Geest en Grond schept nieuw erfgoed
Het project Geest en Grond wil aansluiten bij het Pact van Teylingen om nieuw erfgoed te maken. Vooral hergebruik van cultureel erfgoed is een van de doelstellingen. Het boek is nog tweedehands te verkrijgen
NIEUWSBLAD Jaargang 2 nummer 3, juli 2003
door: Sjaak Smakman
‘Proberen om iets te maken wat we voor de toekomst zouden willen bouwen. Nieuw erfgoed scheppen. Daar’ zegt projectcoördinator Hans Venhuizen, ‘gaat het om bij het project Geest en Grond’. Gehuisvest in de monumentale voormalige woning van het bollengeslacht Van der Zaal aan het Lissese Vierkant, gaat hij de komende jaren in opdracht van de provincie proberen via discussieavonden en een ontwerpwedstrijd de cultuurhistorie een grotere plaats te geven in de toekomst van de Bollenstreek.
‘Cultuur en historie,’ zegt Venhuizen, ‘zitten nu als regel altijd in het defensief bij het maken van plannen voor de toekomst van dorpen, steden en regio’s. Ze worden vaak gemaakt vanuit de dynamiek van de economie, de woningnood of de infrastructuur. De cultuurhistorische kwaliteiten van een gebied nemen daarbij vaak geen sterke positie in. En als die al een rol spelen, dan is het vaak defensief: dit mag niet verdwijnen, dat mag niet gebeuren. Vaak is dat natuurlijk wel terecht. Maar je moet proberen om een actievere rol te spelen, om mee te sturen in plaats van af te remmen.’
De drijvende krachten
Om tot zo’n breder perspectief te komen, is het er bij Geest en Grond niet om te doen om een lijst te maken van monumenten of wijken die niet mogen verdwijnen.
‘We willen bezien hoe die dingen tot stand zijn gekomen, wat toen de drijvende krachten waren en wat nu de drijvende krachten zijn. Van daaruit willen we dan naar de toekomst kijken’. ‘Dat klinkt,’ zo geeft hij meteen toe, ‘direct al een stuk vager’. Toch wil het project juist concrete handvatten geven. Geest en Grond sluit bijvoorbeeld aan op het Pact van Teylingen. Dat bevat onder meer een analyse van de ontwikkelingen in de streek en probeert aan te geven welke kant het op moet. Geest en Grond wil daaraan verder vorm geven. ‘In het Pact van Teylingen wordt beleid gemaakt. Waaraan het daarbij echter ontbreekt, is een visualisatie: wat betekent dat nou in de praktijk. Wij willen bepaalde locaties uitkiezen en dan vervolgens laten zien hoe die er op grond van dat beleid zouden kunnen gaan uitzien.’
Hergebruik cultureel erfgoed
Dat laatste gebeurt pas later dit jaar. Vanavond is de eerste van een aantal discussieavonden die voor iedereen toegankelijk zijn. Het gaat over de ontwikkelingen in de dorpscentra. Later komen ook de invloed van de veranderende bedrijvigheid en het ‘hergebruik’ van cultureel erfgoed – zoals de bollenschuren – aan de orde. Als dit najaar duidelijk is wat precies de ontwikkelingen in de streek zijn en waar de knelpunten liggen, wordt een prijsvraag uitgeschreven waaraan niet alleen deskundigen (architecten en stedenbouwkundigen) kunnen meedoen, maar ook inwoners. Met de beste inzendingen worden vervolgens concrete ontwerpen voor verschillende plekken in de Duinen Bollenstreek gemaakt.
Kwaliteit
‘In de jaren zestig en zeventig heerste het vooruitgangsdenken. Sinds een aantal jaren gaat het meer de richting op van continuïteit. Het gaat meer om kwaliteit dan om kwantiteit. Dat is wat wij willen: zorgen dat de ingrepen in de Bollenstreek kwaliteit hebben.