DE HEEMTUIN LISSE

In 1971 kreeg de KMTP, afd. Lisse (Groei&Bloei) een stuk grond bij de Zemelpoldermolen. Het land hoorde oorspronkelijk bij boerderij Zwanendrift. De geschiedenis wordt besproken. Op www.heemtuinlisse.nl staat veel meer info.

NIEUWSBLAD Jaargang 11 nummer 1, januari 2012

Inleiding bij navolgende verhaal over de Heemtuin

Een klein berichtje vorig jaar in het blad van KMTP/Groei en Bloei, afdeling Lisse, meldde een jubileum van de Heemtuin. De heer W.N. Grimme, voorzitter van de afdeling Lisse en omgeving van Groei en Bloei en eertijds betrokken bij de start, vertelde ons iets over de prille begintijd van de Heemtuin. Een oproep in het mededelingenblad uit 1971 luidde “Vanaf 15 januari 1972 zal een begin gemaakt worden met de werkzaamheden aan de Heemtuin. Ieder lid is vanaf deze datum, bij werkzaam weer, van harte welkom op het perceel achter de molen aan de Eerste Poellaan. We werken voorlopig iedere zaterdagmiddag vanaf 14.00 uur”. Werkers van het eerste uur waren o.a. Koning, van Dam, de Graaff en 2 heren Grimme. Via, via kwam men aan zaden en planten. In de Heemtuin werden vervolgens weer planten gekweekt en zaden gewonnen. Zo ontstond de zaadkwekerij. De heer en mevrouw Koning hebben hiervan het leeuwendeel voor hun rekening genomen. In de tijd dat de zaden rijp en geoogst waren was er niet veel vloerruimte in huize Koning over. Alles stond vol met potjes en doosjes zaad. Uit de opbrengst van de zadenverkoop ontstond “het heemtuinfonds”. Voor alle vrijwilligers handenvol werk wat op den duur helaas niet vol te houden was; de zadenverkoop ging in 1978 naar de Cruydthoeck in Groningen. De Heemtuin beleefde een geschiedenis van ups en downs, maar die eerste spaden in de grond van 40 jaar geleden waren wel de basis voor de huidige Heemtuin die anno 2012 niet meer weg te denken is. Een goede reden om de heer Henk van der Kaaden, voorzitter van de nieuwe Stichting die de exploitatie van Heemtuin Lisse verzorgt, aan het woord te laten.

door Henk van der Kaaden

De locatie

De Heemtuin Lisse ligt op een bijzondere historische plek. De boezemsloot naast de heemtuin en de daarachter !iggende dijk is aangelegd voor het droogmaken van de Poelpolder in 1622, één van de eerste droogmakerijen in Zuid-Holland. Achter de Heemtuin staat de Zemelpoldermolen, sinds 1743 staat op die plek een molen voor liet droog houden van de kleine Zemelpolder. Aan de zijde van de ingang van de heemtuin ligt het laatste stukje weideland binnen de bebouwde kom van |Lisse, het weiland behoort bij de boerderij Zwanendrift een boerderij uit de 2e helft van de 19C eeuw.

Ontstaan en geschiedenis.

Op 8 februari 1971 vraagt het bestuur van de KMTP afd. Lisse e.o. de gemeente Lisse een stuk grond beschikbaar te stellen voor de aanleg van een heemtuin. Een stuk grond nabij de Zemelpoldermolen (de huidige plek van de heemtuin) wordt onder diverse bepalingen beschikbaar gesteld. Bijna een jaar later (begin 1972) gaat de eerste spa de grond in en wordt gestart met de aanleg van de Heemtuin Lisse.

