Berichten

Lissese cultuurhistorie herzien en opnieuw in kaart gebracht

/in /door

De cultuurhistorische elementen in het landschap rondom Lisse zijn in het voorjaar van 2021 opnieuw geïnventariseerd.

Nieuwsflits

Jaargang 20 nummer 2, 2021

Dit werd gedaan door een werkgroep bestaande uit 3 leden van het CultuurHistorisch Genootschap Duin- en Bollenstreek (CHG) en 4 leden van de Vereniging ‘Oud Lisse’. Deze werkgroep heeft de update van dit deel van de Cultuurhistorische Atlas (CA) eind mei 2021 afgerond. De nieuwe omgevingswet schrijft gemeenten sinds 2012 voor om een cultuurhistorische waardenkaart te maken. Op deze kaart worden landschappelijke en cultuurhistorische elementen ingetekend die relevant zijn voor toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Omdat het (CHG) al veel informatie in zijn digitale atlas heeft staan, wordt met de gemeenten in de Duin- en Bollenstreek samengewerkt bij het vervaardigen van hun waardenkaart. Noordwijk was pilot bij deze samenwerking. Afgelopen jaar heeft overleg plaatsgevonden met Hillegom. Dit jaar worden de gemeenten Lisse en Katwijk ter zijde gestaan met het vervaardigen van hun cultuurhistorische waardenkaart. Voor Lisse is de CHG-Atlas grondig doorgenomen. “Een grote klus”, aldus Sophie Visser, historisch geograaf en voorzitter van de werkgroep Cultuurhistorische Atlas van het CHG. Samen met vrijwilligers van de Vereniging ‘Oud Lisse’ zijn veel gegevens geüpdatet en aangevuld. Honderden landschappelijke elementen en gebouwen zijn in tien weken doorgelopen, nader beschreven, nieuw opgenomen en eventueel ook ter
plekke gecheckt, gefotografeerd en verwerkt. De Atlas is een bron van informatie voor een ieder die daar gebruik van
wil maken. Alles in het landschap dat potentieel relevant of interessant is en waarvan nog iets bestaat, is er in opgekomen. Bij elk element staat informatie over de oorsprong ervan en de eventuele veranderingen die het later onderging. Met oude kaarten en met foto’s en teksten worden de locaties van oude landschappen en het verdwenen erfgoed verder inzichtelijk gemaakt.

Waardenkaart van Lisse 2021

BIJ DE HARTPAGINA: luchtfoto van het centrum

/in /door

Een luchtfoto uit 1945 geeft een overzicht van het centrum van Lisse.

Jaargang 19 nummer 3, 2020

Redactie

Het is 30 maart 1945, de RAF maakt luchtfoto’s, ook boven Lisse. Nog even en april is voorbij en dan nog een paar dagen in mei. De vlag mag weer wapperen in de vrije wind. Wat een opluchting na vijf jaar bezetting. Dat weten wij nu, maar de mensen daar beneden niet. Het is Goede Vrijdag 30 maart en de schaduwen wijzen op een uurtje of half elf in de morgen. Het is stil in de straten van Lisse. Lisse is kerks, dus zullen de kerkbanken op dit tijdstip vol zitten. Menig voorganger zal nu nog in bedekte termen preken over hoopgevende berichten, die op het einde van de Duitse overheersing wijzen. Net voor de
woorden passen. Zo vlak voor Pasen is er hoop op leven na vijf jaar dooie boel. De bolletjes die voor de winter werden begraven, verrijzen weer uit de donkere aarde en zoeken naar warmte en licht. Nog even
volhouden zegt de luchtfoto van de hartpagina. Even geduld dan fleuren en geuren de velden om ons heen. Vlaggen en wimpels kleuren de straten, uit de huizen klinkt vrolijke muziek. Vrijheid, wat een weelde! Wij zitten nu ook even met de gebakken peren! Met corona en straks misschien ook nog een griepgolf er bij. Sombere gedachte met de donkere winterdagen in het vooruitzicht. Maar we weten dat het licht altijd weer gaat schijnen. Zo is het altijd geweest, zo zal het altijd gaan. Nog even sterk zijn met z’n allen en dan komt het goed.

hartpagina

BIJ DE HARTPAGINA: 4 landkaarten uit de 17e eeuw

/in /door

Op 4 landkaarten is de invloed van het Haarlemmermeer bij Lisse te zien.

