Berichten

DE WINKEL VAN TISSING EN ZIJN VOORGANGERS Deel I: Eerste eigenaren en bewoners, 1860-1905

/in /door

Het huidige gebouw op de hoek van de Kanaalstraat en de van der Veldstraat is in 1938 gebouwd. Het huis daarvoor was in 1911 gebouwd. Daarvoor stond er ook al een gebouw van rond 1860. Dit is gebouwd door Karel Lindaart. Zijn wel en wee wordt besproken. Johannes Barnhoorn was de eerste bewoner. De overige eigenaren tot 1905 komen aan de orde.

Door R.J. Pex

NIEUWSBLAD Jaargang 13 nummer 2, april 2014

Inleiding

De laatste tijd is de fraaie, typisch jaren dertigachtige, winkel van Tissing, gelegen op de hoek van de Kanaalstraat en de Van der Veldstraat, even onderwerp van debat geweest. Even was men bevreesd dat het, daar het gebouw recentelijk een nieuwe eigenaar heeft gekregen, met het markante bouwwerk dezelfde kant op zou gaan als bijvoorbeeld het sigarenmagazijn Juliana, er vlak tegenover. Dat zou dan neerkomen op….sloop! Gelukkig zijn de plannen van de kersverse eigenaar niet zodanig ingrijpend dat dit gedeelte van de Kanaalstraat opnieuw ontdaan zou worden van een op zich fraai monument en beeldbepalend pand. Men ontkomt er echter niet aan om het inwendige aan een verbouwing te onderwerpen, maar me dunkt dat we daarmee kunnen leven…
Reden te meer echter om eens terug te blikken met betrekking tot dit interessante stukje van Lisse. Er is daarbij – gelukkig! – zoveel informatie tevoorschijn gekomen dat we dit ´terugblikken´ vervatten in meerdere delen.
In dit eerste deel komt de negentiende eeuw aan bod.

Daarbij moet evenwel niet het idee ontstaan bij de ongetwijfeld zeer geïnteresseerde lezer dat de huidige ´winkel van Tissing´ al uit die tijd zou stammen. Zoals reeds opgemerkt stamt het huidige gebouw uit de jaren dertig (bj. 1938). Het heeft echter een tweetal voorgangers gekend. Zo heeft er vóór 1938 ook een winkel gestaan die wat betreft datering terugging tot in 1911. Het huis dat daar weer voor gestaan heeft, stamde echter inderdaad uit de negentiende eeuw. Het was rond 1860 gebouwd door Karel Lindaart als arbeiderswoning. Maar wie is nu die Karel Lindaart?

Karel Lindaart (1817-1862)

Karel werd in 1817 geboren te Schermerhorn als zoon van een chirurgijn. Zijn ´roots´ lagen dus niet op Lissese bodem. Hij heeft het in het leven niet altijd even makkelijk gehad. Als de kleine Karel nog maar 13 jaar oud is, overlijdt zijn vader. Zijn moeder volgt op Oudejaarsavond van het jaar 1847. De feeststemming op de overgang naar het nieuwe jaar zal dus wel enigszins getemperd zijn geweest. Toch weet Karel zich weer te ´herpakken´ en op 7 mei 1848 treedt hij te Zaandam in het huwelijk met Geertje Timmerman. Bij die gelegenheid wordt hij voor het eerst timmerman genoemd. In hetzelfde jaar, om onbekende redenen tot dusver, verhuist hij naar Lisse. Hij neemt zijn intrek in een huis aan de Kanaalstraat (die tot omstreeks 1910 Broekweg werd genoemd), aangeduid met het huisnummer 177. Daar we weten, vanuit reeds eerder gedaan ´naarstig´ onderzoek, dat huisnummer 180 was toegekend aan Het Hofje, moet nummer 177 drie huizen verderop in de richting van de Heereweg gestaan hebben. Daar wordt ook het eerste kind geboren, genaamd Brigitta. We schrijven dan 24 december 1849. De gevoelens van Klaas zullen wel zeer gemengd zijn geweest, daar bijna exact twee jaren ervoor zijn moeder het leven liet in het sterfbed. We hebben echter de indruk dat Karel Lindaart niet bepaald de persoon was die bij de pakken neer ging zitten. Het wordt ´gezellig druk´ daar in huisnummer 177, want in de komende jaren worden er nog drie zonen en twee dochters geboren. Ook fi nancieel gaat het onze timmerman voor de wind en zo koopt hij dan in 1857 een huis met grond aan de andere zijde van de Kanaalstraat, ter plaatse van de huidige pizzeria en Dreijer Optiek. De verkoper van het huis is Pieter Hendrik Koppeschaar. 1

 Het jaar 1858

Het jaar 1858 verloopt voor Lindaart niet zo heel voorspoedig. In april komt zijn negenjarig dochtertje Brigitta te overlijden. De maand november verloopt zelfs nog slechter. Binnen een periode van 10 dagen (16 november-19 november 1858) overlijden zijn twee zusters Antje en Aagtje én zijn broers Jan en Willem! Een oorzaak is moeilijk aan te geven. Het is echter mogelijk dat er een epidemie gewoed heeft in de Haarlemmermeerpolder, waar Antje en Aagtje stierven. Juist in 1858 brak daar namelijk moeraskoorts uit. Jan overleed echter te Schermerhorn. Het is onbekend door welk lot hij getroffen werd. Of moeten we denken aan een landelijke epidemie? Zo was er in 1859 sprake van een choleraepidemie in Nederland. Hoewel de genoemde sterfgevallen allen in 1858 plaatsvonden, kan het zijn dat de eerste verschijnselen zich al aan het einde van laatstgenoemd jaar openbaarden. Overigens bracht het jaar 1859 voor Karel Lindaart ook al geen prettig nieuws: nog maar net was zijn vrouw bevallen van een dochter, Brigitta (genoemd naar het in april van het vorige jaar gestorven dochtertje), of ook dit kind komt hem op 27 augustus te ontvallen. Tenslotte overlijdt ook zijn echtgenote op 17 december 1859. Karel zal wel gedacht hebben, waar hij het allemaal aan verdiende. Zoveel ongeluk in zo weinig tijd…

Bouwactiviteiten,

1860 Karel Lindaart leefde in een tijd waarin alles maar heel relatief was: op het ene moment was er sprake van geluk door de geboorte van een kind of een andere blijde gebeurtenis en het andere moment bracht hoofdzakelijk ziekte en tenslotte de dood met zich te weeg. Karel wist er alles over te vertellen. Misschien – wie zal het nog kunnen navertellen? – was dat de reden dat hij in 1860 iets wilde doen om het leven van de arbeider wat aantrekkelijker te maken, door voor hen een woning op te trekken aan de andere kant van de Kanaalstraat. En dit is precies op de plek van de latere winkel van Tissing. 2

We weten niet precies hoe deze woning er uit heeft gezien. Wél beschikken we over een aantal kadastrale minuutplannen van Lisse uit 1888. Ook de Kanaalstraat is in beeld gebracht (zie afb. 1). Deze bevindt zich aan de rechterzijde van de kaart. Helemaal bovenaan loopt de Heereweg. Links tenslotte de Grachtweg met zijn typische bocht ter hoogte van het ´kaaspakhuisje´. Wij concentreren ons echter op de Kanaalstraat. Lindaart woonde in het huis, kadastraal aangeduid met het nummer 960. Een aantal huizen verderop, richting de Kapelstraat, bevindt zich het in 1883 gebouwde Hofje.3 De afzonderlijke woningen staan op de kaart aangeduid met de kadastrale nummers 829 en 1183 tot en met 1186. De woningen daaronder werden in 1881 door Jan Jacob Guldemond gebouwd. Hier eindigde de bebouwing aan de Kanaalstraat. Aan de andere zijde van de straat hield de toenmalige bebouwing op bij de nummers 1211 en 1212. Op laatstgenoemd perceel bevindt zich de in 1888 nog vrij nieuwe woning van kaashandelaar Martinus Romijn. De woning daarboven is de in 1860 door Karel Lindaart gebouwde arbeiderswoning. Daarnaast zou in 1905 de Van der Veldstraat aangelegd worden. Zoals we zien, bevindt zich ter plaatse van de pizzeria en Dreijer Optiek een blok woningen, eveneens gebouwd door Karel Lindaart in 1860.

Eerste bewoners

Het is goed mogelijk dat Lindaart in deze nieuwe arbeiderswoning zijn personeel ondergebracht heeft. Zoals we weten oefende hij het beroep van timmerman uit. Eén van de eerste bewoners, te weten Johannes Barnhoorn, was inderdaad timmermansknecht. Dat hij ook nog een band had met Lindaart blijkt wel uit de vermelding van een tweetal kinderen uit het gezin van Lindaart op dit adres. Het gaat om Hermanus (geb. 1855) en Johannes (geb. 1856). De redenen voor deze inwoning door twee van de kinderen Lindaart is niet duidelijk geworden tijdens het onderzoek. Maar Johannes Barnhoorn en Karel Lindaart moeten in ieder geval een zeer nauwe en vriendschappelijke band met elkaar onderhouden hebben. Hoogstwaarschijnlijk werkte Johannes in het timmermansbedrijf van Lindaart.
Johannes Barnhoorn is overigens de grootvader van de bekende Lissese architect Cornelis Willibrordus (Cees) Barnhoorn (1895-1980). Hij was de oudste in een gezin van zes kinderen. Zijn vader, Simon Franciscus, was een zoon van Johannes, de timmermansknecht uit het bedrijf van Karel Lindaart. Johannes werd in 1827 geboren te Hillegom. Hij trad in 1858 in het huwelijk met Cornelia Schuts, die ook in het Hillegomse was geboren in 1830. Zijn gezin bestond anno 1872 uit vier dochters en drie zonen. In hetzelfde jaar koopt hij de woning Grachtweg 5 van Johannes van Beek. Hoogstwaarschijnlijk is hij daar ook gaan wonen, wat hem ongetwijfeld wat meer comfort gebracht zal hebben dan de arbeiderswoning aan de Kanaalstraat. In deze woning is hij in 1906 ook overleden. Zijn vrouw was hem reeds eerder in de dood voorgegaan, namelijk in 1895. In 1924 werd Grachtweg 5 verkocht aan onder meer Cornelis Willibrordus (de architect), die het nog in hetzelfde jaar overdroeg aan Clara Ottilia Maria Paardekooper. Was zij familie van de bekende Aad Paardekooper? Ook hij was architect. In 1946 ging hij een samenwerkingsverband aan met Barnhoorn onder de naam Architectenbureau Paardekooper en Barnhoorn. Zij hebben onder deze naam een aantal markante gebouwen ontworpen in Lisse, zoals de Mariakerk.
Een andere bewoner van het eerste uur was Gerardus Marseille, geboren te Lisse in 1836. Hij staat te boek als ´arbeider´. Verder komen we rond 1860 als bewoner tegen Cornelis Hassing (1839-1902). Daarover wat meer in de volgende paragraaf.

