WAT BETEKENT AKER VAN AKERVOORDERLAAN?

Sporen van vroeger (Lisser Nieuws)                                               18 november 2014

door Nico Groen

Als je in een modern woordenboek kijkt wordt ‘aker’ omschreven als eikel, eikenboom, akker, emmer of een bepaalde landmaat (Engels acre). Oppervlakkig gezien zou je zeggen dat één van bovengenoemde betekenissen wel op de Akervoort zou slaan. Te meer daar er in het wapen van de gemeente Akersloot 3 eikels staan.
Als je in woordenboeken over middeleeuwse woorden kijkt, zie je dat de k bij bovengenoemde betekenissen voor ‘aker’ steeds met een k, kk of ck werd geschreven. Ook eindigen ze steeds op een r. Dat zie je bijvoorbeeld bij de gemeente Akersloot. Dit werd geschreven als Ekkerslato (1083), Ekkerslot (1182) en Ackerslote (1175). Het kan daarom goed kloppen dat de betekenis van Akersloot iets met eikels te maken heeft.
Dit is bij Akervoort echter anders. Bij de oudste benamingen werd de k van aker steeds geschreven met gg, ggh, gh of cgh. Ook zou men in de oudste vermeldingen een r op het einde verwachten. Dit is echter niet het geval.
Rond 1285 wordt geschreven over Acghenvort en Agghenvort, gelegen in West Holland. Een en ander komt uit de grafelijke kanselarij (1284-1287). Leuk gegeven in relatie tot een plaatsnaam is, dat in het Middel Nederlands Woordenboek gesproken wordt over ‘Agghenvort, plaats in ZH. Locatie onbekend. Agghen komt van acghen. Deze plaatsnaam komt uit de Grafelijke kanserij (1284-1287)’.
In 1326 passeert een acte met de naam Aghenvorde en in de 14e eeuw wordt gesproken over Aggenvoorde. In 1444 wordt over Aggenvoerdt gesproken in leenboek A van de ridderhofstad Dever te Lisse. Een perceel genaamd Vranckenhofstede wordt begrensd door een lytweg genaamd Aggevoerdt.
Wat kan het dan zijn, als ‘aker’ geen eikel of akker is?.
De stad Aken (Duits Aachen) betekent ‘bij de wateren’. Er waren daar beroemde warmwaterbronnen, waar de Romeinen thermobaden bouwden. Daar is veel over geschreven. Een Germaanse variant uit 1212 was onder anderen ‘ache’. Gezien de schrijfwijzen van ‘ache’ en ‘acghenvort’ kan deze laatste schrijfwijze gemakkelijk uit de eerste ontstaan zijn.
De betekenis van Akervoort zou dan zijn ‘de doorgang door het water’.
Het kan ook zijn, dat er een beek was, die Acghen heette. De betekenis van Akervoort zou dan zijn ‘de doorwaadbare plaats door de Acghen’.
Vroeger was het gebruikelijk bezittingen, velden en straten namen te geven, die naar een persoon verwijzen. Dat zou in het geval van de Akervoort ook zo geweest kunnen zijn. In het Middel Nederlands Woordenboek staat, dat Acghen vroeger een genitief (een bepaalde naamval) was van de persoonsnaam Acgh. Een genitief betekende ‘iets van iemand’. De betekenis van Akervoort zou zijn ‘de doorgang of voorde van Acgh’.
Bovenstaande informatie komt uit een artikel van Nico Groen over de betekenis van Akervoorderlaan. Het staat in het julinummer 2014 van het Nieuwsblad, dat donateurs van de Vereniging Oud Lisse ieder kwartaal gratis ontvangen.
Er is een werkgroep Heemkunde, die dergelijk onderzoek uitvoert. Als u het leuk zou vinden om dit ook te doen, kunt u zich voor informatie wenden het secretariaat.