Redactie

Jaargang 19 nummer 2020
Jan Pietersz. Dou tekende de bovenste kaart rond de droogmaking van de Lisser Poel ca. 1623. Bij het ‘Eylandt van Roversbrouck’ laat hij al een nieuw stukje dijk zien. De oude dijk om het ‘Eylandt’ heeft er voor gezorgd dat de Roversbroekpolder nooit water is geworden. Datzelfde geldt ook voor de Lisserbroek. Ook daar was men al heel vroeg bezig met de bescherming van de oevers. Het in stand houden van de zgn. sudden (rietkragen) was daar een belangrijk onderdeel van. Deze zorgden ervoor dat de golfslag gebroken werd. Die oevers behoorden tot het buitendijkse gebied, het dijklichaam lag wat verder binnenwaards met er achter een barmsloot. Onze dijken werden vooral onderhouden en opgehoogd met Leids afval. In de Roversbroekdijk kwamen we materiaal tegen dat gedetermineerd werd naar het jaar 1350. Zo vroeg werd er al onderhoud aan onze dijken gedaan. Dat heeft eraan bijgedragen dat men hier nog droge voeten hield terwijl elders het land onder de voeten wegspoelde. In het kaartje linksonder kun je ook belangrijke namen zien in de aangegeven kavels. Hierdoor mag je aannemen dat ook in die tijd geld en macht een belangrijke rol speelden. In de andere kaarten zie je hoe het hoogheemraadschap van Rijnland ingenieus te werk ging. Maar ja, ook al waren we uiteindelijk van die Waterwolf verlost in 1852, het polderschap heeft ons mooie stukje Lisserbroek opgeslokt. Nu gaan we sinds 1843 over de brug naar veelal onze families in Noord-Holland. Doet nog steeds een beetje pijn!

4 kaarten van het Haarlemmermeer

BIJ DE HARTPAGINA: Kaart van Bolstra

/in /door

Melchior Bolstra maakte voor het Hoogheemraadschap van Rijnland een kaart met groeilijnen van het Haarlemmermeer.

door de redactie.

Nieuwsblad Jaargang 18 nummer 4, december 2019

Melchior Bolstra ‘landmeter’ maakte in opdracht van de Dijkgraaf en Hoogheemraaden van Rhynland deze kaart van de grote Haarlemmermeer en/of Leydsemeer. Hierin staan de groeilijnen weergegeven van de steeds groter wordende “Waterwolf” vanaf 1531. Bij iedere storm werden er weer broeklanden weggescheurd en verzwolgen, boerderijen, zelfs hele dorpen zijn door de golven overspoeld en verdwenen. Naarmate het meer steeds groter groeide, werd ze bij iedere storm nog onstuimiger. Het water kwam steeds dichter bij de grote steden, daarom werd het hoog tijd dat er wat ging gebeuren. Eerdere plannen om de steeds grotere watermassa in te polderen werden te duur geacht. Leeghwater had 160 molens nodig in zijn plan, Cruquius kon volstaan met 112 stuks. Ir. Van Lijnden kon met 3
stoomgemalen die enorme plas leeg trekken. Op 5 mei 1840 is men bij Hillegom begonnen met het graven van de Ringvaart. Polderwerkers uit heel Nederland kwamen hier werken en vonden hier een nieuw bestaan. Veel families in onze omgeving zijn hier terecht gekomen door de behoefte aan mankracht in de strijd tegen “De Waterwolf”.

Kaart van de Haarlemmermeer door Bolstra.