Eigenaren van 1860 tot 1905

Inmiddels was in 1862 Karel Lindaart op zijn verjaardag (7 april) overleden. Hij had als lidmaat van de Rooms-Katholieke Kerk wél het H. Oliesel ontvangen, maar hij was ´te zwak voor de laatste sacramenten’. Zo ging dan degene met wie we de geschiedenis van het latere Tissing zijn begonnen op de relatief jonge leeftijd van 45 jaar heen.

De nalatenschap was met schulden belast, want op 23 mei 1862 wordt in de Opregte Haarlemsche Courant melding gemaakt van de openbare verkoop ten sterfhuize van Karel Lindaart van ´meubelen en verderen inboedel, houtwaren, timmermansgereedschappen etc.´. Tenslotte werd ook de arbeiderswoning verkocht. Dirk Dominé mocht zich de nieuwe eigenaar noemen. Hij verkocht het op zijn beurt in 1864 aan Cornelis Louwen en in 1865 werd Johannes van Rossum eigenaar. In 1867 kwam de woning in handen van Cornelis Hassing, die we hiervoor al als – kennelijk niet geheel onfortuinlijke – bewoner zijn tegengekomen. Tot zijn dood in 1902 is hij eigenaar gebleven. Zijn weduwe, Helena Francina Versteege (1837-1919), is na die tijd gaan wonen ter plaatse van het huidige Heereweg 249 en in de zogenaamde ´huisjes van Steenvoorden´ tegenover de Ned.-Herv. Kerk.

Conclusie

Ter plaatse van de latere winkel van Tissing stond in de negentiende eeuw een vrij eenvoudige arbeiderswoning, gebouwd rond 1860 door Karel Lindaart. Helaas beschikken we niet over een afbeelding van dit huis. Na zijn dood in 1862 ging de woning over in verschillende handen, totdat het in 1867 gekocht wordt door één van de bewoners, namelijk Cornelis Hassing. Erg opvallende zaken lijken er op dit interessante plekje van Lisse nooit te zijn gebeurd, maar interessant is wel te vernemen dat één van de eerste bewoners de grootvader van architect Kees Barnhoorn is geweest. Ook de naam Marseille komen we in Lisse nog veel tegen. In het volgende deel zullen we de periode na 1905 behandelen.

Klik hier voor het volgende deel

Bronvermelding

Erik Vergunst, Geschiedenis van Lisse in oude ansichten en plattegronden (Schoonhoven 2007).
Gemeentearchief Lisse, bevolkingsregisters en DTB-registers.

  1. Hij was in 1838 aangesteld door ´Burgemeester en Assessoren´ (College van BenW) als bode, aanplakker en omroeper en woonde met zijn gezin van 1850 tot 1856 in de woning Grachtweg 1a. Eén van de affi ches die hij aan had moeten plakken, vond uiteindelijk een weg in een grote spleet van een balk van het huis dat hij bewoonde. Vele decennia later haalde de huidige bewoner van het huis hem weer tevoorschijn.
  2. In hetzelfde jaar liet hij overigens de in 1857 gekochte woning (ter plaatse van de huidige pizzeria) slopen en er een blok van vier woningen bouwen.
  3. Over de geschiedenis van Het Hofje en zijn bewoners kan de lezer meer vernemen in het Dever Bulletin (meerdere afl everingen) en de monografi e daarover, waarin deze afl everingen zijn samengebracht door de heer Dol te Lisse.

In de collectie van Tissing bevindt zich deze foto van een winkelpand op een onbekende locatie, dat sterke gelijkenis vertoont met de winkel van Tissing zoals deze in 1938 tot stand kwam. Heeft Egbert zich hierdoor laten inspireren?

De winkel van Tissing en zijn voorgangers Deel III: Het ga je goed Kanaalstraat 33!

/in /door

De geschiedenis van Tissing van 1938 tot  1979 wordt beschreven.In 1938 werd het pand aan de Kanaalstraat 33, magazijn De Zon gebouwd voor Tissing.

 Door R.J. Pex

Nieuwsblad Jaargang 14 nummer 1, januari 2015

Inleiding

In de collectie van Tissing bevindt zich deze foto van een winkelpand op een onbekende locatie, dat sterke gelijkenis vertoont met de winkel van Tissing zoals deze in 1938 tot stand kwam. Heeft Egbert zich hierdoor laten inspireren?

In deel II van deze serie hebben we reeds uitgebreid gesproken over Egbert Tissing (1875-1947). Een ondernemer in hart en nieren. Hetzelfde kan gezegd worden van zijn echtgenote, Alijda C.A. de Liefde, met wie hij in 1900 in het huwelijksbootje stapte. Beiden bezaten dezelfde handelsgeest die nodig is om werkelijk iets nieuws te beginnen; iets dat voor de gemeenschap toegevoegde waarde heeft. Die gemeenschap werd in 1907 het dorp Lisse. Aan de Van der Veldstraat zette het kersverse huwelijkskoppel een winkel in garen en band op. Het liep zo goed dat Egbert in 1911 een nieuwe zaak startte op de hoek Van der Veldstraat/ Kanaalstraat, nadat ter plaatse de oude arbeiderswoning uit ca. 1860 (zie deel I) was gesloopt. Dit pand heeft zo’n 27 jaar bestaan (altijd goed te herkennen op oude ansichten vanwege het torentje). In 1937, toen de zaak 30 jaar bestond, was het weer tijd voor iets nieuws.

Hoe leerde je het vak nu in de textielwereld? Natuurlijk waren daar cursussen voor. Zo lezen we in 1939 dat onder meer Willem Tissing was geslaagd voor de Haagse Textielcursus. Een groot deel van de kennis deed je echter op in de praktijk. Het zogenaamde ‘leerlingensysteem’ werkte prima: de jongeren leerden het vak ter plaatse en de beste kreeg uiteindelijk een dienstverband aangeboden. Zo was dat vermoedelijk ook gegaan met Dirk Baartse en vele anderen.

Nieuwbouw en uitbreiding, 1938

In 1937 richt architect Leen Tol jr., namens de NV Manufacturenhandel ‘Nederland’ v/h E. Tissing, zich tot het College van B&W om vergunning tot het verbouwen van het winkelpand van Kanaalstraat 33. De vergunning wordt op 8 december verleend. Een jaar later zou Tissing het eigendom verwerven van het belendende pand, dat in handen was van Maria Jacoba van Stijn, waarna sloop zou volgen en uitbreiding op deze plek van de manufacturenhandel van Tissing.
Het nieuwe gebouw werd in Art Decostijl ontworpen. Men was er zeer over te spreken. Ook in de Gemeenteraad uitte men zich in lovende bewoordingen over de nieuwe winkel van de heer Tissing. De officiële opening vond plaats op 17 juni 1938. Ook de etalage mocht er zijn. Een toevallige passant werd er althans zozeer door geboeid dat ze niet op het toekomende verkeer acht sloeg, met alle gevolgen van dien. (Zie advertentie).

Advertentie in de Leidsche Courant van 1 december 1938

Oorlogsjaren

De oorlogsjaren zijn jaren van schaarste. Vooral tegen het einde van deze periode, in 1944/45, vindt er ernstige stagnatie plaats van de aanvoer van grondstoffen. De winkel was dan ook slechts geopend gedurende drie dagen in de week, van 10:00-12:00 uur en van 14:00-16:00 uur. Ep Tissing, geboren in 1941 als zoon van W.J.E. Tissing en M.W.C. Thijssen, weet zich nog goed te herinneren hoe weinig verkoopartikelen de winkel vulde. De verkoopruimten waren soms praktisch leeg… En dan vindt in hetzelfde jaar ook nog een inbraak plaats. Uit de winkel werden in de nacht van 7 op 8 mei 15 herenkostuums ontvreemd en 3 regenjassen. Inmiddels had Willem, geboren in 1905 als zoon van Egbert en Aleida de Liefde, het bedrijf op 1 januari 1941 overgenomen.
Maar dan is de bevrijding eindelijk in zicht…Willem Tissing had nog wat kleurenfilmpjes bewaard om het einde van de oorlog vast te leggen. En dat deed hij dan ook toen het eenmaal zover was. Het resultaat was een prachtig historisch document over het einde van de Tweede Wereldoorlog in Lisse!

Foto genomen vanaf de overzijde van de Kanaalstraat met een zich samendringende mensenmenigte voor de winkel van Tissing, 1947.

Het jaar 1947

Het jaar 1947 wordt in de geschiedenis van Tissing deels gekenmerkt door het overlijden van Aleida de Liefde (op 15 januari), echtgenote van Egbert, en tenslotte ook Egbert zelf (op 3 juli). Op 30 juli overleed bovendien één van de medewerkers in het bedrijf, Dirk Baartse. Hij was in 1908 geboren en reeds op dertienjarige leeftijd bij de zaak komen werken. Bij zijn begrafenis (op Duinhof) werd hij door Willem Tissing een ‘zeer gewaardeerd medewerker’ genoemd. Eén van zijn laatste woorden waren dat hij ‘na grote strijd klein geworden was voor God en kon berusten in Zijn weg’. 1

Het jaar 1947 bracht echter ook goed nieuws. In maart werd het 40-jarig jubileum gevierd. Het werd een feestdag, ook voor de klanten!

Foto ongeveer genomen vanaf sigarenmagazijn Juliana, 1947. Coll. Ep Tissing.

Alles werd in het werk gesteld om hen te helpen aan het nodige textielgoed, want ook dat was na de oorlog (tot ca. 1952) op de bon. De mensen verdrongen zich voor de ingang om een slaatje mee te pikken. Er werden vele gelukwensen in ontvangst genomen. Ook de burgemeester en zijn echtgenote lieten zich hierbij niet onbetuigd. ‘Tal van bloemstukken sierden de zaak’, zo lezen we in de Nieuwe Leidse Courant van 11 maart.

 

Advertentie uit 1947 betreffende het 40-jarig bestaan van Tissing, met een korte historie. Rechtsonder de eerste winkel aan de Van der Veldstraat. Coll. Ep Tissing.

