DE WILDE FLORA VAN DE BOLLENSTREEK: alsemambrosia

Van aardaker tot zwanenbloem het  boek met de wilde flora in de Bollenstreek. Deze keer wordt Alsemambrosia besproken. Deze plant komt bij Rustoord in vrij grote aantallen voor. Het is bij uitstek een plant waar de mensen hooikoorts van kunnen krijgen, waarschijnlijk uitgestrooid met vogelvoer. De Nederlands naam is hooikoordtplant.

Jaargang 20 nummer 3, 2021

door Liesbeth Brouwer

In het vorige Nieuwsblad noemden we de Flora Leidensis. De alsemambrosia, die veelvuldig op het braakliggend terrein van Rustoord werd aangetroffen, vinden we niet in deze oude flora. Dat zou ook onmogelijk zijn. De Flora Leidensis verscheen in 1840, terwijl de alsemambrosia pas in 1875 op een weiland bij Apeldoorn voor het eerst in ons land is waargenomen. Het is een uitheemse plant die van oorsprong uit Noord-Amerika komt.

Exoten

Al zo lang mensen rondtrekken hebben ze planten, maar ook dieren, meegenomen naar streken waar deze van oorsprong niet voorkwamen. Ons volksvoedsel, de aardappel, werd pas in de 16e eeuw door Spaanse ontdekkingsreizigers naar Europa gebracht. De Romeinen zouden de tamme kastanje populair hebben gemaakt in Noord-Europa (hoewel de boom hier wel eerder schijnt te zijn voorgekomen). Onze paarenkastanje komt hier oorspronkelijk ook niet voor. Die hebben we te danken aan Van Busbeke (ook Van Boes-beeck of De Busbecq).
Van Busbeke was van 1554 tot 1564 gezant namens koning Ferdinand I van Oostenrijk bij Süleyman I, de sultan van het Ottomaanse Rijk. Hij bestudeerde onder meer de plantengroei in Klein-Azië. Van Busbeke speelde ook een rol bij de introductie van tulpen in Nederland. Hij stuurde vanuit wat we nu Turkije noemen, zaad van tulpen naar Clusius, latere prefect van de Hortus Botanicus in Leiden. Zo belandden de eerste tulpen in onze streek. Deze exoten kwamen hier gepland naar toe, maar heel veel uitheemse planten kwamen min of meer per ongeluk hier terecht.

Alsemambrosia
Mooie naam: alsemambrosia. Ambrosia is het Griekse woord voor voedsel voor de goden. Voedsel waardoor die goden eeuwig zouden leven. Dat klinkt veelbelovend. Alsem kennen we voor bitter. In de bijbel komt alsem voor als plant maar wordt ook figuurlijk gebruikt in de betekenis van bitter leed. Dat geeft te denken. Wij gebruiken alsem in een oud spreekwoord dat luidt: zijn pen in gal en alsem dopen. Dat zal ik maar niet doen want dan wordt er echt niet positief geschreven. Maar hoe zit het nu met onze alsemambrosiaplant die uitbundig bij Rustoord opdook. Deze plant is inheems in Noord-Amerika en is waarschijnlijk met hooi in Europa ingevoerd rond 1875. Daarmee was het natuurlijk nog geen ingeburgerde plant geworden. Ook in de jaren daarna moet er zaad per ongeluk ingevoerd zijn. Tegenwoordig komen zaden van de plant in vogelvoer voor. Daarmee kreeg de plant ook de kans om hier min of meer vaste voet aan de grond te krijgen. Eind vorige eeuw steeg het aantal waarnemingen gestaag en begin deze eeuw zelfs explosief. Het kan zijn dat klimaatverandering gunstig is voor de plant. De alsemambrosia wordt ook
wel hooikoortsplant genoemd. De naam suggereert het al: we moeten niet blij zijn met toenemende aantallen
van deze planten.