Kanaalstraat 265 – Brugwachtershuis

Kanaalstraat 265 – Brugwachtershuis

De Waterwolf

De stormen van 1836 hebben het water van het Haarlemmer Meer tot aan de poorten van Leiden en Amsterdam gebracht. Het jaar daarop benoemde Koning Willem I een staatscommissie met de opdracht een droogmakingsplan en een kostenbegroting te maken. Op 22 maart 1839 wordt de wet Droogmaking Haarlemmermeer door de koning ondertekend. Op 5 mei 1840 wordt de eerste spade voor het graven van de Ringvaart in de grond gestoken wat de officiële start werd van de droogmaking. Duizenden arbeiders zijn vanaf dat moment aan het werk om met schop en spade de ruim 60 kilometer lange Ringdijk en Ringvaart aan te leggen. Bij het graven van de Ringvaart wordt zoveel mogelijk de bestaande oever gevolgd. Soms zijn uitsnijdingen noodzakelijk, zoals bij de Lisserbroekpolder. In 1845 is de Ringvaart gegraven en de Ringdijk opgeworpen. Het Meer kan drooggelegd worden. In juni 1848 wordt gestart met de droogmaking van het Meer, met traditionele windkracht en vanaf april 1849 geassisteerd door de stoomgemalen. In het voorjaar van 1852 komt de bodem van het Meer in zicht en op 1 juli 1852 is het Meer droog (uit Geschiedenis van Haarlemmermeer – Toen Haarlemmermeer.nl).

Het huis van de brugwachter en de Lisserbrug

Een groot deel van het weiland rond het eind van de Broekweg (nu Kanaalstraat) in de Lisserbroekpolder was lange tijd eigendom van de familie Vreeburg. Een deel van deze grond, eigendom van voerman Jan Vreeburg uit Lisse, wordt onteigend voor de aanleg van de Ringvaart, Ringdijk en het brugwachtershuis.

Het huisje aan de Ringdijk is in 1846 gebouwd. Het was toen eigendom van ‘De directie van de droogmaking van de Haarlemmermeer’. In het Bevolkingsregister van 1840-1850 komt het adres voor het eerst voor als Huis Ringvaart 180g. Huis 180 a t/m f behoort dan al tot het Hofje van Six en Huis 181 stond ongeveer daar waar later de hoek van de Van der Veldstraat was. Aan weerszijden van de voormalige Broekweg waren dit lange tijd de laatste huizen tussen het dorp en het Haarlemmer- en Leidsche Meer. Het huis van de brugwachter staat pas op een van de laatste bladzijden in het boek van het Bevolkingsregister ingeschreven, pas ná het laatste Huis 205 en zelfs ná het turfschip in de Gracht van schipper Teunis Kranenburg, omdat het huis bij het inrichten van het boek in 1840 nog niet gebouwd was.

Brugwachter Alders

Jacob Alders komt als opzichter van Rijks Waterstaat met zijn vrouw Catharina Rus in dit huis wonen, samen met zoon Albert en nog zeven kinderen. In 1850 is het adres gewijzigd in Ringdijk 180bis.

Jacob en zijn vrouw vertrekken met de meeste kinderen in 1858 naar de Haarlemmermeer. Zoon Albert Alders en zijn vrouw Johanna van der Tang blijven hier. Albert wordt de eerste  brugwachter of zoals in het Bevolkingsregister staat: ‘brugoverhaalder’. Het huis is niet het eigendom van de familie maar vanaf 1859 eigendom van ‘De Haarlemmermeerpolder’.

Het adres wordt gewijzigd in Lisserbroekpolder 180bis maar wordt omgenummerd tot Huis 320. Brugwachter Albert Alders  en zijn vrouw hebben nu vijf kinderen. Het huis wordt opnieuw omgenummerd, nu tot Huis 381. Er worden nog twee kinderen geboren waarvan er een op ruim drie- jarige leeftijd overlijdt.

Vader Albert overlijdt in januari 1892, moeder en twee dochters verhuizen en zoon Aart Jacobus trouwt in oktober 1892 met Pietertje Oosthoek, die hoewel geboren in de Haarlemmermeer wel in Lisse gedoopt is. Aart Jacobus volgt zijn vader op en wordt de nieuwe burgwachter  en al snel worden de eerste kinderen Alders geboren.