Na de oorlog stond Tissing voor een keerpunt: het bedrijf werd alsmaar groter. Er werd besloten een nieuwe zaak te openen die zich ging specialiseren in woninginrichting. In 1950 werd deze geopend. De winkel bevond zich bij het oude postkantoor dat zich bevond op de hoek Heereweg/Stationsweg (vroeger De Steeg genoemd). Later is het bedrijf aanzienlijk gaan uitbreiden. In de jaren zeventig volgde nieuwbouw.

Advertentie in het Leidsch Dagblad van 21 november 1975, in het kader van het 25-jarig bestaan van Tissing Woninginrichting aan de Heereweg

Eind jaren zeventig komt het meubelbedrijf aan de Heereweg terecht in een recessie. De winkel van Tissing Europa Meubel in Valkenburg gaat in 1980 dicht. Zo ook de vestiging in Lisse. Uiteindelijk krijgt Levensmiddelenconcern Albrecht (Aldimarkt) het groene licht van makelaar Mens om zich in het voormalige pand van Tissing te vestigen. Inmiddels bevindt zich hier de nieuwbouw van De Madelief.

Verhuizing naar Blokhuis, 1979

Tissing Europa Meubel was even een ‘uitstapje’ in ons verhaal. Keren wij nu weer terug naar Kanaalstraat 33. Ook daar doen zich de nodige ontwikkelingen voor. Het bedrijf gaat zich opnieuw specialiseren: dameskleding. De dameskleding vestigt zich in 1979 in Blokhuis, terwijl de herenspeciaalzaak, die op het oude adres aan de Kanaalstraat achterblijft, wordt verkocht aan Ruud Slot. Zo kwam er dan na 68 jaar een einde aan de activiteiten van Tissing op dit adres. De damesmodetak ontwikkelde zich voorspoedig: al in 1972 was een tweede winkel geopend in Alphen aan den Rijn en in 1981 volgden een derde en een vierde winkel in

Woerden en Baarn. In 1989 opende Tissing Mode, zoals het bedrijf zich inmiddels noemde, zijn vijfde filiaal in Hoofddorp. Het hoofdkantoor van Tissing Mode bleef echter in Lisse gevestigd, in het achterste gedeelte van het pand aan de Kanaalstraat.

Op 1 februari 2000 gaat Tissing Mode over in andere handen: Be One wordt de nieuwe eigenaar.

Conclusie

In 1979 kwam er een einde aan de activiteiten van Tissing aan de Kanaalstraat. Maar het pand uit 1938 staat nog fi er overeind! Het pand waarvan de etalages zo mooi waren ingericht dat een voorbijrijdende fi etser alleen daar nog aandacht voor had en zo in botsing kwam met het overige verkeer… Dan moet de winkel wel heel smaakvol en met toewijding ingericht zijn geweest! Ja, toewijding! Dat is misschien wel het beste woord dat we kunnen vinden voor de activiteiten van Egbert, zoon Willem en tenslotte kleinzoon Ep Tissing. Succes komt niemand aanwaaien; je moet er wat voor doen. Dat heeft de familie Tissing zeker gedaan. Het resultaat kon niet uitblijven. Nu Tissing een naam uit het verleden is, hopen we dat hun voornaamste Lissese creatie op de hoek Kanaalstraat/Van der Veldstraat nog een mooie toekomst tegemoet gaat! Wellicht met een andere bestemming, maar als het markante Art Decogebouw daardoor gehandhaafd kan blijven, mogen we daar in Lisse waarschijnlijk heel content mee zijn. Kanaalstraat 33: het ga je goed!

Noot 1. De vele overlijdensgevallen doen ons vermoeden dat er wellicht een epidemie heeft gewoed. Evenals in de jaren 1858 en 1859 dus; zie deel I van deze serie.

Bronnen – Bouwdossiers van gesloopte en nog bestaande panden in Lisse in het gemeentearchief. – Doop-, trouw- en begrafenisgegevens ontleend aan www.wiewaswie.nl – Krantendatabank van het Regionaal Erfgoed Leiden v/h Regionaal Archief Leiden.

Met dank aan Ep Tissing en Frans Mooyekind.

Maatschappelijke betrokkenheid

In 1976 werd de geheel vernieuwde woninginrichting speciaalzaak geopend. Er werd een wedstrijd georganiseerd: Bij deelname droeg men bij in een project dat beoogde om een stuk duin dat door de warme zomer van dat jaar geheel kaal was geworden, opnieuw te beplanten. Het was één van de blijken van maatschappelijke betrokkenheid van de Tissing-Holding. Zo woedde er in 1949 een grote brand in Sassenheim, waardoor zes gezinnen dakloos werden. Tissing hielp de nood te verzachten door een gift in natura in de vorm van dekens. Daarnaast stond Willem aan het hoofd van een comité dat autotochten organiseerde voor ouden van dagen. Men kon zich onder meer melden in de winkel van Tissing aan de Kanaalstraat. Ook bij de Watersnoodramp van 1953 liet Tissing zich niet onbetuigd. In 1975 besloten de heren Tissing, Paardekooper en Hulkenberg een soort comité te vormen, waarin men ging praten over de planologische vormgeving van Lisse. Het was een tijd waarin er veel veranderde op dit gebied. Het driemanschap wilde hier een positieve bijdrage aan leveren. Het vond echter weinig gehoor bij de burgemeester. Hulkenberg schrijft jaren later: ‘Je werd gewoon het gemeentehuis uit gejaagd. Dat was waardeloos’.

 

 

DE WINKEL VAN TISSING EN ZIJN VOORGANGERS Deel II: De komst van Tissing, 1905-1938

/in /door

Tissing begon zijn zaak in een woning aan de Van der Veldstraat, al gauw kon hij een ruimer pand betrekken op de hoek Kanaalstraat/Van der Veldstraat. En daarmee legde hij de basis voor een winkelketen van redelijke omvang die uiteindelijk vijf winkels telde in West-Nederland.

NIEUWSBLAD Jaargang 13 nummer 3, juli 2014
Door R.J. Pex

Inleiding

In het vorige deel zijn we geëindigd bij de familie Hassing die geruime tijd heeft gewoond in een arbeiderswoning die gelegen was op de plek waar later de winkel van Tissing zou komen. Cornelis Hassing heeft er niet alleen gewoond, maar heeft ook het eigendom verworven van deze woning in 1867. Dat bleef zo tot in het jaar 1905, toen zijn erfgenamen het verkochten aan Mattheüs van der Veld.

Afb. 1. De Van der Veldstraat in beeld, ca. 1911-1920. A.M. Hulkenberg, Lisse in oude ansichten (Lisse, derde druk 1987), p. 39

Sloop, 1911

Erg lang is deze Mattheüs van der Veld niet in het bezit gebleven van de negentiende-eeuwse voorganger van de winkel van Tissing; in 1910 verkoopt hij het weer door aan de Gebr. Albertus en Abraham Moolenaar. De gebroeders Moolenaar hadden een aannemersbedrijf aan de Kanaalstraat ter hoogte van de huidige Molenstraat. Het was een goed lopend bedrijf dat dan ook haar sporen nagelaten heeft in het Lisse van rond 1900. Zo hebben de gebroeders omstreeks 1898 een rijtje huizen gebouwd aan de Kanaalstraat, ongeveer tegenover het vroegere aannemersbedrijf (deze hebben later plaats moeten maken voor modernere bebouwing en een weg). Maar waar gebouwd werd, moest ook weleens wat gesloopt worden! Inderdaad is de oude arbeiderswoning uit 1860 na de aankoop door Moolenaar in 1910 geen lang leven meer beschoren geweest: er werd een nieuw pand gebouwd, waarin een zekere Egbert Tissing een winkel in manufacturen begon. Ze opende haar deuren reeds in 1911. Maar wie is nu die Egbert Tissing die hier zomaar opeens lijkt op te duiken?

Egbert Tissing (1875-1947)

Deze volbloed ondernemer was in 1875 geboren in het plaatsje Zijdewind. Later staat hij genoteerd als magazijnbediende en reiziger. In die hoedanigheid heeft hij waarschijnlijk ‘de liefde’ van zijn leven ontmoet: Alijda Carolina Augustina de Liefde, die ook handelreizigster was en bovendien bij hetzelfde bedrijf werkzaam was als Egbert. In 1900 traden ze in het huwelijk. Egbert was toen 25 jaar en zijn kersverse echtgenote zeven jaar ouder. Alijda wilde een eigen onderneming starten. Nu was haar broer, Lodewijk, geen onbekende in Lisse. Hij was namelijk werkzaam als stationschef bij het toen nog nieuwe Lissese station aan het einde van de Stationsweg. Hij wist dat er een dorpsuitbreiding op het punt stond om te worden gerealiseerd aan de Kanaalstraat. Inderdaad werd hier in 1905 de Van der Veldstraat aangelegd. Het echtpaar Tissing-De Liefde, dat inmiddels naar Amsterdam was verhuisd, toog nu naar de Van der Veldstraat in Lisse, waar ze een zaak in manufacturen begonnen. Op 8 maart 1907 werd deze geopend. De winkel liep goed en al na een paar jaar werden er plannen gemaakt om een groter winkelpand te betrekken op de hoek Van der Veldstraat/ Kanaalstraat. En zo kwam hier dus in 1911 Tissing in zicht!

Magazijn ‘De Zon’, 1911-1929

Op talloze ansichten is dit gebouw te zien of op zijn minst het bekende ‘torentje van Tissing’. Het werd, zoals eerder opgemerkt, gebouwd ter plaatse van de arbeiderswoning die timmerman Karel Lindaard hier in 1860 had gebouwd voor, waarschijnlijk, zijn personeel. Daarnaast bevond zich een gelijksoortig gebouw dat in 1911 gevrijwaard bleef van sloop. Voorlopig, want toen Tissing opnieuw wilde gaan uitbreiden in 1938, is deze woning toch onder de slopershamer gekomen. Tissing noemde zijn nieuwe winkel ‘Magazijn De Zon’. Was hij daarin uniek? Niet bepaald, want er verrezen in de periode 1900-1910 nog veel meer manufacturenwinkels in den lande met precies dezelfde naam! De warenhuisketen Vroom&Dreesmann is hiervoor de opdrachtgever geweest. Al deze winkels werden gebouwd in de destijds populaire bouwstijl die Art Nouveau werd genoemd, of – in het Duits – Jugendstil. Een stijl waarin bij voorkeur elementen uit de natuur werden verwerkt. Daardoor kwam uiteindelijk ook het voor de warenhuizen typische zonnetje in beeld. Dit werd al gauw overgenomen door andere winkels in manufacturen, omdat ‘De Zon’ inmiddels symbool stond voor de betere warenhuizen en daar wilde men natuurlijk graag mee vereenzelvigd worden! Waarschijnlijk is dit de reden waarom Egbert Tissing in 1911 besloot zijn nieuwe manufacturenwinkel zo te noemen, ondanks het gegeven dat aan het nieuwe gebouw geen enkel zonnetje te bespeuren viel!

