WAAROM WORDT EEN PAND GESELECTEERD VOOR DE MONUMENTENLIJST?

Een beschrijving van een groot aantal gemeentelijke monumenten wordt weergegeven.

Redactie

NIEUWSBLAD Jaargang 1 nummer 4, oktober 2002

Tijdens het samenstellen van een lijst van nieuw geselecteerde gemeentelijke monumenten in Lisse bleek dat de informatie aan de eigenaren over de nieuwe status van hun woning c.q. object, te wensen overliet. De argumentatie was met name te summier. Een veel gehoorde klacht was ook, dat er geen bezwaar kon worden gemaakt tegen het besluit. De afdeling Onderwijs, Sport en Cultuur heeft in maart van dit jaar deze omissie goed willen maken middels een brief. Die drukken wij in zijn geheel af.

De in het boekwerk van de Vereniging Oud Lisse geformuleerde argumenten, en die vermeld in de Monumenten Inventarisatie Project (MIP) rapportage, zijn in de brief verzameld. Indien voorhanden zijn de teksten uit de MlP-rapportage cursief weergegeven.

Achterweg Zuid 50 en 52 (Huis Ter Specke) #

Op deze plaats stond het 15e eeuwse ‘leengoed Ter Specke¹. Wat resteert is een tot bewoning omgebouwd koetshuis van de rond 1720 gebouwde hofstede, en, op het restant van een binnenduin, een door Leen Tol junior in 1952 ontworpen woonhuis, gebouwd van de stenen afkomstig van de gesloopte boerderij. Boven het zolderraam is de steen met de naam ‘Huis Ter Specken’, gevonden in 1946 bij afgravingen, ingemetseld. Deze steen komt uit het statige woonhuis dat voor de boerderij op het binnenduin stond. De hekwerken zijn misschien niet origineel, maar passen goed bij dit complex. Het CHW-rapport spreekt van een goed in de landelijke omgeving passend geheel. Gezien de aard van dit complex dient het als gemeentelijk monument beschouwd te worden.

Bondstraat 13 (Patronaatsgebouw)

Dit voormalig patronaatsgebouw van de St. Agatha parochie is, in zjjn studietijd, ontworpen door architect C.W. Barnhoorn en dateert van 1918. De goede hoofdvorm maakt dit pand beeldondersteunend. Het MIP rapport acht het pand van sociaal-historisch belang.

Voorgevel met middenrisaliet met betonnen afdekstenen met kruisbeeld op top, en hoekpilasters met betonnen afdekstenen. Rode baksteen in kruisverband met aan voorgevel afgeschuinde plintlijst van groen geglazuurde baksteen. Lekdorpels van geprofileerde groen geglazuurde baksteen. Bogen boven vensters. Kroonlijst van uitkragend metselwerk met blokmotief. Boven zijgevel houten goot op klossen. Aangesmeerde gevelsteen met naam omrand door rode strengperssteen. Nieuwe deur in portiek. Schuifvensters met bovenlichten met roedeverdeling. In voorgevel twee vensters met zes-ruits bovenlichten. Plat dak. Aan achterzijde éénlaagse aanbouw uit ca. 1970 (valt buiten gemeentelijke monumentenstatus). Datering volgens eerste steen in portiek. Motivatie: Sociaal-historisch belang.

Heereweg 172

Dit, van oorsprong 18e eeuwse pandje, zal zijn huidige voorkomen rond 1850 verkregen hebben. De mooie winkelpui was destijds van bakker Vaneveld, de achtergelegen grote ‘schuur’ was de bakkerij. Het halve dakvenster doet vermoeden dat het pand groter is geweest en het linkerdeel gesloopt is ten behoeve van nummer 140. Ondanks enkele aanpassingen en nogal bonte kleurstelling, achten wij dit hele complex van groot belang voor het oude straatbeeld en dient het als gemeentelijk monument gewaarmerkt te worden. Het MIP rapport spreekt van een ‘karakteristiek geheel’. Zijgevels met vlechtingen, mogelijk begin 18e eeuw. Rode baksteen in kruisverband. Rollagen onder en boven vensters. Schuifvensters. Winkelpui met consoles en pilasters. Zadeldak met rode Hollandse pannen. Aan de achterzijde schuur met zadeldak en windveren. Daarachter houten schuur met plat dak. Motivatie: karakteristiek geheel. Geornamenteerde winkelpui grotendeels intact.

