Waterloop van de oude Bansijp
De Oude Banzijp tussen de Heereweg en de Achterweg liep vanaf het Mallegat tot de Vennesloot. Gedeeltes van deze waterloop zijn nog steeds aanwezig.
Deen Boogerd
Nieuwsblad Jaargang 14 nummer 2, april 2015
In het vorige nummer gaf ik al aan dat ik op wat oude namen terug zou komen. Nou, dat doe ik dan bij deze, te beginnen met “de Oude Bansijp”. Sijp/Zijp komt van sijpelen. Het water sijpelde in de vorm van een beek uit het hogere duingebied naar de lagere delen zoals de Lisserpoel. Onze Bansijp vond zijn oorsprong ergens in het Teylinger Keukenduin. In het Rechtelijk Archief van Lisse (deel III 08-05-1607) wordt ze ook de Voorhouter Banwatering genoemd omdat ze grens/ban met Voorhout vormde. Wat zuidelijker op andere kaarten wordt dezelfde waterloop ook wel Sassemer Beeck, Beek, de Watering of Scheytwatering genoemd. Richting Lisse wordt ze in een heel oude akte uit 1494 ook Deversijp genoemd (Huurboek van Rijnland/Westland inv.nr. 5-f.100, inv.nr.6-f.13; CBG Den Haag). Dat moet het stuk zijn wat afbuigt naar de Heerwegh onder de Stalenbrug door richting Poelwater, waar het langs het land loopt van Jonkheer Johan van Mathenesse Heer tot Lisse bewonende het Huijs Dever.
Is de Oude Bansijp nu nog terug te vinden?
Bovenaan kruist de Oude Bansijp deTrijnenlaan die noordelijker lag dan de huidige Catharijnelaan. Nu nog loopt het water door in zuidelijke richting achter de Romijnstraat langs waar ze het Mallegat kruist en doorloopt tot aan de Akervoorderlaan. Detail uit kaart van de abdij Leeuwenhorst, gemaakt door Jan Pietersz. Dou. in 1621.
Stuk uit een kaart gemaakt door Symen Fransz van der Merwen uit 1589 in opdracht van de Heren van Rijnlant.
Op deze kaart is aangegeven waardoor het Kookenduin moet worden gegraven om het Mallegat met de Watering in de Laege Veense Loosters te verbinden. Het eerste dwarswater boven Den Heerwech komt overeen met de loop van de oude Bansijp en is belent den eijngel. De Achterweg is hier de Lijdtwech. Men tekende alleen wat nodig was vandaar de nogal korte watergangen en een Lijdtwech die niet doorloopt
Detail uit kaart van 1697 door Johannes Dou. Wat we hier als Achterwegh lezen noemen we nu de Oude Heereweg. Op de plek waar De Watering overgaat in de Beeck laat Dou nog een staartje water doorlopen. Dat zou de oude verbinding met de Bansijp kunnen zijn. Door de verbinding van het Mallegat met de Loosters was dat stuk waarschijnlijk niet meer nodig.
Volgens mij wel! De drie bovenstaande oude kaarten heb ik in Photoshop over elkaar geprojecteerd op een moderne kaart (zie binnenzijde omslag). Zo kom je er achter dat de oude landmeters en kaartenmakers met hun oude technieken en apparatuur, zonder lasergetuurd meetsysteem en satellieten toch best zuivere resultaten behaalden. Natuurlijk, er zijn in de loop der tijd wat waterlopen verlegd, rechtgetrokken en gedempt. Anderen zijn onderbroken door wegen en weer verbonden door duikers of heulen. Kort geleden, net na de aanleg van de rotonde bij de 2e Poellaan, is een deel gedempt van het stuk Bansijp dat vanaf Wassergeest tot vlak tegen de Catharijnenlaan
liep. Zo kwam er weer 100 meter puzzel bij. Doordat er nu nog een paar fragmentjes ontbreken is deze puzzel eigenlijk wel zeker opgelost.