Het oude brugwachtershuis wordt afgebroken en vervangen door een nieuw huis. Ook hun adres is vernieuwd tot D223. Het betreft dan een vrijstaande brugwachterswoning van één verdieping plus zolder met zadeldak, de nok haaks op de straat, gelegen nabij de Ringvaart, met op de oever een klein brugwachtershuisje met pannendak, de nok evenwijdig aan de straat.

Aart Jacobus en zijn vrouw krijgen een groot gezin, in 1913 wordt het tiende en laatste kind geboren. Het huis krijgt nu adres E113 dat rond 1921 wordt omgezet in Kanaalstraat 207.

Brugwachter Aart Jacobus Alders overlijdt in 1933. Er is geen zoon die hem in deze functie opvolgt. Er zijn veel huizen bijgebouwd tussen het dorp en de Lisserbrug en rond 1954 is het adres Kanaalstraat 243 geworden. In het adresboek komt daar de naam A. de Keijzer voor als brugwachter. In 1966 wordt het huisnummer gewijzigd in 265.

De opstallen van het brugwachtershuis worden gesloopt in 1991 en in 1994 is op de locatie van dit huis en enkele andere panden aan het eind van de Kanaalstraat het appartementencomplex ‘Ouverture’ gebouwd. Het adres is nu Kanaalstraat 257 t/m 295.

Nadere informatie Kanaalstraat 265

Wat	Wie	Waar	Bron
Eigenaar (art. 136)	Jan Vreburg	Perceel D389	Ged. onteigening 1844
Eigenaar (art. 243)	Jan Vreburg	Perceel D388/D389	Splitsing door onteigening d. j. 1848
Eigenaar (art. 244)	De Directie van de droogmakerij van de Haarlemmermeer	Perceel D642   Perceel D695 (was D389)	Hulpkaart D21 d.j. 1847 Huis en erf
Bewoner	Jacob Alders	Huis Broekweg 180g	BR 1840-1850
Bewoner	Jacob Alders;  zoon Albert Alders	Huis Ringdijk 180bis	BR 1850-1860
Eigenaar (art. 441)	De Haarlemmermeer- polder	Perceel D 695	Huis en Erf d.j. 1859 overgedragen
Bewoner	Albert Alders	Lisserbroekpolder 180bis wordt Huis 320	BR 1860-1870
Bewoner	Albert Alders	Huis 320 wordt 381	BR 1870-1880
Bewoner	Albert Alders;  zoon Aart Jacobus Alders	Huis 381 wordt D223	BR 1890-1900
Sloop en nieuwbouw	De Haarlemmermeer- polder	Huis, schuur en dijk D2093 (was D695)	Hulpkaart D302 d.j. 1907
Bewoner	Aart Jacobus Alders	Huis D223 wordt E113	BR 1910-1920
Bewoner	Aart Jacobus Alders	E113 wordt Kanaalstraat 243	Inv. 1018, Belasting 1920-1921
Bewoner	Arnoldus de Keizer	Kanaalstraat 243	Adresboek 1954-55
Adres	Kanaalstraat 243	Kanaalstraat 265	1966, Beeldbank Lisse
Kanaalstraat 265	Sloop 1991	Nieuwbouw 1994	Beeldbank Lisse
Kanaalstraat 257 t/m 295	Nieuwbouw 1994	Appartementencomplex De Ouverture Perceel D7446	Veldwerk D1431 d.j. 1993; Beeldbank Lisse

Genealogische informatie Bewoners Kanaalstraat 265

Jacob Alders (1733 Durgerdam – 1875 Haarlemmermeer), trouwt 1825 Beemster met Catharina Rus (1801 Schermer – 1871 Haarlemmermeer)

Albert Alders (1825 Ter Aar – 1892 Lisse), trouwt 1858 in Lisse met Johanna van der Tang (1832 – Hillegom -)

Aart Jacobus Alders (1869 Lisse – 1931 Lisse), trouwt 1892 Lisse met Pietertje Oosthoek (1870 Haarlemmermeer – 1957 Lisse)

Arnoldus de Keizer (1896 Maurik/Eck en Wiel – 1953 Lisse), trouwt 1919 Maurik met Martina Vermeer (1899 Maurik – 1966 Den Haag)

zoon Arnoldus de Keizer