In het eerste decennium van de twintigste eeuw verrezen er meerdere panden met de naam ‘Magazijn De Zon’. Een fraai pand is bijvoorbeeld De Brink 100 in Deventer. De gevel is in 1905 gebouwd in Jugendstil naar een ontwerp van F.M.J. Caron. Hij was samen met J. Kuyt één van de vaste ontwerpers van de warenhuisketen Vroom&Dreesmann. Het (gestyleerde) zonnetje, met daaronder de naam ‘Magazijn De Zon’ is te zien op de zwarte plaat die is aangebracht in het midden van het gebouw boven de toegang Een ander V&D-gebouw die dezelfde naam voerde, vindt men nog altijd in het centrum van Gouda. In 1904 had zich hier een tweetal ondernemers gevestigd met een winkel in manufacturen. Het werd al gauw een fi liaal van V&D, waarna er een nieuw Jugendstilpand verrees onder de architectuur van Piet Buskens. Het kenmerkende zonnetje bevond zich hier in het midden van het gebouw op het hoogste punt (boven de gootlijst): een plek die iets meer voor de hand ligt. Ook in Eindhoven was een fi liaal van V&D gevestigd dat de naam ‘Magazijn De Zon’ droeg. Niet iedereen was gediend van deze ‘nieuwe stijl’ (Art Nouveau). Zo merkte mr. Adriaan Loosjes in het weekblad ‘Buiten’ op over het kersverse gebouw van V&D in Gouda: ‘Is het niet treurig dat men straffeloos voor tientallen jaren een stad op dergelijke manier kan verontreinigen?’ Vanuit dit licht bezien, kan men zich goed voorstellen dat Tissing bij zijn keuze voor een nieuw winkelpand niet een gebouw voor ogen had zoals in de genoemde steden Deventer of Gouda. Dat is het dan ook uiteindelijk niet geworden. Al zijn er bepaalde elementen te herkennen die duidelijk zijn aangebracht met een knipoog naar deze stijl, zoals bijvoorbeeld de geglaasde of geglazuurde stenen ter weerszijden van de grote winkelramen. In vergelijking echter met de genoemde warenhuizen is het in het Lissese geval niet tot een heel uitgesproken Jugendstil gekomen.

1929 voert de winkel van Tissing niet langer meer de oude benaming (Magazijn De Zon), maar is het omgedoopt in Manufacturenhandel Nederland v/h E. Tissing. De reden was het toetreden van de zoon van Egbert, W.J.E. Tissing, in het bedrijf, waardoor het van een eenmanszaak een V.O.F. werd. Egbert Tissing mocht zich toen inmiddels (vanaf 1920) eigenaar noemen van zijn winkel. Daarvoor – van 1911 tot 1920 – heeft hij het dus gehuurd.

Magazijn De Zon in beeld, ca. 1911-1925

Op afb.1 is de Van der Veldstraat in beeld gebracht. De weg werd in 1905 aangelegd. Toen Egbert Tissing voor het eerst naar Lisse kwam, moest hij hier nog over hopen stenen en zand klauteren. Hij vestigde zich, op aanraden van zijn schoonvader, in het hoge pand aan de linkerzijde van de straat. Als deze foto wordt geschoten is dat inmiddels verleden tijd geworden, want het nieuwe pand van Tissing is dan – aan de rechterzijde van de foto – reeds gerealiseerd. We schrijven dan 1911 of iets later. In het achterste gedeelte was het winkeltje van Piet Slobbe gevestigd. De meeste mensen die hier op de foto poseren, kunnen we niet meer thuisbrengen. Alleen dan Egbert Tissing! Volgens Hulkenberg zou dat de vierde man van rechts zijn. Dit is niet juist, indien de man met de bolhoed op afb. 3 met hem te vereenzelvigen is, die op zijn beurt grote gelijkenis vertoont met de negende persoon van rechts (met de fi ets aan zijn hand) op foto afb. 1.

Op de foto van afb. 3 hebben we aan de linkerkant zicht op Magazijn De Zon. De winkelramen zijn fraai vormgegeven in – waarschijnlijk – gietijzer. De stijlen links en rechts daarvan zijn vervaardigd van geglaasde of geglazuurde stenen. De hoofdingang is bescheiden vormgegeven, met daarboven een balkon. Nog hoger bevindt zich de eerste verdieping en daarboven het bekende ‘torentje van Tissing’, maar dat valt in dit geval buiten beeld. Rechts van de winkel bevindt zich een pand dat qua vormgeving iets weg heeft van de arbeiderswoning die zich voorheen bevond ter plaatse van de winkel van Tissing. Het was gebouwd in 1883 door Martinus of Maarten Romijn. In 1926 wordt de manufacturenwinkel van Tissing uitgebreid, zo lezen we in de Kadastrale leggers met betrekking tot dit perceel. Onduidelijk is echter of deze uitbreiding plaatsvond richting het daarnaast gelegen huis van Romijn. Dit pand wordt namelijk pas in 1938 daadwerkelijk gesloopt. In de plaats daarvan verrees het nieuwe winkelpand van Tissing. Iets meer richting de Kapelstraat zien we links het in 1895 gebouwde huis van mandenmaker Aangeenbrug. Ter plaatse van het tuintje is later – in 1926 – de huidige kaaswinkel van Romijn gebouwd. De foto van afb. 4 is genomen vóór 1926, aangezien de kaaswinkel van Romijn nog niet bestaat. Wél zien we nog – achter de kapokbalen – de woning uit 1883. De kapok kwam helemaal uit Nederlands-Indië en werd gebruikt voor het vervaardigen van matrassen. De fraaie gietijzeren winkelramen zijn hier goed zichtbaar, met ter weerszijden de al genoemde stijlen/pilasters. De ansicht van afb. 6 brengt het hele gebouw in beeld. Het heet dan nog Magazijn De Zon’. De kaart heeft waarschijnlijk gediend als reclame, al moet opgemerkt worden dat de oplage bijzonder gering moet zijn geweest, gezien de grote zeldzaamheid van deze kaart. Tenslotte brengt afb. 7 het interieur in beeld. Iets wat waarschijnlijk zelden is gebeurd in de (vroegere) geschiedenis van Tissing. We kijken naar de hoofdingang. Rechts bevinden zich, keurig opgerold en opgeborgen in vakken, allerlei katoenen/linnen stoffen, waarvan kleding kon worden gemaakt. Pas vanaf de jaren dertig is men er ook toe overgegaan confectiekleding te koop aan te bieden. Een bijzondere foto!

Conclusie

We eindigen dit deel in het voor de winkel van Tissing belangrijke jaar 1938. Dan zal het pand van 1911 plaats moeten maken voor een moderner gebouw. Inmiddels had Tissing goede zaken gedaan, hoogstwaarschijnlijk in samenwerking met zijn echtgenote, die ook wel wat handelsbloed door haar lichaam had stromen. Begon hij zijn zaak in een woning aan de Van der Veldstraat, al gauw kon hij een ruimer pand betrekken op de hoek Kanaalstraat/Van der Veldstraat. En daarmee legde hij de basis voor een winkelketen van redelijke omvang die uiteindelijk vijf winkels telde in West-Nederland. In het volgende deel richten we onze aandacht op de periode 1938-heden.

Bronnen

Coll. E. Tissing te Lisse, aangevuld met herinneringen en anekdotes. A.M. Hulkenberg, Lisse in oude ansichten II (Lisse, derde druk 1987). E. Vergunst, Geschiedenis van Lisse in oude ansichten en plattegronden (Schoonhoven, 2007).

Reactie

Reactie op DE WINKEL VAN TISSING EN ZIJN VOORGANGERS Jan Wiebes schrijft: “Wat mij opviel was de beschrijving over de gelijkenis tussen de Heer Egbert Tissing – de vermoedelijke bolhoed persoon – en de negende persoon met fiets, (zie detail foto hierboven). De grote man met fiets is de heer Johannes (Jan) Petrus van der Hulst, geb. 08-04-1880 te Lisse.

Zijn zoon Petrus (Piet) Johannes van der Hulst, geb.04-04-1901 te Lisse, heeft in 1925 het pand gekocht op de hoek Kapelstraat-Grachtweg, en is daar een schoenwinkel begonnen en heeft de werkplaats (het kapel) gebouwd. In 1942 heeft hij de boel van de hand gedaan, en is hij de bekende dierenzaak begonnen in de Van der Veldstraat 15. Zijn jongere zoon Piet van der Hulst geb. 17-06- 1938 te Lisse is onze huidige buurman.

Klik hier voor het volgende deel

Familie Mijnders in Lisse

/in /door

In 1636 kwam Johann Meiners vanuit Wardenburg uit Oost-Friesland in Duitsland. Johannes (1872) begon van Mijnders Meubelen. Zijn zoon Johannes Cornelis (1913) begon voor zichzelf met de ‘Eerste Lissese Eiercentrale’. Later werd dit de Kijkgrijp, vervolgens de Cash & Carry. Later werd het bedrijf voortgezet aan de Grachtweg.

door Laura Bemelman

NIEUWSBLAD Jaargang 13 nummer 1, januari 2014

In dit kwartaalblad staat de kwartierstaat van de kruidenier Johannes Cornelis Mijnders. Over deze familie is het nodige geschreven in diverse familieboeken. Een deel van deze informatie is in dit stukje verwerkt. Johann Meiners is de stamvader van de Mijnderstak in de Bollenstreek. Hij komt uit het Hertogdom Oldenburg in Oost-Friesland, waar hij in 1636 in Wardenburg geboren zou zijn.

Gerd, Gerd, Gerd (Gerrit), Gerrit, Gerrit en Gerrit

Via zijn zoon Gerd Meiners (1675) en Gerd Meiners (1714) komen we bij Gerd (Gerrit) Meiners (1751). Deze trouwt in Amsterdam en vestigt zich daar als metselaar. Wanneer hij zich in 1776 laat inschrijven als poorter van Amsterdam wordt zijn naam als Mijnders vermeld. Uit dit gezin worden in Amsterdam tien kinderen geboren, een ervan is Gerrit Mijnders, in 1780. Deze trouwt in Amsterdam met Grietje van Santen uit Hillegom en wordt metselaar net als zijn vader, aanvankelijk in Amsterdam en later in Hillegom. Gerrit Mijnders en zijn vrouw Grietje krijgen elf kinderen, de meeste kinderen zijn in Hillegom geboren. In 1809 komt daar ook hun zoon Gerrit ter wereld.

