Studie naar Vlamingen te Lisse

 Door Arie de Koning

November 2020

 

Omstreeks 1620 begon de eerste eigenaar van de buitenplaats Roosendaal, Adriaan Block Maartensz, geboortig van Gouda, Commandeur der Vereenigde  Oostindische Compagnie, huizen en gronden te kopen in Lisse.

Hij was een der schoonzoons van Gerard van der Laan  Cornelisz, die woonde op de buitenplaats ,,Huis ter Spekken”.

Zo kocht hij aan de Heereweg van Cornelis en Apolonia van Immerzeel, kinderen uit het eerste huwelijk van de schout van Lisse, Cornelis van Immerzeel en Claesghen de Goede het huis waar het tweetal in woonde met een croft van 750 roe land.

Huis en perceel grensde aan een perceel wat al in handen was van Adriaen Block en bewoond werd door Isaac Massa een Antwerpenaar van geboorte, koopman welke handelsreizen maakte naar Rusland. Hij was getrouwd met Beatrijs Gerardsdr van der Laen en dus een ook schoonzoon van Gerard van der Laen Cornelisz, “heer van Huis ter Spekken”. Deze Isaac Massa, de Vlaming, is meerdere  malen geportretteerd door Frans Hals.

Nu wordt het interessant

Ten noorden van Cornelis en Apolonia van Immerzeel woonde Jan Ponseel (kan ook zijn Ponneel) gehuwd met Catalijne  Vanderbussche, Vlaamse uitwijkelingen welke zich hier met lotgenoten hadden gevestigd langs de Heereweg. Zij hadden daar zogenaamde bordenhuisjes gebouwd naar Vlaams voorbeeld, dus met een sierkap op de schoorsteen. Hier heeft dus de Vlaamsche Buurt gelegen. Achter Roosendael en de Vlaamsche Buurt lagen de gronden van de Oostgeest.

Over Isaac Abrahamsz Massa

Isaac werd gedoopt op 7 oktober 1586 in Haarlem en overleed  in Lisse denkelijk in 1643 want in een transportakte van 12 februari 1644 wordt vermeld dat hij en zijn vrouw zijn overleden.

Isaacs vader, Abraham Massaert of Massa, was een lakenhandelaar en kwam uit Thys. Hij vestigde zich in Antwerpen en was in 1585 naar de Noordelijke Nederlanden uit geweken. Hij was getrouwd met Sara Jansdr. Uit dit huwelijk zijn vijf zoons en één dochter bekend. Rond 1600 is vader Abraham overleden.

In 1625 schreef Isaac dat hij uit de gegoede familie Valroux stamde., daar is verder weinig van bekend. Zijn moeder Sara stuurde hem in 1601, 15-jaar oud naar Rusland. Hij leerde daar veel over de Russische cultuur en sprak vloeiend Russisch. Hij werd graanhandelaar op Rusland.

Hij trouwde vrijdag 25 april 1622 met Beatrijs van der Laen . Frans Hals was bevriend met Isaac en heeft hem diverse malen geportretteerd.

Uit Rechterlijke Archieven van Lisse.