Een groep vrijwilligers begon met enthousiasme aan de realisatie van de heemtuin. Helaas werd dit werk door vernielingen sterk ontmoedigd. Veel ongewenst bezoek en ongewenst gebruik van de heemtuin ontmoedigden de vrijwilligers zodanig dat deze uiteindelijk gestopt zijn met de realisatie van deze heemtuin. Natuurlijk heeft de KMTP afdeling Lisse e.o. meerdere malen een oproep gedaan om met vrijwilligers dit werk weer op te pakken. In 1977 is door de opbrengst van zadenverkoop de heemtuin nogmaals opgeknapt, helaas bleef het moeilijk vrijwilligers te vinden het werk voort te zetten. Daarna vervuilt de heemtuin weer en wordt gebruikt als stortplaats. Daarnaast blijkt het een mooie fietscrossbaan voor de jeugd te zijn.

In 1990 trekt Marianne Stelder-Houben de stoute schoenen (lees: laarzen) aan en gaat na overleg met de K.MTP afd. Lisse e.o. en de gemeente Lisse aan de slag om de heemtuin Lisse nieuw leven in te blazen. De gemeente stelt financiële middelen beschikbaar voor het opschonen van het terrein, afvoer van afval en het uitvoeren van diverse grondwerkzaamheden, ook wordt een hekwerk ter bescherming van de heemtuin geplaatst. Daarnaast stelt de KMTP jaarlijks financiële middelen beschikbaar voor het onderhoud van de heemtuin. Vanaf 1990 heeft Marianne Stelder met een aantal gemotiveerde vrijwilligers de heemtuin ontwikkeld tot een heemtuin zoals deze nu is. Ook enkele imkers hebben, voor het houden van bijen, op de heemtuin een plek gevonden. Een heemtuin moet zeker niet alleen een hobby zijn van enkele mensen maar veel meer een tuin voor educatieve doeleinden. Speerpunt van de heemtuin is anderen kennis te laten maken met de natuur. Op dit kleine stukje grond zijn diverse natuurlijke leefomstandigheden nagemaakt (zoals met verschillende grondsoorten) met bijbehorende plantengemeenschappen (biotopen). Inmiddels brengen jaarlijks diverse klassen van de verschillende scholen (uit Lisse e.o.) een bezoek aan de heemtuin. Zij krijgen hierbij diverse werkopdrachten en een rondleiding door de heemtuin met één van de vrijwilligers. Daarnaast zijn, van april tot november, open zondagen voor jong en oud.

Na een moeizame start is de heemtuin uiteindelijk uitgegroeid tot een mooie gevarieerde tuin, waarin diverse biotopen aanwezig zijn. Door deze ontwikkeling en de plek die de heemtuin daardoor verworven heeft, is zij sinds 2 jaar een eigen stichting geworden. Dit heeft het grote voordeel datje als stichting op zoek kunt gaan naar sponsoren om het werk van de heemtuin te steunen. De nieuwe Stichting Heemtuin Lisse heeft, met de ontvangen sponsorgelden en de hulp van eigen vrijwilligers en vrijwilligers van de Rotary Hillegom- Lisse, een nieuw onderkomen/instructieruimte gerealiseerd. Nu zijn de vrijwilligers bezig met de realisatie van de aanleg van duurzame nutsvoorzieningen. Eind 2011 is een helofytenfilter gerealiseerd (natuurlijke zuivering van afvalwater). Het volgend project is het verzorgen van een eigen energievoorziening. De heemtuin is en blijft in beweging en probeert met hulp van de vrijwilligers de ontwikkeling van de verschillende biotopen verder te stimuleren.

Wij danken de redactie van Vereniging Oud Lisse die ons gevraagd heeft een stukje over de historie van de heemtuin te schrijven. Natuurlijk kunt u als leden van de VOL een aparte rondleiding aanvragen, wij willen u graag rondleiden en u de resultaten laten zien van alle uren vrijwilligerswerk. Daarnaast kunt u ook vriend van de Heemtuin Lisse worden, voor een jaarlijks bedrag vanaf € 15,00.

Wij hopen dat hiermee uw interesse is geprikkeld en dat wij u een keer op de heemtuin mogen ontmoeten.