Gerrit Mijnders, geboren in Hillegom in 1809, klimt op van metselaar naar metselaarsbaas. Hij trouwt in 1838 in Lisse met Elisabeth Margaretha Mudblee uit Amsterdam. Het gezin woont in Lisse en krijgt zes kinderen. Slechts twee kinderen worden volwassen, dochter Elisabeth Geertrui en hun zoon Gerrit.

Gerrit Mijnders in Lisse

Gerrit Mijnders wordt geboren in Lisse in 1840. Van metselaar en timmer-mansknecht groeit hij uit tot aannemer in Lisse. Hij trouwt in 1864 in Lisse met Josina Beyer uit Benthuizen. Gerrit is in 1865 een van de oprichters van de ‘Gereformeerde Gemeente’ in Lisse. Hij is ook de aannemer van de bouw van de kerk, op de plaats waar nu een vestiging van ‘C&A’ is, aan de huidige Kanaalstraat. De grond waarop de kerk gebouwd wordt, is door de kerkgemeente gekocht van Gerrit Segers voor f. 250,-. De bouwkosten van de kerk bedragen f. l .218,- .

Later, in 1904, is Gerrit Mijnders medeondertekenaar van het verzoek aan koning Willem III, om een christelijke school in Lisse te mogen oprichten.

Johannes en Hendrik Mijnders

Gerrit Mijnders en Josina Beyer krijgen acht kinderen. De twee kinderen die in Lisse de meeste bekendheid gekregen hebben zijn Hendrik, geboren in 1877 – zijn zoon stond later aan het hoofd van ‘Mijnders Meubelen’ – en Hendriks’ oudere broer Johannes, geboren in 1872. Samen met zijn broer Hendrik besluit Johannes tot de oprichting van de ‘Eerste Lissese Eiercentrale’. Hij heeft als een van de eerste inwoners van Lisse telefoon, nummer 17, en een auto, een T-Ford. Dan wordt de eiercentrale opgeheven en richten de broers zich op de bloembollenexport.

Comestibles – J. Mijnders — Zaadhandel’ op de gevel, de T-Ford voor de deur en op het portier van de auto staat het telefoonnummer ’17’

Maar als de handel met Engeland rond 1900 minder winstgevend wordt, besluiten Johannes en Hendrik samen een kruideniers- annex zaadhandel te beginnen.

Johannes Mijnders trouwt in 1903 in Lisse met Cornelia Johanna Tromp. Zij krijgen een gezin van negen kinderen, maar twee kinderen overlijden al op jonge leeftijd. Johannes Mijnders is, net als zijn vader, in 1904 benoemd tot lid van de commissie die de oprichting van een christelijke school in Lisse moet realiseren. Er komt Koninklijke toestemming en in 1905 wordt met de bouw van de school begonnen. De schoolvereniging neemt de bouwkosten van f. 24.442,- voor eigen rekening. Om de school over de gracht te kunnen bereiken moet een ophaalbrug gebouwd worden. Ook deze brug wordt voor rekening van de school gebouwd. Al op 20 november 1905 kan de school worden geopend.

Dan komt in 1907 een einde aan de samenwerking tussen de twee broers, als Hendrik besluit een manufacturenwinkel te beginnen op een ander adres op de Kanaalstraat, onder de naam ‘Magazijn De Vlijt’. Vele Lissers zullen zich deze winkel nog goed kunnen herinneren. Johannes zet de eerder genoemde zaak voort, verderop in de Kanaalstraat, daar waar ‘Linker Lisse’ nu zit. Op de gevel prijkt een mooie naam: ‘Comestibles – J. Mijnders – Zaadhandel’.

Johannes Cornelis Mijnders begint voor zichzelf

Bezorger van kruidenierswaren Martien Horsman

De jongste zoon van Johannes Mijnders wordt geboren in 1913 in Lisse. Hij wordt op jonge leeftijd kruidenier zoals zijn vader. Hij begint een nieuwe zaak, samen met zijn zus Jacoba, in een noodwinkel tegenover de steenfabriek, aan de kant van de Watertoren. Totdat het enkeltramspoor vlak voor de winkel verbreed moet worden naar dubbelspoor en de winkel moet wijken. De kruidenierszaak van Johannes Cornelis en zijn zus krijgt dan onderdak in een van de kleine witte huisjes aan de overkant van de Heereweg. Dit huisje wordt ingericht als winkel. Zus Jacoba trouwt met Isaac Boom en samen zetten ze de winkel daar voort. Johannes Cornelis gaat terug naar het dorp, naar de winkel van zijn vader. In de kruidenierszaak op de Kanaalstraat werkt ook Albert Groothedde, die met Jans jongste zus Cornelia getrouwd is. Johannes Cornelis trouwt in 1939 met Christina van Haaften. Zij krijgen zeven kinderen, de oudste zoon is Jan Mijnders, geboren in 1942.

De Kijkgrijp en Cash & Carry in Lisse

Samen met zijn zwager Albert als compagnon, begint Johannes Cornelis rond 1949 de eerste zelfbedieningszaak in Lisse. Onder de veelzeggende naam ‘De Kijkgrijp’, is dit een van de eerste zelfbedieningswinkels in ons land. De zaken gaan goed en het kruideniers duo opent vervolgens een ‘Cash & Carry’ op de hoek van de Grachtweg en de Kapelstraat, in een oude bollenschuur van Parijs. Als Albert Groothedde na vele jaren uit de zaak stapt, komt Johannes Cornelis’ oudste zoon Jan in de zaak. Het oude gebouw op de hoek van de Grachtweg/Kapelstraat wordt gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Kruidenier Johannes Cornelis Mijnders metselt in 1973, samen met zijn zesjarige kleinzoon en naamgenoot, de gedenksteen ‘Ora et Labora’ in, voor de nieuwe ‘Consumentenmarkt De Haven’. Die steen zit er nog steeds.

Bronnen

o.a. familiegegevens uit ‘Mijnders is mijn naam’ van Gerard Galema;

Naamlijst voor den Telefoondienst 1915, regio Lisse;

Burgerlijke Stand akten van Lisse;

Geschiedenisinformatie Christelijke basisschool ‘De Akker’ in Lisse (website);

Interview met de heer Kees Mijnders.

De ‘Cash & Carry’op de hoek van Kapelstraat en Grachtweg

DE BIBLIOTHEKEN VAN LISSE: deel III

/in /door

Een bibliotheek annex boekenwinkel was gevestigd in de Kapelstraat. Dit was de algemene bibliotheek. Deze bibliotheek stopte toen het echtpaar de Haas met pensioen ging. Romeyn bouwde toen zelf een bibliotheek op.

door Bas Romeyn

NIEUWSBLAD Jaargang 12 nummer 1, januari 2013

Boekhandel annex bibliotheek (of eigenlijk andersom) “De Volharding” was gevestigd in de Kapelstraat. In het pand waar nu de Christelijke Boekhandel zich bevindt. De wat stoffige zaak werd gedreven door het echtpaar de Haas (als ik het goed heb), die op hun beurt de zaak inclusief inboedel overgenomen hadden van C. Moolenaar. Was mijn eerste bibliotheek samengesteld door gereformeerde mannenbroeders, de tweede nog door de Paus zelve met wijwater was ingezegend, de derde en laatste bibliotheek van ons voorzichtig ontluikende dorp kan als “algemeen” gekenschetst worden. Hier was het echte werk te vinden. In de kleine winkel stonden de te verkopen boeken in een fraaie, klassistische eiken kast. Bij het liquideren van de zaak, jaren later, heb ik gaarne van het aanbod gebruik gemaakt om deze over te nemen. Hij heeft zeven jaar in ons eerste huis (Heereweg 87) staan pronken. Achter de toonbank bevond zich in een duister, geheimzinnig labyrint, bestaande uit smalle gangen, de bibliotheek. De basis bestond nog uit boeken van de vorige eigenaar, allemaal van voor de oorlog. Een catalogus bestond niet. Je hoefde alleen maar een genre op te geven waarop je een dikke stapel boeken kreeg. Verwacht werd dat je er direct minimaal één zou nemen. Er was eigenlijk maar één ontsnapping aan dit rigide systeem mogelijk, door te zeggen dat je ze allemaal al kende. Of, van deze methode maakte ik graag gebruik, door ook boeken te kopen en niet alleen te lenen.
Direct al begon ik enthousiast met de onvolprezen en in die tijd mateloos populaire Bob Evers-serie. Wat een fantastische, spannende en vooral humoristische jongensboeken waren dat! Ze waren geschreven door Willy van der Heide (Willem Waterman). In die tijd kwamen er met enige regelmaat nieuwe delen uit. Feest! Betreffende reeks was genoemd naar de Amerikaan Bob Evers. Dit fi guur is eigenlijk nooit zo goed uit de verf gekomen. Het ging om Arie Roos en Jan Prins. Bob gaf wel dat exotische, dat moderne, dat rijke-oom-uit Amerika gevoel aan de boeken mee. Er werd wat afgelachen en geschoten! Vooral de boeken die zich afspeelden op de Kaag (de auteur woonde aldaar) en in Lisse ( met ene Grimbergen!) spraken natuurlijk zeer tot de verbeelding.
Na de Rode Pimpernel, Scaramouche, Captain Blood en nog veel meer historische romans, waarin elegante edellieden, uiteraard voorzien van fl itsende degens en gesteven puntsnorren, smachtende jonkvrouwen het hof maakten, stuitte ik op Thackery Austen en de gezusters Brontë. De facto ook kasteelromans, maar toch op een hoger plan. Dit was literatuur! Er was geen houden meer aan: de onnavolgbare Charles Dickens, met zijn huiveringwekkende ellende en zijn hilarische  humor. Ze trekken weer aan me voorbij: Jings, die lieve kleine Dorrit, Pip, David, mr. Pecksnifft, ach zo kan ik nog wel even doorgaan. De oplichter Tchitchikov van Gogol, het navrante Rood en Zwart van Stendahl, Poe, het vaak herlezen De graaf van Monte Christo, Goethe, Svevo, de subtiele, verslavende Proust. Het wurgende Effi e Briest.. Bij toeval ontdekte ik ook de Vlamingen. Na het eerste boek, ik meen het fi jnzinnige Elias en het gevecht met de Nachtegalen (wat een titel!) was ik verkocht. Wat een sfeer, wat een taalrijkdom. Ze volgden allemaal, inclusief de kaler schrijvende maar briljante Willem Elsschot.
Op een gegeven moment ging het echtpaar de Haas met pensioen en ben ik de vierde bibliotheek van Lisse zelf op gaan bouwen. Een droombibliotheek bestaande uit vele interessegebieden. Deze dijde in de loop der vele jaren zodanig uit dat ik in grote ruimtenood kwam. Er was maar één oplossing: een ander huis! En zo zijn we aan en in het Oude Koningshuys gekomen! Wat boeken al niet teweeg kunnen brengen.