Heereweg 225

Witgestuct woonhuis met symmetrische raam- en deurindeling. Het huis bezit een begane grond, een eerste verdieping en een zolder in de kap. De symmetrische voorgevel is een zogenaamde lystgevel en geheel gestuct (wit) met blokverdeling. Het stucwerk is uitgevoerd in frijnslagmotief. Uitgebouwde lijst ter plaatse van de onder­dorpels van de verdiepingskozijnen. Ter hoogte van de verdiepingsvloer bevinden zich gietijzeren balkankers. Het plint is in een donkere kleur geschilderd. Alle kozijnen zijn authentiek en de schuiframen bezitten nog de oorspronkelijke empire indeling. Alle bovendorpels zijn in de hoeken afgerond, in het bovenlicht van de voordeur bevindt zich een gietijzeren levensboom. Blankhouten voordeur met koperen klopper. Langs alle kozijnen bevinden zich profileerde stuclysten. Het dak is een zadeldak belegd met blauw-grijze verbeterde Hollandse pannen. De brede bakgoot op gesneden klossen en gootljjst (fries) wordt beëindigd met houten krullen. De eigen stoep langs de voorgevel is van beton en wordt begrensd door hardstenen stoeppalen en smeedyzeren hekwerken. In de achtertuin bevindt zich, als erfafscheiding met Heereweg 223, een gemetselde muur met zandstenen kolommen en koppen. Bouwjaar ca. 1860 (voorgevel, het huis zelf is waarschijnlijk ouder, te weten 18e eeuw). Hier woonde vroeger de bloembollenkweker Pijnacker. De vier panden Heereweg 221, 223, 225 en 227 vormen aan het Vierkant één van de mooiste straatwanden van Lisse. Gezien de hoge architectonische kwaliteit dienen deze panden als gemeentelijk monument beschouwd te worden. De naastliggende panden zijn helaas verloren gegaan. Wit gepleisterd, plint grijs. Schijnvoegen en groeven ter imitatie van natuursteen. Fries vormt samen met houten kroonlijst classicistisch hoofdgestel. Gietijzeren geornamenteerde ankers, vier- en zes-ruits schuifvensters met geprofileerde middenstijl. Afgeronde bovenhoeken. Gietijzeren levensboom in bovenlicht voordeur. Deur uit ca. 1920. Zadeldak met gesmoorde opnieuw verbeterde Hollandse pannen. Hard­stenen stoep en stoeppaden. Smeedijzeren leuning met krullen. Motivatie: beeldbepalend pand.

Heereweg 230 e.a

Tegenover de ‘mooiste straatwand van Lisse’ (zie hierboven) staan deze meermalen verbouwde panden, welke grotendeels stammen uit de vorige eeuw; het pand 228-230 is in 1930 ontworpen door architect J. Francken te Haarlem. De boven-bouwen laten in grote lijnen nog iets van de oorspronkelijke hoofdvormen zien, de onderbouwen harmoniëren slecht met zowel de bovenbouw als onderling. De aangebrachte reclame-uitingen zijn vaak te grof. Gezien de hoofdvormen is dit pand beeldondersteunend voor het Vierkant.

 

 

Heereweg 473 (Ter Beek’)

Woonhuis met aangebouwde stal onder één kap. Losstaande, met poort verbonden, melk- en karnruimte; gebouwd in 1910. Symmetrische voorgevel; woonhuis bestaat uit begane grond en de eerste verdieping in de kap. Het gevelmetselwerk is uitgevoerd in kruisverband. Onder de kozijnen zijn gele gemetselde waterslagen aangebracht. Het plint is gevoegd met donkere specie, opgaande gevels met lichte specie. In het plint van de voorgevel is het kelderraam opgenomen. Boven de kozijnen is een natuursteen latei aangebracht, waarboven gemetselde ontlastingsbogen met boogvulling. Ook tussen de kozijnen van de begane grond in de voorgevel is deze latei met ontlastingsboog als versiering aangebracht. De eerste steen is opgenomen in geel metselwerk. De gemetselde poort tussen huis en melkstal is geheel in stijl van het complex. De oorspronkelijke schuiframen zijn allen vervangen door ongedeelde ramen. De deurkozijnen, zowel in de zuid- als in de noordgevel, zijn van latere datum. De dubbele deuren in de melkstal zijn voorzien van klampen in Art Nouveau stijl. Woonhuis met stal en de melkruimte bezitten zadeldaken, belegd met blauwgrijze kruispannen, de overstekende daken eindigen in de geprofileerde daklijsten met makelaar en sierkrullen. De oorspronkelijke staat van het complex doen ons dit pand, ondanks de minder gelukkige
aanbouwen aan de zuidzijde van recente datum, als karakteristiek waarderen.

