HET DAGBOEK VAN JOHAN MAURITS VAN LYNDEN BELICHT

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                                       10 maart 2015

door Nico Groen

Op dinsdag 17 maart is er weer een inloopavond van de Vereniging Oud Lisse.
Annechien Bertheux is dan onze gast met een zeer interessante lezing over Johan Maurits van Lynden. De titel van de lezing is: “Het dagboek van Johan Maurits graaf van Lynden van zijn reis naar Nagasaki via Oost-Indië in 1855, uit het familiearchief van kasteel Keukenhof”.
In het archief van kasteel Keukenhof bevindt zich een reisdagboek uit het jaar 1855 van Johan Maurits graaf van Lynden (1807-1864). In het reisdagboek wordt verslag gedaan van zijn reis naar Japan, die hij  maakte in opdracht van koning Willem III.
Johan Maurits van Lynden was de overgrootvader van Jan Carel Elias, graaf van Lynden (1912-2003). Deze was de laatste particuliere eigenaar van het kasteel.
Nederland was na de afsluiting van Japan in 1640 het enige westerse land dat op een klein eilandje voor de kust van Nagasaki, Deshima genaamd, handel met Japan mocht drijven.
De Nederlandse regering was in 1855 gealarmeerd door berichten over een Amerikaans-Japans handelsverdrag. Daarom besloot de regering een oorlogsstoomschip, de Soembing, aan Japan aan te bieden. Dit werd uitgev

oerd door kapitein-luitenant ter zee 1^e klasse Gerhardus Fabius, die in1806 geboren was in Lisse. Men hoopte dat door dit geschenk eenzelfde handelsverdrag als met de Amerikanen kon worden gesloten. Koning Willem III achtte het passend om bij die gelegenheid een meer dan levensgroot portret van hemzelf aan de shogun (de Japanse opperbevelhebber) te schenken. Dit schilderij was gemaakt door Nicolaas Pieneman. Johan Maurits graaf van Lynden kreeg de opdracht het portret in Japan aan te bieden. Hij was namelijk opperstalmeester en opperintendant van de paleizen aan het hof.
De graaf heeft gedurende de gehele reis brieven naar zijn vrouw en kinderen gestuurd. Na terugkeer heeft hij deze brieven ‘in het net’ overgeschreven en verwerkt tot een reisdagboek van 375 in het Frans geschreven bladzijden. De artistiek begaafde Van Lynden maakte gedurende zijn reis van Suez naar Nagasaki via Nederlands-Indië vele schetsen en aquarellen. Terug in Nederland werd daarvan een niet gesigneerd olieverfschilderij vervaardigd, met twintig panelen. Dit bevindt zich in de collectie van het Scheepvaart Museum in Amsterdam. De schetsen en aquarellen die hij maakte op het eiland Deshima werden in 1860 gelithografeerd. Dit werd op losse bladen uitgegeven in een map met de titel ‘Souvenir du Japon’. Tien originele schetsen en aquarellen zijn in het bezit van het Maritiem Museum in Rotterdam.

Annechien Bertheux-Graatsma heeft Nederlandse taal en letterkunde aan de Rijksuniversiteit in Groningen gestudeerd. Later behaalde zij aan de Rijksuniversiteit te Leiden haar tweede academische graad, nu in de kunstgeschiedenis. Sinds 2005 is zij als vrijwilligster verbonden aan kasteel Keukenhof. Zij doet daar archiefonderzoek.
De lezing is in de Vergulde Zwaan, Havendwarstraat 4. De zaal is open om 19.00 uur en de lezing begint om 19.30 uur. De toegang is gratis voor leden en mensen, die zich die avond aanmelden als lid van de Vereniging Oud Lisse. Niet leden betalen 3 euro entree.