Reactie

Bas Romeyn zette in het laatste deel van “de bibliotheken van Lisse” (jan. 2013) een vraagteken bij de naam van degene die boekhandel annex bibliotheek “De Volharding” leidde. Ruud Nieuwenhuis meldt dat dit de heer Werner Haas was.

 

Restauratie van 100 jaar oude vaandel van de Lisser RK Middenstands Vereniging St. Jozef “De Hanze”

/in /door

Corrie Swinkels-Verwer presenteerde het vaandel tijdens een lezing over de geschiedenis van borduren en handwerken.

Nieuwsflits

NIEUWSBLAD Jaargang 11 nummer 2, april 2011

Op 14 februari 2011 ontving de Vereniging Oud Lisse van de Broederscongregatie “Onze Lieve Vrouw van Zeven Smarten” in Voorhout het schitterende ca. 100 jaar oud vaandel, dat heeft toebehoord aan de RK Middenstandsvereniging St Jozef, “De Hanze” te Lisse (zie ons Nieuwsblad Jrg. 10 nr. 2 (April 2011)) Na de inspectie van het vaandel werd besloten om het te laten restaureren.
Heel bijzonder is het, dat mevr. Corrie Swinkels-Verwer ons aanbood om deze restauratie voor de vereniging gratis te doen, waarvoor wij haar bijzonder dankbaar zijn! Corrie is restaurateur van oud textiel en was ook werkzaam voor het Rijksmuseum.
Nadat ze een jaar met deze complexe restauratie van het vaandel bezig is geweest, presenteerde zij het gerestaureerde vaandel dinsdagavond 20 maart in het Cultuur Historisch Centrum “De Vergulde Zwaan”.
Het was een bijzonder boeiende avond met ca. 50 belangstellenden. Ook hebben onze vrijwilligers (o.l.v. Chris Balkenende samen met anderen) de inrichting van de zaal keurig verzorgd. Corrie had heel veel bijzondere textielstukken en merklappen meegenomen en na de uitstalling van haar textiel stukken in de zaal leek het wel een museum!

Broeder Dalmatius (92 jaar!) van de broederscongregatie (“jongeman” zoals Koos van der Zwet hem aankondigde, want hij is nog heel vitaal), hield voorafgaand aan de presentatie van Corrie een inleiding. Hij vertelde hoe het vaandel indertijd bij hun terecht was gekomen in Voorhout (naam van de gever uit Lisse kon niet meer achterhaald worden) en over de achtergrond van de broederscongregatie in Voorhout.
Daarna hield Corrie een inleiding over de geschiedenis van borduren en handwerken, aan de hand van vele in de zaal uitgestalde voorbeelden, ook uit Lisse. O.a. de omvangrijke collectie oud textiel, merklappen en andere voorbeelden uit het handwerkonderwijs die ze van mevr. Cock Nieuwenhuis had ontvangen.
Na de pauze legde ze in detail m.b.v. een diapresentatie uit hoe de restauratie van het vaandel verlopen was, waarna onder veel applaus het gerestaureerde vaandel werd onthuld, dat een aanwinst is voor onze vereniging.
Kortom het was een fantastische avond! Broeder Dalmatius nodigde de Vereniging Oud Lisse uit om in kleine groepen (max.8-10) een of meerdere afspraken te maken voor een bezoek aan het prachtige museum van de broederscongregatie in Voorhout. Komen we op terug!

Oproep

Op het vaandel van de “De Hanze” afdeling Lisse staat dat de afdeling in maart 1912 is opgericht. Precies 100 jaar geleden! Helaas is er over het vaandel en over de middenstandsvereniging bij ons niet veel bekend. Mocht u meer weten van de geschiedenis van het vaandel of van de vereniging dan horen we dat graag van u.
Vroeger werd er vaak gebruik gemaakt van een vaandel. In Lisse moeten veel meer vaandels gebruikt zijn. Misschien heeft u daar ook informatie over. We houden ons aanbevolen

broerder Dalmatius en Win Bosch

 

Niets nieuws onder de zon: discussie over de zondagsopenstelling van winkels in Lisse

/in /door

In 1932 werd gediscuteerd over de vraag of de winkels op zondag opengesteld zouden moeten worden. De gemoederen in de gemeenteraad liepen hoog op. De openstelling op zondag ging niet door.

door Maarten van Bourgondiën

NIEUWSBLAD Jaargang 10 nummer 1, januari 2011

L’histoire se répète: de zondagsopenstelling van winkels is al geruime tijd onderwerp van gesprek en laat ook de Lissese gemeentepoli­tiek niet onberoerd. Dat was 80 jaar geleden niet anders. Zoals straks zal blijken, werd ook in 1932 gediscussieerd over de vraag of de winkels in Lisse op zondag open mochten zijn. Ter illustratie volgen hieronder de notulen van de gemeenteraad van 11 maart en 18 mei 1932 waarin deze kwestie aan de orde wordt gesteld. De notulen spreken voor zich, maar hier en daar heb ik ter verduidelijking tussen vierkante haken extra infor­matie toegevoegd.

De notulen van de gemeenteraad in het Gemeentearchief van Lisse bevat­ten veel meer van dit soort interessante kwesties. Wilt u meehelpen met het speuren naar leuke of interessante verhalen die in het Nieuwsblad geplaatst kunnen worden, dan kunt u zich aanmelden bij de coördinator van de Werkgroep Historie en Genealogie (maartenvanbourgondien@hotmail.com. De werkgroep bestaat slechts uit een paar mensen, dus wij kunnen uw hulp hard gebruiken!

Notulen van de gemeenteraad

11 maart 1932 [1]

De voorzitter kan het standpunt van den Heer Noorlandt zeer waarderen [schrappen van artikelen 3 en 5 der Winkelsluitingswet], doch heeft gehoord dat de belangen bij het open zijn van de winkels en den verkoop van bloemen op Zondagen gedurende de z.g. bloementijd zoo groot zijn, dat zij het voorstel wettigen [voor een later sluitingsuur van de winkels]. De Heer Warmerdam zegt, dat deze streek in den bloementijd van bij­zondere beteekenis is. Wij willen de vreemdelingen van deze streek niet afstooten door hen te ontnemen wat een bezoek veraangenaamt.Bovendien rekenen de Middenstand en de arbeiders voor de instandhouding van hun zaken en gezinnen op extra verdiensten van die dagen. De Heer Tromp zegt, dat de Wet Gods het doen van zaken op Zondagen verbiedt en men van het op die dagen verdiende geld geen Zegen kan ver­wachten. Spreker zou gaarne zien dat voor de artikelen 3 en 5 geen meer­derheid te vinden is. De Heer Kingma merkt op, dat men iets kan gebruiken zonder dat de win­kels open zijn en gaat mee met het betoog van de Heer Tromp.

Hierna brengt de Voorzitter het voorstel van den Heer Noorlandt in stemming.

Voor stemmen de Heeren J. Noorlandt, A. Verduijn jr., J. Kingma, J.P. Segers en G. Tromp.

Tegen stemmen de Heeren A.H. Schrama, P. Romijn, C. Langeveld, A.Th. van Kesteren, C. Schrama, L. Onderwater, J. Pijnacker en P. Warmerdam, zoodat het voorstel van den Heer Noorlandt verworpen is.

Verordening Uitvoering Winkelsluitingswet

Artikel 3

Artikel 2 sub a der Win­kelsluitingswet bepaald, dat het verboden is ge­durende den Zondag een winkel voor het publiek geopend te hebben. Afwijking daarvan wordt voorgesteld voor den z.g. bloementijd.

Artikel 5

Artikel 8 der Winkelsuitingswet verbiedt  , het verkoopen en te koop aanbieden langs wegen en vaarten op

Zondagen. Eveneens als in artikel 3 verdient een uitzondering te worden gemaakt voor den z.g. bloementijd.

Besluit

Artikel 3

In afwijking van het bepaalde in artikel 2 sub a der Wet, wordt toegestaan om een winkel voor het publiek geopend te hebben op de Zondagen, welke vallen in het tijdvak van 21 Maart tot en met 31 Mei.

Artikel 5

In afwijking van het bepaalde in artikel 8 der Wet, wordt toegestaan om af­gesneden bloemen te verkoopen, te koop aan te bieden en daarmede te ven­ten op of aan voor het openbaar verkeer openstaande land- en waterwegen tusschen 8 uur des voormiddags en 8 uur des namiddags op de Zondagen, welke vallen in het tijdvak van 21 Maart tot en met 31 Mei.

18 mei 1932 (2)

Aanpassing Winkelsluitingswet

Het open zijn der winkels op de Zondagen van 21 Maart tot en met 31 Mei wordt beperkt tot de winkels, waar uitsluitend of in hoofdzaak worden verkocht de artikelen in artikel 3 van het aangeboden concept-raadsbesluit genoemd.

Geen der leden geeft een andere wensch te kennen, zoodat de verordening ongewijzigd wordt aangenomen.

Winkels die op Zondag open mogen zijn:

  1. fotoartikelen, prentbriefkaarten
  2. brood, koek, banket, suikerwerk en chocolade
  3. fruit
  4. melk en andere alcohol vrij e dranken
  5. tabaksartikelen
  6. bloemen

[het besluit van 11 maart 1932 is hiermee ingetrokken en vervangen door het besluit van 18 mei].

Noten

Gemeentearchief Lisse, inv. nr. 540.

Uitzondering de bloementijd. Ansichtkaart afkomstig uit de collectie van Jetty Tempelman

Welke winkels waren er in de 2e Wereldoorlog? Reacties en aanvullingen van lezers

/in /door

Het artikel van Henk Schalk in het Nieuwsblad van juli 2009 en de reacties daarop, heeft weer heel wat reacties opgeleverd.

door Henk Schalk

NIEUWSBLAD  9 nummer 1, januari 2010

Het artikel van Henk Schalk uit het nieuwsblad van juli 2009 en de reacties die daarop volgden blijven heel wat reacties opleveren. Onze fotocollectie is daardoor weer uitgebreid. Reacties blijven natuurlijk zeer welkom.

