillegom stond wel een grote schuilkerk aan de Bakkemerlaan, maar die was te klein geworden voor de vele parochianen. Tussen 1870 en 1871 werd daarom een nieuwe kerk gebouwd aan de Hoofdstraat, de Martinuskerk. Abraham trouwde in Hillegom in 1823 met Ariaantje Schelings. Deze Ariaantje werd geboren in Berkenrode. Wij kennen
Berkenrode nu alleen nog als een voormalige buitenplaats in Heemstede, ten westen van de Heereweg, waar eens de familie Bomans woonde. Berkenrode heeft een lange geschiedenis en de Heerlijkheid Berkenrode was lang een zelfstandige gemeente. Pas in 1857 ging Berkenrode op in Heemstede. We vinden Ariaantje en Abraham van der Linden terug bij de volkstelling van 1829. Abraham blijkt van beroep dagloner en Ariaantje, van wie als geboorteplaats Heemstede wordt opgegeven, heeft geen beroep. Zoon Martinus is dan 2 jaar oud. Er staat geen handtekening onder het biljet wat er op kan wijzen dat ze het schrijven onvoldoende machtig waren. Ze wonen dan in huis 38, in de Hofstraat. 31 dec. 1859 is er weer een volkstelling. Martinus vinden we dan terug als Tiennes. Hij is getrouwd met Pietje Weijers en als beroep is vermeld arbeider. Ze wonen in de Molensteeg in huis 81C. In 1854 wordt zoon Nicolaas geboren, in 1860 volgt zoon Abraham. Met Nicolaas maken we een stap naar Lisse. Hij overleed namelijk in 1946 in Lisse. De aangifte hiervan werd gedaan door begrafenisondernemer Theodorus Salman die woonde
op Stationsweg 3. Met zijn broer Abraham komen we bij de beroepsgroep van schippers terecht. Hij staat genoemd als schipper/turfhandelaar. In 1905 kreeg Abraham een dochter, Maria. Zij werd geboren in Lisse, aan boord van een vaartuig. Vader Martinus wordt in archieven vermeld als dagloner, meerdere keren als arbeider, maar ook als schipper. Overigens zijn de zoons Nicolaas encAbraham van der Linden geen volle ooms van onze kwartierdrager. De moeder van beide broers overleed bij de geboorte van haar 6e kind in 1866. Vader Abraham ging een tweede huwelijk aan, hij trouwde in 1867 met Kornelia Diependaal.

Wilhelmus

In 1868 werd hun zoon Wilhelmus geboren. Deze Wilhelmus bouwde een prachtig bedrijf op. Maar het schipperswerk eiste ook een zware tol in het gezin van Wilhelmus zoals oude krantenberichten laten zien. Volgens de overlevering begon hij als chillenmestschipper. Hij had  in de Elsbroekerpolder een put (afvalkuil) waar opgehaalde schillen,  groenteafval en dergelijke van de Hillegommers gestort werden.

 

 

Tegenwoordig weet men bijna niet meer dat er schillenboeren door de straten kwamen om afval op te halen. Misschien denken we nog aan voer voor de varkens. Daar werd het wel voor gebruikt, maar het was blijkbaar ook lucratief om het te laten composteren. Wilhelmus kon
zijn schillenmest prima aan de man brengen. De mest werd van de kuil overgeladen op een vlet en daarmee ging hij de kwekers af.

Afnemers
genoeg in deze streek. Dat de zaken goed gingen kun je ook aflezen aan de “Naamlijst voor den telefoondienst” van 1915 (In Lisse was het Rijkstelefoonkantoor en de naamlijst bevat onder Lisse ook Haarlemmermeer, Hillegom, Nieuw Vennep, Noordwijkerhout, Sassenheim en Voorhout). We vinden daar vier meldingen van een telefoonnummer voor een schipper:
323 Akker, J. v. d., Schipper en mesthandel, Haven 112, Hillegom
327 Trigt, Gebrs., v., Beurtschippers, Hillegom-Amst.-Zaandam, Haven, Hillegom
246 Linden, W. v.d., Beurtschipper, Haven, Hillegom
23 Parijs Jr., G. v., Schipper, Gracht B 200

Bij de laatste, G. van Parijs, wordt geen plaats vermeld, maar dat is Lisse. De andere schippers zitten aan de
Haven in Hillegom. In 1929 verkoopt G. van Parijs een pand aan de Grachtweg aan W. van der Linden. Waarmee we beland zijn bij de locatie van onze kwartierdrager.

Verantwoording
Veel van bovenstaande feiten zijn in allerlei archieven terug te vinden. Dank daarvoor aan de Vrienden van Oud Hillegom. Ook het internet is een belangrijke bron om geschiedenisvragen op te lossen. Eigenlijk is het een soort puzzelwerk wat, naarmate je verder graaft, steeds boeiender wordt. De mensen van de genealogiegroep van Oud Lisse laten u er graag mee kennis maken en helpen u met vragen over onze voorgeschiedenis. Alleen het verhaal van de start van het bedrijf van Wilhelmus van der Linden kwam van een persoonlijke bron. Kleinzoon Jan van der Linden vertelde dit verhaal.
Hij heeft een ijzersterk geheugen en zal zo vriendelijk zijn om zijn verhalen te delen. Wat ons de mogelijkheid geeft om in een volgend Nieuwsblad door te gaan met “Daar aan de Haven”.

Wordt vervolgd in de zomer uitgave.