EEN PLANKJE VAN HONDERD JAAR GELEDEN

Heereweg 115 werd verbouwd. Op zolder werd een plankje met tekst gevonden geschreven door Jac. Van Biezen en Andries Mastenbroek. Laura onderzocht de familierelaties van hen en de bewoningsgeschiedenis van Heereweg 115.

Door Laura Bemelman van Werkgroep Genealogie

Nieuwsblad Jaargang 14 nummer 3, juli 2015

Onlangs schreef de heer de Jong aan ons Nieuwsblad over de grondige verbouwing van hun nieuwe huis op de Heereweg 115. Tijdens sloopwerkzaamheden op de zolder is ergens achter het rachelwerk een plankje gevonden met enkele regels tekst. Hij heeft een foto ervan naar ons toegestuurd omdat hij deze vondst heel bijzonder vond en met ons wilde delen. We wilden de foto graag in het Nieuwsblad plaatsen, maar direct ontstond ook het idee om vanuit de Vereniging Oud Lisse te onderzoeken of er iets interessants over te vertellen zou zijn.

In maart 1915 is ‘bijna heel Europa in oorlog’. We hebben het dan over de 1e Wereldoorlog. Hoewel Nederland in die oorlog haar neutraliteit wist te behouden, had die oorlog behoorlijk veel impact op het leven van de Nederlanders en de Lisser bevolking. In een eerder artikel in het Nieuwsblad zijn de Belgische oorlogsvluchtelingen al uitgebreid aan bod gekomen. Als het plankje wordt beschreven zijn die 500 mensen die vanaf begin oktober 1914 in ons dorp onderdak hebben gekregen nog maar net weer vertrokken, de meesten naar vluchtelingenkampen elders in ons land. De beide schrijvers van dit plankje hebben een grote betrokkenheid bij deze grote oorlog gevoeld. We weten eigenlijk niet of het gebruik was, zo’n verborgen plankje. Er is in elk geval één vergelijkbaar voorbeeld. Mogelijk zijn er nog anderen die ervan hebben gehoord of het hebben meegemaakt? Was er ook niet een schilder die zijn naam ooit in de kerktoren van de Hervormde dorpskerk op het Vierkant achterliet? Als een lang verstopt geweest plankje wordt teruggevonden is het een curiositeit en krijgt het meer kans op aandacht. Dit plankje heeft precies honderd jaar moeten wachten om in handen van een belangstellende terecht te komen en gelukkig is het door de vinder ook onder de aandacht van onze vereniging gebracht. Onze vrijwilligers, geïnteresseerd in historie en genealogie, zijn ervan overtuigd dat de tekst op het plankje is geschreven door twee Lisser timmermannen. Jacobus van Biezen, dan 51 jaar, geboren op 7 september 1863 in Lisse, van beroep timmerman. Hij is afkomstig uit een gezin van 9 kinderen, zijn ouders zijn Willem Spruijt van Biezen en Jacoba Hoek. Hij trouwde op 21 november 1895 in de NH kerk in Lisse met Johanna Theresia de Vries, geboren in Velsen. Jacobus is overleden op 18 oktober 1922 in Lisse. Andries Mastenbroek, dan 30 jaar, geboren op 10 oktober 1884 in Leiden, van beroep timmerman. Ook hij is afkomstig uit een gezin van 9 kinderen, zijn ouders zijn Barend Mastenbroek en Marigje Dragt. Hij trouwde op 28 juni 1906 in de NH kerk in Lisse met Ida Catharina Kaak, geboren in Voorhout. Andries is overleden op 3 januari 1960 in Lisse. Het gezin Mastenbroek en dus ook Andries, heeft enige tijd op de Heereweg ongeveer huisnummer 116 gewoond, dus schuin tegenover het huidige huis van familie De Jong. Vader was winkelier en ook behanger en had nog een zoon die timmerman was en een andere zoon die behanger was. Op nummer 120 woonde Jacob van Biezen, hij was koopman en een broer van timmerman Jacobus van Biezen. Het huis is gesloopt en herbouwd en Van Biezen is vertrokken, daar kwam toen de winkel van Reeuwijk, nu is het een appartementencomplex. De twee mannen staan elk als timmerman in het Bevolkingsregister. Als ze daarin voorkwamen als timmermansknecht hebben ze een ‘baas’ gehad, nu is dat niet zeker. Gezien het leeftijdsverschil is het mogelijk dat Andries in dienst geweest is bij Barend. Of waren ze beiden in dienst van bijvoorbeeld timmerman-aannemer Moolenaar? In elk geval was er tijdens die eerste Wereldoorlog schaarste aan allerlei goederen en veel werkloosheid. Deze klus moet ‘brood op de plank’ betekend hebben voor de gezinnen van deze timmerlieden.