Mevr. v.d. Veek-Ruigrok schrijft: aargang 8, nr.3 en 4 heb ik met aandacht gelezen. Het ging over winkels
in de Wereldoorlog. Ik ben van 1924 en woonde in de Veldstraat. Daar was op Nr. 2, Piet Slobbe met een snoepwinkeltje. Voor 1 cent kreeg je al 2 stelen drop of zoethout, een kleurbal of witzwart e.d. Op Nr 14 was een groentewinkel, van Oosten en later een kruidenierswinkeltje van Kool. Een broer en een zus. Zij hoorden bij een Protestantse Kerk, zij gaven hun klanten altijd een hand. Ik weet niet zeker wie van de twee er tijdens 1940-1945 in zaten. Op Nr. 1 woonde Daan Been, met melk, kaas, boter en eieren.In de Wagendwarsstraat was op de hoek met de Wagenstraat een Dameskapster, Mevr. Degger, geen winkel. De andere hoek, Martien van Stein, met schoenreparatie. Aan de overkant, Cafe Jos van Riel. In de mobilisatie zaten daar onze soldaten en later de Duitse soldaten. Voor aan in de straat was de winkel van Nieuwenhoven, bloemen en tuinonderhoud van de Notabelen in ons dorp. Bij de boerderij van de Fam. Hulsbos aan de Kanaalstraat verzorgde hij de voortuin en plantte daar
fuchsia`s. Nu is dat Vrouw Holle. Graficus had wel een winkel met kantoorartikelen en je kon daar boeken huren. Ernaast was een snoepwinkel van Arie van Stein, bijgenaamd Kedet, waarom weet ik niet. Naast van Zelst was het Cafe van Kerkvliet, mijn moeder maakte met de feestdagen boerenjongens en dan haalden wij daar 2 maatjes Anizetta en blanke rozijnen bij Wijnberg, die woonde op de Heereweg. Ligtenberg met sigaren was er ook al. De boekhandel van die broer weet ik niet. Dan krijgen we naast de Kooker, Kapsalon van Hagen, dames en heren.
Zoals Hans van Duijnhoven al schreef was het Peet Zwetsloot die op de Kanaalstraat woonde. Aan de andere kant, naast Romijn, was de mandemaker van Aangeenbrug. En bij van Biezen kocht je de Gasmunten voor 11 cent per stuk. Naast Timmermans was een meubelzaak, van der Meer en sigarenwinkel van Antoon Mesman. Nog een sigarenwinkel van Fam. Meskers in de Schoolstraat. Op de Grachtweg een kleine Wasserij van v.d. Hoorn. Daar werden de boorden van de mannen gestreken en gesteven voor de Zondag en met een manchetknoop aan het overhemd gedaan. Arme mannen. Op de Heereweg naast de Witte Zwaan, de sigarenwinkel van Van Turenhout en sportartikelen voor te vissen, naast de schoenwinkel, de volgorde weet ik niet meer, Cafe `t Haantje, ik dacht nog een bakker, Goldberg. Rijwielen van Gé Bruijnen en een manufacturenwinkel van Klaver. Een lange smalle ingang, met opzij twee etalages. Voorbij Jamin was v.d. Tang, Zaadwinkel. Naast Freriks, een brede poort en dan Cafe de Duif en melkhandel Smit, dan het Rottenest. Nu komt Wijnberg en Slager Persoon, Opdam, Melman en sigarenwinkel Meiland. We gaan bij v.d. Mark de hoek om. Aan de rechterkant was Berk, de klompenmaker. Dan de opslagplaats van de Gebr. van Rooyen (mijn ooms). Verderop in een klein tussenpad de dames v. Kesteren met koffie en thee en wat snoepgoed. Aan de overkant petroleumboer Langelaan, die ook wat kruidenierswaren verkocht. Hij had een mooie spreuk op deur of raam. Die krijg ik misschien nog van Riet Opdam, die weet hem nog uit haar hoofd. Van haar en van Greet v. Stijn heb ik ook informatie gekregen. Aan de andere kant van de Heereweg, voorbij Buschman, een oud echtpaar Dames Bruijnen, dat Roomse spullen verkocht zoals beeldjes, rozenkransen en boekjes. En boekhandel van Houberg en kapper Franssen. Zie bijgaande foto en achterkant.

Heerensalon en Damessalon Franssen Foto coll. kleindochter

Achterop de foto staat het volgende geschreven: Deze foto heb ik gekregen van mijn schoonzus. Op de foto staan haar Opa en Oma en haar vader. Zij oonden aan de kant van Buschman, Nr. 237. Fam. Franssen.

Naast Witsenburg was Berkhout-Kroon. Hij had al een Ford en ging daarmee met stoffen en dergelijke naar de klanten. Het eerste stuk van de winkel van v.d.Geest heeft v. Schooten gezeten, met sigaren. Voorbij Goudkade weer een sigarenwinkel van Henk Kortekaas. Naast De Gruyter een Cafe v. Streng. Er was een balustrade voor. Weet niet of die toen nog gebruikt werd. Naast Geerdes melkhandel v. Dijk en dan schoenwinkel v. Stijn en achterom de reparatie. Koos v. Stijn kwam `s maandagsmiddags de schoenen ophalen en dronk bij ons thee en dan kwamen de verhalen over Lisse los. Carels met stoffenwinkel en garen, spelden e.d. Voorbij v.d. Meer al weer een sigarenwinkel van v.d Heijden? Stroet met bloemen. Duivenvoorde met een zaadwinkel. Jo Bruijnen met Radio`s en fietsreparatie. Mijn oudste zus heeft daar gewerkt en mijn moeder kon daar een radio huren, het was een bakbeest, zo groot, af en toe moest je er een klap op geven, anders deed hij het niet. Die ging natuurlijk snel weer terug. Nu iets leuks: Melkslijter Hoogenboom had volgens mij een hondenkar en ging met melk langs de deur. Met een pint van een halve liter, schepte hij de melk uit de bus, maar dat ging zo snel dat de pint niet goed leeg was. Dat was winst voor hem..
Het is nu zondagmiddag 4 uur. Toen ik hier aan begon had ik geen idee hoeveel herinneringen er weer boven zouden komen. Soms was ik er in bed nog mee bezig en kwam er een winkel weer in mijn gedachten. Ook hier en daar mensen gebeld. Afgelopen donderdag, heel onverwachts, toch de spreuk van Langelaan gehoord van Rinus van Zonneveld. Geweldig. Hier komt hij:

LAAT HATERS HATEN.
LAAT NIJDERS NIJDEN.
WAT GOD GEEFT ZAL IK LIJDEN.
KOFFIE, THEE, TABAK, SIGAREN,
KRUIDENIERS EN GRUTTERSWAREN.

Ik hoop dat het helemaal klopt. Ook een compliment voor Henk Schalk, die in Nr. 2 de belevenissen van de oorlog vertelt. Ik was toen 5 jaar ouder dan ij. Nu beleef je het opnieuw. Bij de bominslag op de Broekweg lag mijn Oom Arie v. Rooyen onder een muur, hij kwam er heel goed vanaf. Tijdens de razzia`s moesten mijn broers ook weg kruipen. Op de schuurzolder hadden wij een ruimte gemaakt waar mijn broer inkroop en dan klein gemaakt hout er overheen en de andere broer bij de buren. Ik stop er nu mee en doe het op de post en ik kan weer rustig slapen.

De heer G.J.M. Vreeburg reageerde op de ingezonden brief van “Oud Lisser” Dhr. Hans van Duijnhoven uit Randers (Denemarken). (Nieuwsblad Blz. 33 Nr. 4 Jaargang 8).
Over de Slagerij van Buschman meldt hij het volgende: De Slagerij van Piet Buschman zat aan de “Sassenheimkant” van  Boekhandel Grimbergen. Zijn broer Willem Buschman had een Slagerij in “De Engel”. Deze Willem heeft in de oorlog in een concentratiekamp gezeten. Hij kwam daar levend uit, maar is niet oud geworden. Aug werkte in de Slagerij van Piet Buschman. Op de Heereweg kwam na de Slagerij van Buschman eerst een klein huisje, waar mijn grootvader in heeft gewoond en vervolgens pas de Garage van BRUIJNEN. Dhr. Hans van Duijnhoven wist niet meer precies of de naam nu met een Y of met een I werd geschreven, maar in ieder geval was het BRUIJNEN en NIET
BRUININGS.

Dan reageert Helmi Beijsens-Berg op het nieuwsblad van juli 2009, bovenaan blz. 16. Zij schrijft: van af “De Gruyter.” Fotografi  Geerdes, en dan komt op nummer 173 kapper Gilian, ( later kapper Beijsens, nu kapper Thijsen) de Coöperatieve Boerenleenbank enz. In de toenmalige R.K. Coöperatie, de bakkerij, was A. Beijsens de bakker (vader van Frans de kapper). Velen in Lisse zullen hem nog herinneren.

Klik hier voor het hele verhaal

Welke winkels waren er in de 2e Wereldoorlog volgens Henk Schalk

/in /door

Alle winkels in Lisse tijdens de oorlog worden besproken. Welke winkels, waar ze stonden, wie de eigenaar was en wat ze verkochten komt aan de orde.

NIEUWSBLAD Jaargang 8 nummer 3, juli 2009

door Henk Schalk

Op de Kanaalstraat van de brug tot de Broekweg niets. Vanaf de Broekweg rechts op de plaats waar nu de Tandtechnieker is, de kruidenierswinkel van de Weduwe Nonhebel, ( super Leids sprekend ), van Dongen de poelier ( er konden twee mensen in de winkel, mits ze niet te dik waren), Groenewegen de hovenier/bloemwinkel, dan van Graas die verkocht tabakswaren, daar tegenover kapper Klein en weer aan de rechterkant de Sparwinkel van Rhijnsburger, later afgebroken omdat daar de Oranjelaan moest komen. Dan de winkel van bakker Schalk, op de hoek van de Beatrixstraat (de straat had een andere naam omdat namen van het Koninklijk Huis verboden waren ), de zaak in motorrijwielen van Maarschalk, daartegenover het café van Dorus Rijkers, hij woog 250 kilo, zijn vrouwtje iets meer dan 50 kilo.

Iets voorbij de Beatrixstraat aan de rechterkant, de groente en fruitzaak van Bertus Scholte, verderop links, waar nu Linker Lisse een winkel heeft, de kruidenierszaak van Jan Mijnders, later één van de eerste zelfbedieningszaken. Rechts op de hoek met de Julianastraat was drogisterij
Johan Mijnders en links op de hoek van de Molenstraat slagerij Mosseveld, een N.S.B.er, die had een automatiek en dat was hyper modern !!

