Een geheimzinnige kist

Vorig jaar was de heer Johan van Stijn in De Vergulde Zwaan en vermeldde terloops dat hij nog een kist had met een mooi verhaal. Reden om eens een praatje te gaan maken.

door Liesbeth Brouwer

Nieuwsblad 22 nummer 2 2023

Verteller
Nu is de heer Van Stijn Lisser van geboorte. Hij had hier een bloeiend bedrijf en is een echte verteller. Voor je het weet zijn er al diverse verhalen over Lisse langsgekomen die stuk voor stuk wel een verhaaltje in het Nieuwsblad waard zouden zijn. Maar het ging om een geheimzinnige kist.

Bij vader aan het werk
De overgrootvader van Johan was de uitvinder van de eerste bollensorteermachine, De Vlinder’. Een enorme vooruitgang voor het vak. De nazaten bleven in dezelfde richting werkzaam. Het bedrijf van de familie Van Stijn kreeg later ook ‘De Vlinder’ als naam. Johan werkte, toen hij nog op school zat, ook al in het bedrijf. Daar werden o.a. wanmolens en sorteermachines (‘de Ideaal’) gemaakt. Het schudmechaniek in de sorteermachines zorgt ervoor dat de bollen op maat verdeeld kunnen worden. Ziftmaten bepalen de maat van de bollen, bijv. bolmaat 5 heeft gaten van 15,9 mm diameter. Zo maakte Johan in zijn schooltijd tussen de middag wel de gaten in de ziftplaten voor de sorteermachine. Na de verplichte diensttijd startte Johan zijn eigen onderneming, natuurlijk ook in de (elektro)techniek.

Klus in Patronaatsgebouw
Zo had Johan als jonge ondernemer een klus in het Patronaatsgebouw (Bondstraat 11-13, gebouwd in 1918). Eigenlijk was het op dat moment het parochiehuis, maar iedereen noemde het nog het Patronaatsgebouw. Rond 1960, toen Johan van Stijn daar aan het werk moest, was het
gebouw nog in eigendom van de Agathaparochie. De gemeente, die sinds 1973 eigenaar is van dit gemeentelijke monument, heeft het gebouw onlangs gegund aan ErgoZorg, dat zal moeten zorgen
voor een maatschappelijke invulling.

Kist
Johan doet er zijn werk na de tentoonstelling over 500 jaar St. Agatha. Hij ziet dat in het parochiehuis een oude ijzeren kist is blijven staan. Misschien wel handig zo’n kist om je gereedschap in op te bergen. Maar eens aan de koster vragen wat de plannen zijn met die kist. Ja,
ze wilden wel van die kist af. Ze hadden hem al als oud ijzer aangeboden, maar geen belangstelling. Had waarschijnlijk niet geholpen dat de kist iets verzwaard was met water. Daar trapten ze bij firma Oldenhage niet in. Maar in het parochiehuis was hij ook niet op zijn plaats. Van Lammeren, de nieuwe koster, woonde in het Patronaatsgebouw. Zijn voorganger, koster Van Kesteren, woonde in de kosterswoning ernaast. Advies van de kosters: Praat eens met de pastoor.

Geruild
Dus toog Johan naar pastoor Van Zuylen. Ze kenden elkaar, Johan kwam uit een goed rooms-katholiek nest. Bovendien had hij al vaker in de kerk gewerkt, bijv. om lampen in de armaturen te vervangen. En om te zorgen voor de geluidsinstallatie. Voor de kist was bij de kerk geen belangstelling en Johan wilde hem graag hebben. Daar moesten ze dus uit zien te komen. Als Johan nu eens kon zorgen voor twee luidsprekerboxen voor op het koor. Zo gezegd, zo gedaan. Er werden twee mooie boxen opgehangen, meneer pastoor kreeg nog een kistje sigaren en Johan nam de oude ijzeren kist mee naar huis.

Waar kwam de kist vandaan
Eigenlijk had Johan voor de herkomst en de geschiedenis van de kist toen nog niet zo’n belangstelling. Hij begon tenslotte net zijn eigen zaak op te bouwen. Later bleek hem wel, wanneer amateurhistoricus Fons Hulkenberg bij hem in de winkel kwam, dat hij een heel bijzonder object had verkregen. Er werd verteld dat de kist naar het Patronaatsgebouw was verhuisd vanaf de kelder van boerderij Bloemhof aan de Achterweg. Hij zou afkomstig zijn geweest van de r.k. schuilkerk aan het Mallegat. Aan de Achterweg zouden ze de kist niet open hebben kunnen krijgen. Het hengsel schijnt toen ook gebroken te zijn en het slot beschadigd.

Hoe ziet de kist er uit
Tot we op dit punt van het verhaal waren gekomen had ik de kist nog niet gezien en had nog geen idee hoe hij eruit zou zien. Ja, hij was oud en van ijzer en had een relatie met de kerk. Johan van Stijn veronderstelde dat de monstrans en de kelken erin hadden gezeten. Meer wist ik niet en ik was dan ook diep onder de indruk toen we de kist gingen bekijken. Een flink formaat kist. Alleen al de sleutel die er bovenop lag zag er zeer indrukwekkend uit. Daarmee zou toch iets meer informatie over de kist te ontsleutelen moeten zijn? Over die poging in het volgend Nieuwsblad meer. ■