Op Heereweg 115 woonde Cornelis Blokhuis (1859), dan al enige tijd weduwnaar van Geertruida van Parijs. Cornelis en Geertruida hebben tien kinderen gekregen, vijf daarvan waren in 1915 al overleden. In dat jaar woonden nog twee kinderen, ongehuwd bij hun vader in huis: zoon Cornelis (1877) en de jongste dochter Geertje (1891). Hun adres is dan: C104. Op de nummers C101, C102 en C103 woonden de drie overige kinderen: zoons, en allemaal bloemist. Naast zijn vader, op C103, woonde Gerrit Blokhuis (1878), getrouwd maar zonder kinderen. Dit was het huis ‘Irene’ dat eerst nog als ziekenhuis in gebruikt geweest is en later is afgebroken voor de aanleg van de Nassaustraat. Twee huizen meer noordelijk, op C101 woonde Marie Jacobus (1889), hij was in 1912 getrouwd maar ook (nog) zonder kinderen. En op C102, tussen zijn beide broers in, Gijsbert Blokhuis (1883). Hij was getrouwd met Francina Elisabeth Servaas, en zij kregen drie kinderen: Cornelis (genoemd naar opa Blokhuis) in 1909; Francina Elisabeth van 1911 en Geertruida van januari 1913. Echtgenote en moeder Francina is op 20 februari 1915 overleden en Gijsbert bleef achter met de drie heel jonge kinderen. Gijsbert is met de kinderen verhuisd naar het huis van zijn vader. Mogelijk  heeft Gijsberts’ zus Geertje de dagelijkse zorg voor de kleintjes op zich willen nemen. Een eenvoudiger oplossing was er waarschijnlijk niet. Ongetwijfeld had Geertruida daar ook al de zorg voor haar vader en andere broer. De drie mannen, vader en twee zoons, konden zich dan concentreren op waar ze goed in waren: bloembollen kweken en die verhandelen. De verhuizing moet wel bliksemsnel in gang gezet zijn. Want het plankje is van slechts veertien dagen ná het overlijden van Gijsberts vrouw Francina. Dit zal haast wel de aanleiding geweest zijn voor het opknappen van de zolderverdieping, waar de timmermannen hun plankje achter de rachels gestoken hebben.

De ‘Pruimenhof’ van Gijsbert Blokhuis

Heereweg 115 is samengesteld uit het huis zoals het in 1906 voor Cornelis Blokhuis is gebouwd en de uitbreiding tot dubbel woonhuis in 1929. Het werd in de zestiger jaren van de vorige eeuw een hoekpand toen de Nassaustraat werd aangesloten op de Heereweg. Vóór 1906 heeft op deze plek een ander huis van de familie Blokhuis gestaan ´de Pruimenhof´. De allereerste Blokhuis, Gijsbert, woonde daar vanaf ongeveer 1817. Later hebben in het gesplitste hoekhuis een reeks bewoners gewoond. Het is nog geruime tijd in gebruik geweest als pastorie van de Nederlands Hervormde Kerk. Ook heeft later de Lisser wethouder Moolenaar er nog gewoond. Waarschijnlijk zit de charme van dit verhaal in de conclusie, die je alleen kunt trekken door gegevens uit verschillende bronnen en bestanden te combineren met wat kennis van zeden en gewoonten uit die tijd.

 

Bronnen: De Grote Oorlog in een Hollands Dorp – Nieuwsblad 1/2105; ProGen VOL; Bevolkingsregister Lisse 1910-1920; Registratie Waardevolle Panden in Lisse – VOL; A.M. Hulkenberg – Lisse, rommeling