13. 4-4-1622. De eersame Isaacq Massa geassocieert en bij zich hebbende Sara Jansdr. zijn moeder en Lambrecht Massa zijn broer ter eenre en de eerbare Jonkvr. Beatrix van der Laen geassisteert en vergeselschapt mette eersame zeer discrete heere Gerard van der Laen oud burgemeester van Haarlem haar vader, Pauwels van Beresteyn oud burgemeester van Delft haar oom en Mr Cornelis van der Laen beyder rechten doctor haar broer ter andere maken huwelijksvoorwaarden. Hij brengt aan meubilen en inmeubile goederen als bij geschrift overgeleverd bestaande in huizen, geld, goud, juwelen, coopmanschappen, tapijten, schilderijen, borduurwerken, lijnwaat en huisraad en zij brent in 5 morgen land met een smalle singel ten noordwesten en noordoosten daaraan gelegen aan de noordoostzijde langs de Speckerslaan welke Crijn Claeszn. nog 3 jaar in huur heeft om 120 gulden met zekere jaarlijkse toegifte volgens de huurcedule, een erfpacht van 120 gulden per jr uit twee silcken duintjes, een lijfrente op de stad Haarlem van 42 gulden 17 st 2 p per jr, een losrente van 25 gulden op het huis en erf van Abraham Lenaertszn. te Haarlem in de Hagestraat, een losrente van 12 gulden 10 st per jr op het huis van Crijn Janszn. de Goede in de Vlaamse buurt te Lisse, aan geld 1150 gulden welke aan zekere goede luyden op obligatie zijn uitgezet volgens de cavelcedule tussen haar en haar zuster Catharina van der Laen volgens de caveling van 26 maart laatstleden en nog aan schone gouden penningen en potgeld 350 gulden, aan juwelen en kleinodien met een schone vergulde cop ter waarde van over 600 gulden, aan lijnwaat 400 gulden en heeft gemeen met haar zuster 300 gulden welke onzeker zijn, een obligatie op Jan Dammaszn. Cluft, huisman (kleine boer) te Lisse die insolvent is geworden groot 150 gulden. Isaacq zal aan Beatrix als morgengave verstrekken 1000 gulden, 1/3 in juwelen en 2/3 in geld waarvoor hij tot onderpand stelt de brieven van verband gepasseerd voor twee schepenen van Haarlem daarbij hij tot onderpand heeft gesteld twee van zijn huizen te Haarlem als de ene op de oude Graft tussen de erfgenamen van Dirck Gerritszn. Vouger (metselaar) aan de ene zijde en Cornelia Ariensdr. aan de andere zijde en het andere op de Croft tussen Jan Lenaertszn. timmerman en het huis van Mr Pieter Bruyn landmeter aan de andere zijde.

154. 12-12-1624. Cornelis Corneliszn. van Immerseel de jonge. en Appollonia Cornelisdr. van Immerseel met Adriaen Engelszn. Larum haar man verkopen de commandeur Adriaen Maertenszn. Block een huis en erf met croft afgezand geestland gelegen in het Noordeinde jegens haar vader voor haar matromonye aanbedeeld, belend NO de erfgenamen van Sr Arnoult Claeszn. van der Hooch en Cornelia van Dorp met Jan Jacobszn. Ponneel, ZO de Heerweg, ZW de koper met de huiszitten te Leiden en NW de Santsloot van de erfgenamen van Van der Hooch. Voldaan met een schuldbrief van 2000 gulden.

331v. 12-2-1644. Christiaen Massa als vader en voogd van zijn onmondige dochter Magdalena Massa wonende Amsterdam mitsgaders Susanna Massa weduwe van Jan Potter van der Loo wonende den Haag met de voorsz. Christiaen haar broer als haar gekoren voogd, Jr Cornelis van der Laen als procuratie hebbende van de Ed heer Eustachius Swartius der rechten dr als man en voogd van Catharina van der Laen wonende Utrecht welke procuratie inhoudt dat de voorsz. Van der Laen het gedeelte de voorsz. Swartius in het land bezittende in de voorsz. procuratie vermeld, hierna uitgedrukt, zou transporteren aan degene die het hem goed dunkt, allen in dier kwaliteit neffens de voorsz. Van der Laen erfgenamen van za Beatrix van der Laen in haar leven gewoond hebbende te Haarlem en gehuwd geweest met Sr Isaack Massa mede overleden, welke twee eerste comparanten verklaren aan de voorsz. Cornelis van der Laen verkocht te hebben 2/4 van 5 morgen land nefens Speckelaan of Keuckenduin daar de voorsz. koper uit kracht van bovenstaande procuratie 1/4 van de voorsz. Swartius toekomt en 1/4 hem zelf toebehoort zijnde de smalle elstsingel ten noordwesten en noordoosten ter halver sloot over de grote Heynsloot daarin begrepen, waarvan 3 morgen uit de Keuckenduin zijn afgezand en toegemaakt en de andere 2 uit de afgedolven duinencroft, belend ZO Crijn Claeszn. en voorts NO gaande langs de Speckelaan ter halver sloot, strekkende tot het halve slootje achter het Ypenbosje en de voorsz. 5 morgen gerekend en aan de NO aan de Keuckenduin en Wouterscroft daarvan gescheiden, welke 2 morgen belast zijn met 13 st 2 p houtvesters erfhuur en wel de 3/4 parten om 3600 gulden.