Het vaasje is 15 cm hoog en versierd met een gestileerde tulp in rood en geel en een witte band met daarop de tekst ‘Bulbi-Cultura 1860-Haarlem 1910’.

Het vaasje is 15 cm hoog en versierd met een gestileerde tulp in rood en geel en een witte band met daarop de tekst ‘Bulbi-Cultura 1860-Haarlem 1910’.

Ernie van der Voet

Nieuwsblad 22 nummer 4  2023

In het tweede nummer van dit jaar van het VOL Nieuwsblad is aandacht besteed aan twee boeken uit de bibliotheek van VOL. De boeken waren uitgegeven naar aanleiding van het vijftigjarig bestaan van de Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur (AVB) in 1910. In de Haarlemmerhout vond toen een groots opgezette nationale bloemententoonstelling plaats. Bij lezing van dit interessante artikel dacht ik onmiddellijk aan een kunstwerk dat ook naar aanleiding van die tentoonstelling is gemaakt. Het vaasje maakt onderdeel uit van kunstcollectie De Witte Zwaan.

De Witte Zwaan
De kunstverzameling is in de jaren tachtig van de vorige eeuw begonnen door de broers Joop en Harry Zwetsloot, toen eigenaren van de Hobaho. Aanvankelijk was het verzamelen van kunst vooral een persoonlijke hobby, later is een stichting opgericht met de naam De Witte Zwaan. Dat is een verwijzing naar het hotel aan ’t Vierkant waar het veilingbedrijf in 1921 begon. De zwaan is het beeldmerk van het bedrijf geworden en later van de kunstcollectie. Collectie De Witte Zwaan bestaat uit ruim negentig voorwerpen: schilderijen, tekeningen, glas, aardewerk, zilver, textiel en meubels. De kunstvoorwerpen zijn allemaal gerelateerd aan de bollenteelt. Het gaat om een grote variëteit van kunstvormen, stijlen en periodes. De collectie is in langdurig bruikleen ondergebracht bij museum De Zwarte Tulp aan ’t Vierkant in Lisse. Er wordt steeds een groot deel van de collectie tentoongesteld en regelmatig worden objecten gewisseld.

Vaasje met tulp
Het vaasje is 15 cm hoog en versierd met een gestileerde tulp in rood en geel en een witte band met daarop de tekst ‘Bulbi-Cultura 1860-Haarlem 1910’. Aan de onderzijde staat: ‘H.J. Lamp Haarlem Gouda-Aardewerk 82’. Een vaasje in kunstcollectie De Witte Zwaan H.J. Lamp was een winkel in luxe en huishoudelijke artikelen in de Barteljorisstraat in Haarlem. Deze firma was waarschijnlijk de opdrachtgever. De nationale bloemententoonstelling was natuurlijk een evenement dat aan de Haarlemse inwoners en ondernemers niet ongemerkt voorbij ging. Er kwamen veel bezoekers, waaronder bekende personen uit die tijd. De firma Lamp zag ongetwijfeld een aantrekkelijke handel; dat blijkt ook uit advertenties, bijvoorbeeld in het Bloemendaalsch Weekblad. Lamp maakt daarin reclame voor de alleenverkoop van ‘Bulbi Cultura Faiences’ in de kiosk op de tentoonstelling of in het ‘magazijn’ in de Barteljorisstraat.

Gouds aardewerk

De firma betrok ook ander aardewerk uit Gouda, bijvoorbeeld van ‘de Goudsche Plateelbakkerij’. In andere advertenties is sprake van
‘Hollandsch Kunstaardewerk met het embleem van Bloembollencultuur’ en ‘Oranjeborden 1910’, allemaal te koop op de tentoonstelling. Het is niet duidelijk of het altijd om dezelfde aardewerkfabriek in Gouda gaat en evenmin waar het vaasje is gemaakt. Daardoor weten we ook niet wie de ontwerper was. Gouds aardwerk kan zowel glanzend als mat zijn. Glanzend plateel werd vooral gemaakt door ‘Plateelbakkerij Zuid-Holland’, in de volksmond ‘Plazuid’. Het vaasje is duidelijk glanzend; dit is een aanwijzing, maar we weten het niet zeker. Dit type aardewerk wordt ook wel faience genoemd (naar de stad Faenza in Italië). Het wordt tweemaal gebakken. Vaasjes als deze worden met witte
gietklei gegoten in een mal, gebakken en daarna met de hand versierd en voorzien van doorzichtige glazuur. Bij de tweede keer bakken versmelten de beschildering en het glazuur met de klei en geeft het glazuur de glans. Gouds aardewerk of plateel kenmerkt zich door florale afbeeldingen, expressief kleurgebruik en – in vergelijking met andere uitingen van Jugendstil – stevige lijnvoering. Evenals één van de boeken in de bibliotheek van VOL is de decoratiestijl van het vaasje duidelijk Jugendstil, in Nederland ook wel Art Nouveau genoemd.
Aan de onderzijde van het vaasje staat het getal 82. Als dat een waarmerk is voor een uniek exemplaar, mogen we er vanuit gaan dat er tenminste zoveel zijn gemaakt en waarschijnlijk meer. Je zou graag willen weten waar ze zijn gebleven en hoeveel er de 113 jaar tot nu ongeschonden hebben overleefd. Een speurtocht op internet levert niets op. Het lijkt erop dat Stichting De Witte Zwaan een tamelijk uniek exemplaar te pakken heeft gekregen.