Aan de rechterkant naar ik meen een kapper, Sjaak Schrievers. Op de plek waar nu de C&A is had je de Firma Schouten, destijds verwarmingsartikelen en installatie. Rechts weer een groenteboer, Nederstigt. Aan de linkerkant, vóór de Kapelstraat een winkel in “Fijne Comestibles“, van Wijnbergh. Aan de rechterkant op de hoek met de Meerenhoutstraat, Manufacturenhandel Mijnders “ De Vlijt “.

Dan de kaashandel van Romijn, op de linkerhoek met de Kapelstraat de “ Roomse “ Coöperatie, daar naast rijwielhandel de Kooker en vervolgens Foto Mieloo en van Voorst rookwaren. Daar tegenover Tissing op de hoek met de v.d. Veldstraat en op de andere hoek bakker de Lange, dan rijwielhandel en hersteller Bart Keijzer en drogisterij en opticien Dreijer. Wat verder Timmermans, waar we later onze cassette nog gekocht hebben.

Dan schoenreparatie Zandvliet en op de hoek met de Wagenstraat de wagenmakerij van Rossen. Op de volgende hoek Lascaris met een handel in van alles en nog wat, net als later Sterk en daar naast van Biezen, met zo lang als het er nog was, drop, kaneelstelen en knikkers enz. Vervolgens de groentezaak van Van Pijpen en tenslotte op de hoek met de Heereweg, De Gruyter. Aan de linkerkant vanaf rijwielhandel de Kooker was nog de winkel van Ligtenberg, of dat zou ook later kunnen zijn. Verder de schoenhandel van Van Zelst, dan een handel in religieuze artikelen van Rosier. Dus beelden en beeldjes, kruisen, met of zonder beeld, rozenkransen enz. En die mensen keken altijd zo vróóóóm…. Waar nu groentehandel van Pijpen is had je nog de ATEP. “ Bij de Atep is Uw dubbeltje de koning “, alles kostte daar namelijk een dubbeltje, een kwartje of een gulden volgens een Amerikaans systeem. Eigenaar was de familie Schravendeel. Als laatste de ( hoef ) smederij van Schuts. Tot zover de Kanaalstraat.

Op het Vierkant links vanaf de Ned.Herv. Kerk eerst Hotel Restaurant De Witte Zwaan, schoenhandel Vlag, kapper Fransen, Albert Heijn en Jamin. Aan de rechterkant de Apotheek, dan de boter- en kaashandel Langeveld, daarnaast de winkel van foto Koning ( of was dat later ?? ) en Heda Modehuis op de hoek.

Verder de Heereweg op aan de rechterkant tot de Kanaalstraat, bakkerij Witzenburg, de kruidenierswinkel van de Protestantse Coöperatie, dan van der Geest, ijzerwarenhandel, gereedschap en ook nog wat “ Roomse “ spulletjes, dan Goudkade en vervolgens een winkeltje van de Nederlandse Unie, een politieke organisatie die al rap door de Duitsers verboden werd. En dan komen we weer uit bij Schuts. Op de Heereweg aan de linkerkant tot de Stationsweg (DeSteeg), schoenhandel Jo de Kooker, bakkerij Freriks en dan het buurtje dat het Rottenest genoemd werd en op de hoek kruidenier van der Mark.

Vervolgens op de Heereweg vanaf de Stationsweg het Postkantoor, dan de “ Winkel van Sinkel “ van Daudey, zijn zuster had  een gelijksoortige winkel op de hoek Wagenstraat/Wagendwarsstraat. Boze tongen beweerden dat Daudey altijd zei: “ Wat ik niet heb heeft mijn zuster en wat mijn zuster niet heeft dat heb ik…..”’.

 

 

 

Dan volgt de Ford garage, een boekhandel met bibliotheek van Muyson, vervolgens bakkerij Vaneveld en de Incassobank. We gaan terug naar de Kanaalstraat aan de rechterkant vanaf De Gruyter. Fotografie Geerdes, de Coöperatieve Boerenleenbank, bakkerij Vermeer en bakkerij van Maanen en bij Klein Vreewijk, bakkerij/kruidenier Schakenbos.

 

 

In de Kapelstraat na de R.K. Coöperatie, boekhandel en bibliotheek de Haas, “ De Volharding “, dan schoenmaker Vermeij en op de hoek met de Grachtweg een kapper en op de Grachtweg de fi rma Tibboel. In de Julianastraat een handeltje van Trommel, de postbode, de sigarenwinkel van Koot op de hoek met de Nassaustraat, slagerij van Kesteren, (nu Danmax computers ), dan de groenteboer Horsman op de hoek Julianastraat/ Wilhelminastraat ?, dan van Kesteren, een kruidenierszaak waar de familie bijna alleen Gaspenningen kocht, zo groot als een stuiver en met een inkeping, die je in een muntapparaat moest draaien en dan had je weer voor een tijdje gas.

In de Wilhelminastraat een piepklein winkeltje van Kersbergen, waar alleen melk en eieren verkocht werden, slagerij van der Wekken op de hoek met de Nieuwstraat, Schrama op de hoek Wilhelminastraat/Emmastraat en iets verderop kruidenier en melkboer Knook.

Naschrift redactie
Henk Schalk laat ons delen in persoonlijke herinneringen uit een periode die al lang achter ons ligt. Ouderen onder ons zullen ook in gedachten een zelfde rondje langs de winkels in Lisse gemaakt hebben. Zoals Chris Balkenende al memoreerde hopen we op veel reacties. Zo zijn er niet alleen in het dorp Lisse, in het gedeelte dat Henk Schalk beschrijft, winkels geweest. Ook in het buitengebied van Lisse waren winkels. Wat ook interessant is zijn de winkeltjes en eenmansbedrijfjes die alleen maar een achterom hadden. Een vraag die bij het lezen van de herinneringen van Henk Schalk opkomt is: hoe heetten de straten die vernoemd waren naar een lid van het koningshuis in de oorlogsperiode? Zijn er nog foto’s waarop de ”oorlog”benamingen af te lezen zijn. Zijn er nog foto’s of verhalen van het verwijderen van de foute namen en van het weer ophangen van de Koninklijke naambordjes van deze straten. Graaf in uw herinnering en in uw oude fotoalbums en maak ons deelgenoot van wat u gevonden hebt.

Er zijn in het volgend nieuwsblad nogal wat aanvullingen. Klik hier voor de aanvullingen. In het daarop volgende Nieuwsblad staan nog meer aanvullingen.

‘Ze hadden onderduikers op de zolder van hun kaaspakhuis’

/in , /door

 

DOOR WILMA VAN VELZEN

Deel 6 – Hart voor Historie: Grachtweg 1a
Uit het Witte Weekblad van 22 augustus 2007

De Grachtweg in 1885, gezien vanuit het oosten. Links Grachtweg 1a. (Foto: archief VOL)

LISSE – Grachtweg la is te typeren als een pand dat er dankzij particulier initiatief nog staat. De huidige bewoners, Erik Plantenberg en zijn gezin, zijn erin geslaagd het voormalige kaaspakhuis van bouwval te redden. De geschiedenis van Grachtweg la gaat terug tot de zestiende eeuw. Het pand is waarschijnlijk rond 1743 gebouwd door ene Warbout Jurriaanse Vreeburg, ter vervanging van een tot woonhuis omgebouwde schuur.
Plantenberg vertelt, dat zijn woning veel bewoners heeft gekend: ‘Een van hen was Pieter Hendrik Koppenschaar, die hier met zijn gezin leefde. In de gemeentelijke archieven heeft de Lisser historicus Rob Pex kunnen achterhalen, dat deze man in 1838 door burgemeester en wethouders werd aangesteld als bode, aanplakker en omroeper. Een fragment van een affiche uit die periode heb ik tussen de balken aangetroffen. Mogelijk was dit door Koppenschaar in een kier gestopt om de tocht te weren. Uiteraard heb ik het bewaard.’

Kaasstellingen
Rond 1907 komt het pand in bezit van Cornelis Langeveld. Deze richt het woonhuis in als kaaspakhuis. Plantenberg weet nog goed dat, toen hij het pand in 1986 kocht, de kaasstellingen nog aanwezig waren. ‘In het souterrain, waar onze keuken een plekje heeft gevonden, werden de kazen geschraapt. Daarachter bevond zich een geisoleerde ruimte voor het koel houden van de boter. Het naastgelegen pand, waarin thans makelaar Chantal Lefeber is gevestigd, bood ruimte aan een kaaswinkel. Tot het eind van de negentiende eeuw werd het kaasbedrijf voortgezet door Jaap en Theo Langeveld, de jongere generatie. Dit waren overigens twee heldhaftige heren. In de oorlog hadden ze onderduikers op de zolder van hun kaaspakhuis. Nota bene direct onder de neus van de Duitsers, die zich een hoofdkwartier hadden verschaft in de tegenover gelegen oude pastorie!’
Maar Grachtweg la kent meer geheimen. Voor het creëren van meer ruimte besloot Plantenberg, nadat hij bet bestaande gedeelte had gerestaureerd, in dezelfde bouwstijl achter het woonhuis een deel bij te bouwen van oude bouwmaterialen, die hijzelf bijeen had gescharreld. Bij het graven, dat eraan vooraf ging, stuitte hij op de oude beerput. Hierin trof de huidige eigenaar diverse pijpen en scherven van aardewerk en glas aan. Archeologisch onderzoek wees later uit, dat het merendeel van de vondsten afkomstig was uit de vijftiende en zestiende eeuw.

Sluikbegraving
Korte tijd daarna deed Plantenberg opnieuw een vondst, maar deze was luguber. Hij stuitte op een skelet. Als voormalig fysiotherapeut herkende hij hierin menselijke resten. Nader onderzoek wees uit, dat het hier een zogenaamde sluikbegraving betrof van nog voor de Wet op de lijkbezorging. In de zestiende eeuw was het niet ongebruikelijk dat mensen die geen geld hadden op eigen erf werden begraven. Een kerkelijke begraving was dan te duur. Evengoed kan het een zelfmoord of een niet-christen betreffen, omdat deze doden niet mochten werden begraven in ‘gewijde’ grond. Hoewel Plantenberg het graag had gewild, hebben onderzoekers het ware verhaal achter de sluikbegraving niet kunnen achterhalen.

Copyright © 2007 Vereniging Oud Lisse