Kanaalstraat 11 (Van Rossum & Zn) #

Een oorspronkelijk 19e eeuws bedrijfspand, dat in de loop der jaren in het exterieur verschillende wijzigingen heeft ondergaan. Het gebouw bestaat uit een begane grond (werkplaats) en een zolderverdieping. De voorgevel is een zogenaamde tuitgevel met twee schouderstukken. Dat wil zeggen dat de gevel is doorgemetseld tot iets boven het dakvlak en in de nok is afgewerkt penantje (het tuitje of de waker) en tegen de zijgevels eveneens verticaal is beëindigd met zogenaamde schouderstukken. Het metselwerk is uitgevoerd in kruisverband en wordt op het trottoir beëindigd met een klein gestuct plint. Zeven gietijzeren rozetten verankeren de verdiepingsbalklaag en de gordingen in de kap. De oorspronkelijke draaideuren zijn vervangen door aan de buitenzijde schuivende deuren. De twee ramen ter weerszijden van de schuifdeuren bezitten gebogen bovendorpels. Het raam van de zolder is ingekort. Het zadeldak is belegd met rode oud-Hollandse pannen. Een 19e eeuws karakteristiek pand in een eenvoudige ambachtelijke architectuur, mede vermeld in de MIP rapportage. Rode baksteen in kruisverband. In de voorgevel strekken boven vensters. In de zijgevel rollaag boven vensters. Topgevel, sierankers, nieuwe goot. Houten vensters met roedeverdeling waarvan twee schuifvensters. In de top een deur gedeeltelijk dichtgezet en gewijzigd in openslaand venster. In de voorgevel schuifdeur, later aangebracht, balk loopt door over de strekken van de vensters. Zadeldak met rode Hollandse pannen. Aan de achterzijde nieuwere bedrijfsruimte bijgebouwd.

Motivatie: Redelijk gaaf 19e eeuws bedrijfspand met nog steeds bedrijfsfunctie.

Kanaalstraat 44 #

Het MIP rapport schrijft waarderend over dit woonhuis (1910) met sigarenwinkel (1925) en noemt met name het interieur van de winkel.

Vormt een gebouw met nummer 46. Dit is een woning van rode baksteen in kruisverband. Schuifvensters met glas in lood bovenlichten en bogen boven vensters. Pui sigarenwinkel circa 1925 in dit pand uit 1910 gezet. Rode baksteen in halfsteensverband met rollaag als plintlijst en boven venster en deur. Aan weerszijden van deur en venster van bovenzijde gevel decoratief uitkragend verticaal metselwerk. Houten kozijn met etalagevenster. Houten deur met ruit en ijzerbeslag. Boevenlichten in glas en lood. Zadeldak met gesmoorde verbeterde Hollandse pannen. Windveren en gevelmakelaar. Houten etalage met schuif ruiten. Houten kasten en rekken. Toonbank met vitrine. Motivatie: Gaaf, met name het interieur.

Laan van Rijckevoorsel 16 (‘Zwanendrift’) *

Boerderij ‘Zwanendrift¹ is gebouwd aan het eind van de 19e eeuw. Dit redelijk bewaard gebleven complex met aangepaste bijgebouwen is ons inziens, mede door het mooie boombestand, een gemeentelijk monument. Ook in het MIP rapport wordt lovend over dit complex geschreven. Rode handvormsteen in kruisverband. Aan de voorzijde gedeelte bijgebouwd in rode fabriekssteen in zelfde formaat. Aan de achterzijde gedeelte bijgebouwd circa 1970 in nieuwe baksteen. Houten goot op klossen. In de voorgevel strekken boven vensters. Windveren, gevelmakelaar en hoekmakelaars. Zes-ruits schuifvensters. Deur met roedeverdeling. Ijzeren stalvensters met roedeverdeling. In dakkapel houten luiken. In oudste deel twintig-ruits schuifvensters en een nieuw venster. Voorste deel met Oestgeester pannen en Tuile du Nord. Oudste deel met rieten dekking. Achterste deel met golfplaten. Geheel een zadeldak. Woonhuis verbouwde schuur met zadeldak en schild boven achtergevel. Gesmoorde Hollandse pannen. Twee originele houten strokendeuren, één met levensboom. Openslaande houten staldeuren. Hooiberg, nieuwe schuur. Gietijzeren toegangspoort tussen bakstenen postamenten. Drie kastanjebomen. Motivatie: Karakteristiek complex. Redelijk bewaard.

De met een # aangegeven panden, zijn panden waarbij de eigenaren bezwaar hebben aangetekend tegen de beschermde monumentenstatus