Lisse 825 jaar en het beleg van Haarlem

Sporen van vroeger (LisserNieuws)                                                         

12 september 2023

 door Nico Groen 

Het beleg van Haarlem had grote invloed op de bewoners en de woningen in Lisse. Daar gaat het deze keer in het kader van Lisse 825 jaar over. In 1573, 450 jaar geleden, had het beleg van Haarlem veel negatieve gevolgen voor de bewoners van Lisse. Huurlingen namen alles van waarde mee en staken de huizen en de kerk in brand.

In 1573 was het volop oorlog tussen In 1573 was het volop oorlog tussen Prins van Oranje en de koning van Spanje, die tevens heer der Nederlanden was.

Het was de 80-jarige burgeroorlog. Het ging om een breed gedragen opstand tegen de wettige regering van Filips II. Onder Filips II begon er een gure wind op te steken en hij perkte de macht en privileges van de edelen en protestanten sterk in. Ook de meeste steden kwamen in opstand, met name omdat er enorme belastingen werden geheven om het grote leger van de Spanjaarden te kunnen bekostigen. De Prins van Oranje werd de leider van de opstand. Ook Haarlem kwam in opstand. Daarom belegerden de Spanjaarden vanaf  december 1572 de stad.

Willem van Oranje bij Voorhout

Dit deden zij niet door de stad direct aan te vallen. Zij probeerden de Haarlemmers uit te hongeren. Het beleg duurde van december 1572 tot 12 juli 1573. Deze lange periode stelde de Prins van Oranje in de gelegenheid om een grote troepenmacht rond Voorhout op te bouwen. Zo lagen er schansen bij de ruïne van Teylingen en in de buurt van de Bernardus in Sassenheim. Een schans of een verschansing is een militair verdedigingswerk met een aarden wal  eromheen. Op 8 juli 1573 trok een imposante legermacht vanuit Voorhout, Sassenheim en Leiden via de Bollenstreek richting Haarlem. Er heerste namelijk een ernstige hongersnood in Haarlem. Er moest wat gebeuren.

Om de belegerde inwoners en gezaghebbers van Haarlem in te lichten over de op handen zijnde bevrijdingspoging, stuurde Oranje een boodschap via enkele postduiven. De duiven kwamen nooit aan in Haarlem. De boodschap kwam echter via verraad wel terecht bij de Spanjaarden. Deze gingen in hinderlaag liggen bij Heemstede en hakten het leger van Oranje volledig in de pan. De overlevenden vluchtten terug naar het zuiden, achtervolgd door de Spanjaarden. Twee dagen later gaf Haarlem zich over vanwege de ernstige hongersnood. Bovengenoemde gegevens zijn ontleend aan het blad ‘Dwars Op’ van de Historische Kring Voorhout.

Verwoestingen in Lisse

En wat merkten de inwoners van Lisse ervan? Zowel de huurlingen van Orange  als die van de Spanjaarden hadden al een tijd geen soldij meer ontvangen en hadden honger. Zij stroopten tijdens de terugtocht de Bollenstreek en dus ook Lisse af. Plunderingen, verwoesting, verkrachtingen, moord en doodslag waren aan de orde van de dag in 1573. Vele huizen en boerderijen werden geplunderd en in brand gestoken. Ook de grote kerk aan ’t Vierkant werd vrijwel volledig verwoest. Alleen de toren en wat muren van de kerk bleven overeind staan.

Foto: Ook de Grote kerk op ’t Vierkant werd in 1573 verwoest.

Foto: Oud Lisse

 

C